ZABAWY-I-GRY-RUCHOWE-Sławomir-Owczarek-Marian-Bondarowicz-1998r.pdf

Sławomir Owczarek Marian Bondarowicz

Wydanie drugie

WARSZAWA 1998

WYDAWNICTWA

SZKOLNE

I PEDAGOGICZNE

Spis treści

1. Wstęp

2. Rola, organizacja i prowadzenie zabawy ruchowej w zajęciach korekcyjnych

2.1. Rola zabaw i gier ruchowych w gimnastyce korekcyjnej

2.2. Organizacja i zasady przeprowadzenia zabawy lub gry ruchowej w zajęciach gimnastyki korekcyjnej

2.3. Pozycje wyjściowe i sposoby poruszania się w zabawach i grach ruchowych

2.3.1. Pozycje wyjściowe i końcowe

2.3.2. Sposoby poruszania się

3. Plecy okrągłe

3.1. Opis wady i schemat postępowania korekcyjnego

3.2. Zabawy dla dzieci młodszych

3.2.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

3.2.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

3.3. Zabawy i gry ruchowe dla dzieci starszych

3.3.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

3.3.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

3.3.3. Gry ruchowe

4. Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza)

107

4.1. Opis wady i schemat postępowania korekcyjnego

107

4.2. Zabawy dla dzieci młodszych

109

4.2.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

109

4.2.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

118

4.3. Zabawy i gry ruchowe dla dzieci starszych

128

4.3.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

128

4.3.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

138

4.3.3. Gry ruchowe

150

5. Plecy wklęsłe

169

5.1. Opis wady i schemat postępowania korekcyjnego

169

5.2. Zabawy dla dzieci młodszych

171

5.2.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

171

5.2.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

177

5.3. Zabawy i gry ruchowe dla dzieci starszych

182

5.3.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

182

5.3.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

187

5.3.3. Gry ruchowe

191

6. Płaskostopie

204

6.1. Opis wady i schemat postępowania korekcyjnego

204

6.2. Zabawy dla dzieci młodszych

206

6.2.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

206

6.2.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

211

6.3. Zabawy i gry ruchowe dla dzieci starszych

218

6.3.1. Zabawy ruchowe w grupie kilkuosobowej

218

6.3.2. Zabawy ruchowe w większym zespole

223

6.3.3. Gry ruchowe

229

7. Bibliografia

243

8. Wykaz wszystkich zabaw i gier opisanych w podręczniku z zaznaczeniem

wskazań i przeciwskazań dla korekcji poszczególnych wad postawy

244

1. WSTĘP

śnienia, dystonii mięśniowej 1 ) oraz nieprawidłowego nawyku w utrzymaniu postawy ciała.

Dzieci te wymagają dodatkowej dawki ruchu - ruchu korekcyjnego. Aby zachęcić je do

ćwiczeń, stworzyć dodatkową motywację, należy w zajęciach gimnastyki korekcyjnej sto

sować w jak największym stopniu najwłaściwszą dla tego wieku formę zajęć, jaką są zabawy

i gry ruchowe. W dostępnej literaturze przedmiotu dominują ćwiczenia w formie ścisłej -

odpowiedniejsze dla dzieci starszych i młodzieży, a formy zabawowe są potraktowane

marginesowo.

• Nie wszystkie zabawy i gry ruchowe stosowane w wychowaniu fizycznym można

wykorzystać w gimnastyce korekcyjnej. Specyfika korekty wy stwarza pewne wymagania

co do pozycji, sposobu poruszania się, unikania ruchów niepożądanych czy wręcz szkodli

wych dla danej wady itp. Dlatego może się zdarzyć, że nawet nauczyciel znający bardzo

wiele zabaw i gier może mieć uzasadnione wątpliwości czy należy je wykorzystać w zaję

ciach gimnastyki korekcyjnej, może mieć trudności w ocenie ich wartości korekcyjnych.

• Potrzebę takiego opracowania zabaw i gier ruchowych zgłaszali nauczyciele i in

struktorzy gimnastyki korekcyjnej w czasie wielu hospitacji, szkoleń, kursów i spotkań

metodycznych.

Podręcznik ten jest plonem wieloletniego doświadczenia w prowadzeniu gimnastyki

korekcyjnej z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym. Przy tworzeniu go wykorzysta

liśmy zarówno własne pomysły, jak i dostępne w literaturze zabawy i gry ruchowe oraz

zmodyfikowaliśmy pod kątem potrzeb gimnastyki korekcyjnej znane z wychowania fizycz

nego zabawy i gry ruchowe, wprowadzając niezbędne zmiany.

W korygowaniu wad postawy najważniejsze jest dokładne, precyzyjne wykonanie

ruchu i egzekwowanie w czasie trwania zabawy lub gry poprawnej, skorygowanej postawy.

Dlatego w zabawach i grach stosowanych w gimnastyce korekcyjnej elementem decydują

cym o zwycięstwie lub przegranej jest dokładność wykonania zadań korekcyjnych. W zaba

wie czy grze, nawet prowadzonej w formie wyścigu, nie musi wygrać dziecko czy zespół,

który szybciej dobiegnie do mety. O zwycięstwie decyduje zawsze w pierwszej kolejności

poprawne korekcyjnie wykonanie zadania, a szybkość wykonania jest sprawą drugorzędną.

Ze względów metodycznych i organizacyjnych dokonaliśmy podziału w opisie za

baw i gier ruchowych na dwie grupy wiekowe:

- dzieci młodsze (wiek 4-7 lat),

- dzieci starsze (od 8 roku życia),

oraz, ze względu na liczebność uczestników zajęć, na zabawy i gry dla kilku uczestników

i dla większej liczebnie grupy.

) W książce stosujemy powszechnie używane w korcktywie terminy (np. dystonia, elongacja, hiperko-

rekcja itp.). Czytelników, dla których słowa te brzmią obco, odsyłamy do literatury podanej na końcu podręcznika.

Książka, którą oddajemy do Państwa rąk, jest zbiorem zabaw i gier ruchowych moż

liwych do zastosowania w korygowaniu wad postawy. Na jej powstanie złożyło się kilka

powodów.

• Gimnastyka korekcyjna jest kierowana głównie do dzieci młodszych z wadami

nie wymagającymi jeszcze postępowania rehabilitacyjnego. Są to dzieci z przedszkoli

i młodszych klas szkoły podstawowej, u których wady postawy są wynikiem słabego umię

Zebrane w podręczniku zabawy i gry ruchowe obejmują korekcję czterech najczę

ściej występujących wad postawy:

- pleców okrągłych,

- bocznych skrzywień kręgosłupa (skolioz),

- pleców wklęsłych,

- płaskostopia.

Większość przedstawionych zabaw i gier ruchowych może być stosowana w korekcji

wszystkich wad postawy. Umieszczenie konkretnej zabawy czy gry w danym rozdziale

spowodowane zostało jej najbardziej korekcyjnym, naszym zdaniem, oddziaływaniem -

na tę właśnie wadę postawy. Przy każdej zabawie i grze podajemy jej oddziaływanie korek

cyjne oraz ewentualne przeciwwskazania. Prowadzący gimnastykę korekcyjną na ich pod

stawie może ocenić, przy których wadach postawy można daną zabawę lub grę stosować,

a przy których nie.

Na końcu książki umieściliśmy wykaz wszystkich opisanych zabaw i gier ruchowych

z zaznaczeniem ich przydatności w korygowaniu określonych wad postawy jako szczególnie

wskazaną, wskazaną, nieszkodliwą (obojętna pod względem korekcyjnym) i przeciwwska

zaną. Ma to stanowić ułatwienie dla nauczycieli, nie będących specjalistami gimnastyki

korekcyjnej oraz rodziców.

Podręcznik adresowany jest głównie do:

• nauczycieli prowadzących zajęcia gimnastyki korekcyjnej,

• instruktorów gimnastyki korekcyjnej,

• nauczycieli wychowania fizycznego, którzy będą mogli stosować wybrane zaba

wy i gry ruchowe na lekcjach wychowania fizycznego,

• studentów wydziałów wychowania fizycznego,

• studentów wydziałów rehabilitacji ruchowej.

Chcielibyśmy, aby z naszego podręcznika korzystali również ci, którzy prowadzą

zajęcia wychowania fizycznego z dziećmi w przedszkolach i młodszych klasach szkół

podstawowych - tzn. przedszkolanki i nauczyciele nauczania początkowego. Być może

niektóre z przedstawionych zabaw i gier wykorzystają rodzice w zabawach ze swoimi dziećmi.

Mamy nadzieję, że nasze opracowanie pomoże w prowadzeniu zajęć korekcyjnych

łączących w sobie zarówno elementy korekcji wad postawy, jak i zabawy ruchowej, które

spowodują, że dzieci będą nie tylko wyprostowane, ale i zadowolone.

Autorzy

2. ROLA, ORGANIZACJA

I PROWADZENIE ZABAWY

RUCHOWEJ W ZAJĘCIACH

KOREKCYJNYCH

2.1. Rola zabaw i gier ruchowych w gimnastyce

korekcyjnej

Pojęcia zabawy i gry ruchowej, w odróżnieniu od gimnastyki korekcyjnej, które jest

Państwu znane, wymagają wyjaśnień.

Zabawa ruchowa jest prostą, nieskomplikowaną formą ruchu opartą na podstawo

wych ruchach motorycznych człowieka, jak: chód, bieg, skok, czworakowanie, pełzanie,

rzucanie itp. Polega na rywalizacji indywidualnej - kto ładniej, kto dokładniej wykonał

zadanie, kto szybciej, kto dalej, wyżej skoczył, rzucił itp. Przepisy zabawy są proste i nie

skomplikowane.

Gra ruchowa jest wyższą formą zabawy ruchowej, zróżnicowaną pod względem trud

ności formą ruchu, w której biorą udział drużyny (zespoły) rywalizujące ze sobą

o zwycięstwo.

Podstawową różnicą między zabawą a grą ruchową jest element rywalizacji;

w zabawie - indywidualny, w grze - zespołowy.

Zabawy i gry ruchowe są bardzo lubianą przez dzieci formą zajęć ruchowych. Wy

nika to z ich różnorodności, swobody działania, prostoty ruchów, możliwości wyboru

rozwiązań i sprawdzenia się z rówieśnikami. Zabawy i gry ruchowe są atrakcyjną formą

ćwiczeń dla wszystkich grup wiekowych, także dla młodzieży i dorosłych. Zwłaszcza dla

dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym powinny one być podstawo

wym środkiem realizacji zadań wychowania fizycznego.

Także w profilaktyce i korekcji wad postawy zabawy i gry ruchowe mogą i powinny

zająć należne sobie, szczególne miejsce.

Korekcja wad postawy jest procesem długotrwałym, w którym obok oddziaływania

na układ mięśniowy (likwidacja dystonii mięśniowej) musimy doprowadzić do zmiany na

wyku postawy z wadliwej na prawidłową, skorygowaną. Proces ten trwa z reguły

kilka lat.

Prowadzenie zajęć w formie ścisłej, zwłaszcza w grupach dzieci młodszych, powo

duje szybkie znużenie, zmęczenie i brak zainteresowań korektywą. Zajęcia gimnastyki

korektywnej stają się wtedy ciężkim, narzuconym przez dorosłych obowiązkiem. Poza tym

prowadzenie zajęć w formie ścisłej powoduje po pewnym czasie ograniczenie się do okre

ślonego zestawu ćwiczeń, które po roku czy dwóch latach dziecko zna niemal na pamięć.

Gdy utrzymywanie się wady postawy zmusza dziecko do uczestnictwa w zajęciach gimna-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: