Kamienie szlachetne.doc

Kamienie szlachetne

Od samego początku istnienia człowieka miał on do czynienia z minerałami i kamieniami szlachetnymi. Pierwszym minerałem (kamieniem), który człowiek zaczął używać był krzemień służący do wyrobu narzędzi, krzesania ognia a następnie do wyrobu ozdób. Z czasem znajdowane przez człowieka kamienie szlachetne przybrały postać amuletów czyli kamieni szczęścia. Po odkryciu, że oszlifowane kamienie pięknie lśnią, zaczęły służyć jako ozdoby. Tak więc ludzie ozdabiają się kamieniami szlachetnymi od 10 000 lat, a szczególny przywilej w tym względzie przypadł wszystkim panującym, bogatym i kobietom. W dziale tym chcemy rozszerzyć nieco wiedzę o kamieniach szlachetnych.

Kryształy

Kryształy stanowią najdoskonalszą postać występowania osobniczego minerału. Obecnie znanych jest około 2500 minerałów, z których tylko kilkadziesiąt znajdujemy w postaci krystalicznej i one też są najrzadsze. Do tej grupy należą przede wszystkim: węgliki, azotki, fosforki i krzemki. W przedziale tych najrzadszych minerałów krystalicznych mieszczą się kamienie szlachetne i jubilerskie. W skład tych minerałów wchodzi większość pierwiastków a jeden z nich węgiel C w czystej postaci tworzy diament czyli kamień o najdoskonalszej postaci.

Agregat – skupienie kryształów tego samego minerału.

Asteryzm – zjawisko polegajace na tym że przy obracaniu kryształu obserwuje się opalescencję w postaci gwiazdy sześcioramiennej. Zjawisko to wywołują domieszki mechaniczne ułożone kierunkowo warstwami. Gwiazda widoczna jest szczególnie dobrze w szlifach kaboszonowych korundów. Kamienie te nazwano gwiaździstymi. Są one bardzo cenionymi kamieniami szlachetnymi.

Ewaporaty – rozpuszczone w rezultacie wietrzenia chemicznego minerały transportowane rzekami do jezior i mórz, gdzie w sprzyjających warunkach dochodzi do ich ponownego wytrącenia.

Dendryty – to skupienia mineralne rozwinięte wzdłuż bardzo cienkich szczelin, przypominające formy roślin. Nazwa pochodzi od greckiej nazwy drzewa – dendron.

Druza – geoda – to owalne najczęściej postacie skupień mineralnych tworzące się w pustkach skalnych. Kryształy w druzach narastają podobnie jak szczotki, czyli od ściany ku pustemu środkowi, przy czym próznia nie jest całkowicie wypełniona. Kryształy w druzach są pięknie wykształcone.

“Kocie oko” – polega na tym, że kamień oszlifowany w postaci kaboszonu wykazuje obraz smugi światła, przesuwający się w czasie obrotu kamienia. Nazwa pochodzi od podobieństwa do oka kota. Najlepiej to zjawisko widoczne jest w odmianach chryzoberylu, kwarcu, turmalinu, berylu, apatytów, diopsydów i skapolitów.

Konkrecja – zespół mineralny narastajacy na zewnątrz wokół jakiegoś ośrodka, np. otoczaka skalnego, ziarna piasku lub cząstki organicznej. Zwykle ograniczone są powierzchniami owalnymi, wewnątrz mogą być krystaliczne. Kryształy układają się w konkrecji najczęściej promieniście.

Łupliwość – jest to zdolność kryształów do pękania i oddzielania się wzdłuż tzw. płaszczyzn łupliwości pod wpływem uderzenia, nacisku lub gwałtownej zmiany temperatury.

Opalescencja – jest to szczególny przypadek rozpraszania światła przez drobniutkie cząśtki prześwietlanego kryształu.

Przełam – większość kryształów pod wpływem uderzenia lub nacisku rozpada się nie wzdłuż płaszczyzn łupliwości, lecz daje powierzchnie nierówne i niegładkie. Takie powierzchnie pęknięć nazywa się przełamem.

Sekrecje – są to skupienia minerałów wytrąconych z krążących roztworów i całkowicie wypełniające szczeliny lub próżnię w skale. Nazwę przyjęto ze wzgledu na niewiadomą (sekretną) drogę, którą materiał dostał się w pustki skalne.

Skarny – nazywamy tak skały powstałe na styku magmy i utworów otaczających, przede wszystkim skał węglanowych. W skarnach występuje wiele minerałów: beryl, turmalin, magnetyt, piryt, granat, muskowit, pirokseny.

Spójność – oznacza sposób zachowania się minerałów pod wpływem czynników mechanicznych działających z zewnątrz. W zależności od reakcji na bodźce wyróżnia się minerały: kruche, giętkie, sprężyste, kowalne, strugalne, łagodne, dzielące się na włókna.

Szczotka – to nieprawidłowe skupienie pojedynczych kryształów różnej wielkości narastających blisko siebie na wspólnej podstawie. Tworzą się one na ścianach szczelin i w pustkach skalnych.

Tekstura – jest to sposób ułożenia minerałów w skale.

Wykwity – są to naskorupienia i powłoki minerałów drobnoziarnistych, powstałe na powierzchniach i spękaniach innych minerałów i skał. Powstają z minerałów łatwo rozpuszczalnych w wodzie. Najczęściej spotyka się wykwity solne i gipsowe zwane różami pustyni.

Rozpoznanie kryształów – kamieni szlachetnych i ozdobnych w zależności od cech charakterystycznych

Rysa

Stanowi jedną z najważniejszych cech rozpoznawczych. Za pomocą rysy można odróżnić kamień barwny (prawdziwy) od zabarwionego sztucznie. Kamień barwny ma rysę barwną a zabarwione – rysę białą. Rysę najlepiej sprawdzić na szorstkiej powierzchni płytki porcelanowej, na której powstanie ślad.

Skala twardości według F. Mohsa

Twardość to druga najważniejsza cecha rozpoznania kamieni. Jest ustalona za pomocą próby rysy. Jeżeli ciało stawia opór innemu ciału, tzn. że jest od niego twardsze itd.

Skala twardości orientacyjna

Kamienie o twardości :

Połysk kamieni

Rozróżniamy kamienie

Kamienie półdrogocenne i ozdobne

Zbieramy kamienie

Drogi Czytelniku! Jeżeli masz zamiłowanie do wędrówek jesteś kolekcjonerem minerałów lub chcesz nim zostać, to w poniższej tabeli znajdziesz wykaz miejscowości w okolicy których minerały są najczęściej spotykane.