maj 2013.pdf

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJĄCY

Miejsce

na naklejkę

z kodem

KOD

PESEL

EGZAMIN MATURALNY

Z CHEMII

POZIOM PODSTAWOWY

MAJ 2013

Instrukcja dla zdającego

Czas pracy:

120 minut

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron

(zadania

1 – 31).

Ewentualny

brak

zgłoś

przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to

przeznaczonym przy każdym zadaniu.

3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok

rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz

pamiętaj o jednostkach.

4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.

7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych,

linijki oraz kalkulatora.

8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój

numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem.

9. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej

dla egzaminatora.

Liczba punktów

do uzyskania: 50

MCH-P1_1P-132

Egzamin maturalny z chemii

Poziom podstawowy

Zadanie 1. (1 pkt)

Przeanalizuj położenie bromu w układzie okresowym pierwiastków i oceń prawdziwość

poniższych zdań. Wpisz do tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli

jest fałszywe.

Zdanie

P/F

Atom bromu ma 7 elektronów walencyjnych, które w stanie podstawowym

znajdują się w czwartej powłoce.

Najwyższy stopień utlenienia, jaki przyjmuje brom w związkach

chemicznych, wynosi VII.

Brom jest niemetalem aktywniejszym od chloru.

 Informacja do zadania 2. i 3.

Wapń występuje w przyrodzie w postaci mieszaniny trwałych izotopów. Liczba elektronów

w atomie jednego z tych izotopów wapnia jest równa liczbie neutronów znajdujących się

w jego jądrze (izotop I). Atom drugiego z trwałych izotopów wapnia zawiera w jądrze

neutrony w liczbie równej liczbie atomowej chromu (izotop II). Spośród sztucznie

otrzymanych promieniotwórczych izotopów wapnia najtrwalszy jest izotop 45

20 Ca, ulegający

 .

przemianie

Zadanie 2. (1 pkt)

Wpisz do tabeli liczbę masową izotopu I oraz liczbę masową izotopu II.

Liczba masowa

izotopu I

izotopu II

Zadanie 3. (1 pkt)

Uzupełnij schemat przemiany  , której ulega nietrwały izotop wapnia 4 20 Ca, wpisując

w odpowiednie pola symbol oraz liczbę atomową i liczbę masową powstającego izotopu.





 e

Egzamin maturalny z chemii

Poziom podstawowy

Zadanie 4. (2 pkt)

Reakcja redukcji tlenku ołowiu(IV) wodorem przebiega według równania:

PbO 2 + 2H 2 → Pb + 2H 2 O

Oblicz liczbę cząsteczek wody, która powstanie podczas opisanej przemiany (zakładając

100% wydajności procesu), jeżeli wiadomo, że do reakcji użyto 119,5 g tlenku

ołowiu(IV).

Obliczenia:

Odpowiedź:

 Informacja do zadań 5.–7.

Substancje, których wzory podano poniżej, w warunkach normalnych są gazami.

CH 4 , CO 2 , O 2 , H 2

Zadanie 5. (1 pkt)

Podkreśl zestaw, w którym podane są wzory dwóch gazów palnych.

A. CH 4 , CO 2

B. O 2 , H 2

C. CH 4 , H 2

D. CO 2 , O 2

Zadanie 6. (2 pkt)

Korzystając z informacji wprowadzającej, wybierz i napisz

a) wzory tych gazów, których gęstość jest większa od gęstości powietrza ( d powietrza = 1,29





.......................................................................................................................................................

b) wzór gazu, który jest najlepiej rozpuszczalny w wodzie.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)

Tlenek wapnia jest substancją higroskopijną. Łatwo łączy się z wodą, dzięki czemu może być

stosowany do osuszania gazów.

Spośród gazów, których wzory podano w informacji wprowadzającej, wybierz

i napisz wzór tego, którego nie powinno osuszać się przy użyciu tlenku wapnia.

Uzasadnij swój wybór.

Wzór: ............................................................................................................................................

Uzasadnienie: ...............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania

Wypełnia

egzaminator

Maks. liczba pkt

Uzyskana liczba pkt

Egzamin maturalny z chemii

Poziom podstawowy

 Informacja do zadania 8. i 9.

Wapno gaszone, składnik zaprawy wapiennej, powstaje w reakcji wapna palonego CaO

z wodą. Zaprawa wapienna twardnieje dzięki reakcji wapna gaszonego z tlenkiem węgla(IV)

zawartym w powietrzu.

Zadanie 8. (2 pkt)

Korzystając z powyższej informacji, napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji

a) otrzymywania wapna gaszonego.

.......................................................................................................................................................

twardnienia zaprawy wapiennej.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)

Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i podkreśl właściwe określenie spośród podanych

w nawiasie.

Reakcja otrzymywania wapna gaszonego jest przemianą egzotermiczną, co oznacza, że

podczas tej przemiany energia w postaci ciepła jest ( pochłaniana / wydzielana ).

 Informacja do zadań 10.–12.

Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było otrzymanie dwóch gazów. Przygotowano

dwie probówki I i II. Jednym z substratów reakcji, która zaszła w probówce I, był węglan sodu,

natomiast jednym z substratów reakcji, która zaszła w probówce II, była woda. Gaz otrzymany

w probówce I jest związkiem nieorganicznym, który powoduje mętnienie wody wapiennej.

Natomiast gaz otrzymany w probówce II jest związkiem organicznym, który powoduje

odbarwienie wody bromowej.

Zadanie 10. (3 pkt)

Zaprojektuj doświadczenie opisane w powyższej informacji.

a) Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując w każde puste pole wzór substancji

wybranej z podanej listy:

 Ba(OH) 2 (aq)

 HCl (aq)

 Na (s)

 CaC 2 (s)

H 2 O

Na 2 CO 3 (aq)

Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej w probówce II, wiedząc,

że w przemianie tej bierze udział dwa razy więcej moli wody niż drugiego substratu.

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom podstawowy

Zadanie 11. (1 pkt)

Po zakończeniu reakcji i zebraniu wydzielonego gazu, do mieszaniny poreakcyjnej z probówki II

dodano kilka kropli fenoloftaleiny.

Napisz, jaką barwę przyjmie wskaźnik oraz określ odczyn powstałego roztworu.

Barwa wskaźnika: ........................................................................................................................

Odczyn powstałego roztworu: .....................................................................................................

Zadanie 12. (1 pkt)

Gaz powstający w probówce II łatwo reaguje z bromem.

Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie tej

reakcji. Załóż, że jej produktem jest związek nasycony.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (2 pkt)

Mosiądze to dwuskładnikowe stopy miedzi i cynku. Do grupy mosiądzów należy tombak,

który barwą przypomina złoto i dlatego stosowany jest jako jego imitacja.

Próbkę tombaku o masie 10 g wrzucono do kwasu solnego użytego w nadmiarze. Przebiegła

wtedy reakcja chemiczna, którą ilustruje poniższe równanie.

Zn + 2HCl → ZnCl 2 + H 2

Objętość wydzielonego wodoru wyniosła 690 cm 3 w przeliczeniu na warunki normalne.

Oblicz zawartość procentową cynku (w procentach masowych) w próbce tombaku.

Wynik podaj z dokładnością do liczby całkowitej.

Obliczenia:

Odpowiedź:

Nr zadania