skrypt_v7.pdf

Materiały dla studentów II roku Geografii

Wersja 7

Wrocław 2006

1. SKŁAD GRANULOMETRYCZNY GLEBY .........................................................................................................2

1.1 P ODZIAŁ UTWORÓW GLEBOWYCH NA FRAKCJE I GRUPY GRANULMETRYCZNE ..................................................2

1.2 M ETODY OZNACZANIA SKŁADU GRANULOMETRYCZNEGO ...............................................................................2

1.2.1 Organoleptyczne określanie grup granulometrycznych utworów glebowych .................................2

1.2.2 Oznaczanie składu granulometrycznego gleby metodą areometryczną Bouyoucosa w

modyfikacji Casagrande’a i Prószyńskiego .....................................................................................................5

1.2.3 Krzywa pF ........................................................................................................................................8

2. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE GLEB...............................................................................................................10

2.1. W APŃ W GLEBIE .......................................................................................................................................10

2.1.1 Oznaczanie węglanu wapnia w glebie metodą polową.................................................................10

2.1.2 Oznaczanie zawartości CaCO 3 w glebie metodą Scheiblera........................................................11

2.1.3. Oznaczanie zawartości CaCO 3 w glebie metodą calcitbomby............................................................13

2.2 O DCZYN GLEB ..........................................................................................................................................15

2.2.1 Warunki kształtowania odczynu gleb ............................................................................................15

2.2.2 Oznaczanie pH gleby metodą potencjometryczną........................................................................16

2.2.3 Oznaczanie pH gleby metodą kolorymetryczną............................................................................16

2.3 P RÓCHNICA .............................................................................................................................................17

2.3.1 Metody oznaczania węgla organicznego ......................................................................................17

2.3.2 Oznaczanie zawartości próchnicy w glebie metodą Tiurina..........................................................17

3. MORFOLOGIA PROFILU GLEBOWEGO........................................................................................................20

3.1 O PIS PROFILI GLEBOWYCH WAŻNIEJSZYCH TYPÓW GLEB P OLSKI NA PODSTAWIE MONOLITÓW GLEBOWYCH ..........20

4. KARTOGRAFIA GLEB .....................................................................................................................................22

4.1 K ARTOGRAFIA GLEB - PRACE KAMERALNE .......................................................................................................22

4.1.1 Definiowanie gleb ..........................................................................................................................23

4.1.2 Wydzielanie zasięgów gleb. ..........................................................................................................24

4.1.3 Znakowanie wydzielonych gleb. ....................................................................................................24

5. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB ..................................................................................................................27

5.1 O ZNACZANIE GĘSTOŚCI WŁAŚCIWEJ I OBJĘTOŚCIOWEJ GLEBY ...........................................................................27

Materiały do ćwiczeń z Gleboznawstwa – Bartosz Korabiewski

1. SKŁAD GRANULOMETRYCZNY GLEBY

1.1 Podział utworów glebowych na frakcje i grupy granulmetryczne

1. Gleba jako utwór trójfazowy składa się z 3 faz: stałej, ciekłej i gazowej

2. Skład fazy stałej:

składniki mineralne - cząstki o różnych wymiarach

składniki organiczne [gleby torfowe - nie mówi się o składzie granulometrycznym ].

3. Zakłada się kulistość cząstek (średnica zastępcza ziarna).

Frakcja granulometryczna - zbiór cząstek glebowych o określonych wymiarach grupowanych w

zbiory na podstawie średnicy.

Procentowa zawartość poszczególnych frakcji granulometrycznych jest składem granulometrycznym

gleby w części mineralnej.

Grunty są zazwyczaj utworami wielofrakcyjnymi, dlatego dzieli się je na grupy (grupy

granulometryczne, typu lub rodzaje) ze względu na procentowy udział frakcji podstawowych i pozostałych.

Nazwy grup granulometrycznych są zbieżne z nazwami frakcji dominujących czy podstawowych.

Wielkość frakcji wyrażana jest w:

• mm ,

• µm (wartość w mm x 0,001)

• φ ( phi) φ = -log 2 d , gdzie d-średnica ziarna w mm

Grupa granulometryczna (typ gruntu) – nazwa utworu, która jest pochodną % udziału

poszczególnych frakcji ze szczególnym uwzględnieniem frakcji

podstawowej. W gleboznawczym podziale z 1976 r pierwszorzędnym

kryterium, które określa nazwę grupy granulometrycznej jest nazwa frakcji

dominującej (jej udział wynosi > 50% z wyjątkiem pyłów, które są

dominujące już od 40% zawartości frakcji pylastej). Dalsze szczegółowe

określenie następuje na podstawie % zawartości części spławialnych oraz

zawartość frakcji pylastej .

Skład granulometryczny – klasyfikacja wg PTGleb 1976

Podział osadów klastycznych na podstawie uziarnienia wg PTGleb (1976).

CZĘŚCI SZKIELETOWE

CZĘŚCI ZIEMISTE

CZ . SPŁAWIALNE

KAMIENIE

ŻWIR

PIASEK

PYŁ

IŁ

grube średnie drobne gruby

drobny

gruby średni drobny gruby drobny pyłowy

gruby

pyłowy

drobny

koloidalny

[mm] 200 100

1,0 0,5 0,25

0,1

0,05

0,02 0,006 0,002

phi

- 5

Materiały do ćwiczeń z Gleboznawstwa – Bartosz Korabiewski

Podział na grupy granulometryczne wg PTGleb (tabela uproszczona).

% udział poszczególnych frakcji

GRUPA GRANULOMETRYCZNA

kamienie żwir

piasek

pył

cz. spław.

>20mm

20-1

1-0.1

0.1-0.02

<0.02

1. UTWORY KAMIENISTE

>50%

2. UTWORY ŻWIROWE [żwiry]

>50%

żwir piaszczysty

przewaga

<10

żwir gliniasty

r ó ż nofrakcyj ne

>10

3. UTWORY PIASZCZYSTE [piaski]

>50%

<20%

piasek luźny

0 - 5

piasek słabogliniasty

6 - 10

piasek gliniasty lekki

11 - 15

piasek gliniasty mocny

16 - 20

4. UTWORY PYŁOWE [pyły]

>40%

<50%

pył zwykły

<35

pył ilasty

36 - 50

5. UTWORY ILASTE [iły]

brak

<10%

>50%

ił

<10%

>50%

6. UTWORY GLINIASTE [gliny]

róż nofrakcyjne

>20%

glina lekka silnie spiaszczona

20 - 25

glina lekka słabo spiaszczona

26 - 35

glina średnia

36 - 50

glina ciężka

>50

Żwiry, piaski, gliny, iły zawierające 25-40% frakcji pyłu dodatkowo określane są jako „ pylaste ”.

Materiały do ćwiczeń z Gleboznawstwa – Bartosz Korabiewski

Skład granulometryczny – klasyfikacja wg PN 1998

Podział osadów klastycznych na podstawie uziarnienia wg PN (1998).

CZĘŚCI SZKIELETOWE

CZĘŚCI ZIEMISTE

KAMIENIE

ŻWIR

PIASEK

PYŁ

IŁ

duże średnie małe gruby średni drobny bardzo

gruby

gruby średni drobny bardzo

drobny

gruby

drobny

gruby drobny

500 250

5,0

2,0

1,0

0,5 0,25

0,1

0,05

0,02

0,002 0,0002

Podział mineralnych utworów glebowych na grupy i podgrupy granulometryczne wg PN-R-04033 (1998).

Utwory glebowe dzieli się w zależności od % zawartości części szkieletowych na: zwykłe, szkieletowate,

szkieletowe.

Utwory zwykłe zawierają

Do 5% części szkieletowych

Oznaczenie dominującej frakcji piasku

a) gruboziarniste - 25% i więcej piasku bardzo grubego i grubego oraz < 50% piasku o innej granulacji,

b) średnioziarniste - 25% i więcej piasku bardzo grubego, grubego i średniego oraz <50% piasku drobnego i

bardzo drobnego,

c) drobnoziarniste - 50% i więcej piasku drobnego lub mniej niż 25% piasku bardzo grubego, grubego i

średniego oraz mniej niż 50% piasku bardzo drobnego,

d) bardzo drobnoziarniste - 50% i więcej piasku bardzo drobnego.

np. piasek gliniasty gruboziarnisty

glina lekka grubopiaszczysta

Utwory szkieletowate zawierają

od 5 do 60% części szkieletowych w całej masie glebowej:

a) słabo szkieletowate – 5-15% części szkieletowych (np. glina średnia słabo kamienista – gsk1),

b) szkieletowate – 15-25% cz. szkielet. (np. glina średnia kamienista – gsk2),

c) mocno szkieletowate – 25-35% cz. szkieletowych (np. glina średnia mocno kamienista – gsk3),

d) bardzo mocno szkieletowate – 35-60% cz. szkieletowych (np. glina średnia bardzo mocno kamienista –

gsk4).

Utwory szkieletowe > 60% części szkieletowych:

a) piaszczysto-szkieletowe (żp, kp)

b) gliniasto-szkieletowe (żg, kg)

c) ilasto-szkieletowe (żi, ki)

d) szkieletowe (ż, k) - gdy zawierają tak mało części ziemistych, że nie zapełniają on przestworów

międzyszkieletowych większych od 1 mm średnicy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: