Powietrze.pdf

Powietrze

Powietrze jest mieszanina gazów, w której objetosciowo najwiecej jest azotu - N i tlenu

-O. Inne znaczace gazy to: argon i dwutlenek wegla. Oprócz wymienionych skladników w

powietrzu moze wystepowac w bardzo zmiennych ilosciach szereg innych pierwiastków

oraz zwiazków chemicznych takich jak: ozon, para wodna itp.

Znajduja sie w nim takze substancje gazowe lub pylowe stanowiace zanieczyszczenia

powietrza, które wplywa negatywnie na srodowisko i organizmy zywe.

CO TO JEST ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA

Oddzialywanie szkodliwych substancji zawartych w powietrzu ma na czlowieka

bezposredni charakter - zatruwaja jego organizm w procesie oddychania. Substancje te

dzialaja takze posrednio w znacznie wiekszym zakresie, zatruwajac roslinnosc, wody i

gleby. Wlaczaja sie wówczas w lancuchy pokarmowe i trafiaja do organizmu czlowieka

lub tez powoduja róznorodne straty w srodowisku przyrodniczym.

Zanieczyszczenie powietrza jest to stan, w którym udzial zawartych w powietrzu

substancji stalych, cieklych lub gazowych przekracza srednia ich zawartosc w czystym

powietrzu atmosferycznym.

ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

Zanieczyszczenia powietrza moga pochodzic ze zródel naturalnych i sztucznych.

Do naturalnych zanieczyszczen powietrza mozemy zaliczyc pozary lasów i stepów,

wybuchy wulkanów, silne wiatry porywajace i unoszace czasteczki piasku i gleby oraz

procesy rozkladu substancji organicznych. Za naturalne zanieczyszczenia mozna tez

uznac unoszace sie w powietrzu pylki kwiatowe i zarodniki roslin, bakterie i inne

drobnoustroje, pyly kosmiczne z meteorytów oraz ozon powstajacy podczas wyladowan

elektrycznych. Naturalne zanieczyszczenia powietrza maja charakter lokalny i na ogól

nie stanowia wiekszego zagrozenia.

Zanieczyszczenia sztuczne to przede wszystkim przemysl, komunikacja i rolnictwo. Ze

wzgledu na zakres dzialania i ilosc wytwarzanych zanieczyszczen najbardziej grozny jest

przemysl, a zwlaszcza energetyczny ( elektrownie, cieplownie), hutniczy, górniczy,

chemiczny, atomowy, a takze spozywczy. Zanieczyszczenia spowodowane komunikacja

ograniczajaca sie do duzych miast, lotnisk i tras komunikacyjnych, glównie dróg.

Zanieczyszczenia zwiazane z rolnictwem obejmuja galezie przemyslu produkujacego

srodki i maszyny dla rolnictwa oraz wszelkie zanieczyszczenia spowodowane

stosowaniem tych srodków. Chodzi tu zwlaszcza o srodki ochrony roslin, zwane

pestycydami, których czastki przedostaja sie do powietrza w trakcie opylania lub

opryskiwania roslin. Pewne zanieczyszczenia atmosfery powstaja tez przy duzych

osrodkach hodowli zwierzat.

STANY SKUPIENIA ZANIECZYSZCZEN POWIETRZA

Zarówno naturalne, jak i sztuczne zanieczyszczenia powietrza wystepuja w trzech

stanach skupienia: jako ciala stale, ciekle i gazowe. Przykladem zanieczyszczen w

stalym stanie skupienia sa popioly i sadze, pyly mineralne, metaliczne i organiczne

powstajace przy scieraniu sie róznych cial, chemiczne srodki ochrony roslin i nawozy

sztuczne, rdza i inne tlenki metali oraz pyly radioaktywne. Przykladem zanieczyszczen w

cieklym stanie skupienia sa plynne srodki ochrony roslin, które dostaja sie do powietrza

w czasie opryskiwania roslin. Najczesciej jednak ciekla domieszka powietrza sa drobne

czastki wody unoszace sie w postaci mgly. W wodzie tej rozpuszcza sie wiele gazów, a

takze substancji stalych, przez co jeszcze bardziej zwieksza sie ich toksycznosc.

Przykladem zanieczyszczen gazowych sa liczne substancje lotne powstajace najczesciej

podczas spalania.

Wspomniane wyzej substancje tworza czesto w powietrzu mieszaniny o róznych

kombinacjach. Powstaja w ten sposób uklady zwane AEROZOLAMI lub GAZO ZOLAMI,

w których powietrze jest srodkiem rozpraszajacym, a ciala stale lub ciecze -

substancjami rozpraszanymi. Najniebezpieczniejszym zanieczyszczeniem powietrza jest

smog, który jest polaczeniem mgly lub pary wodnej z dymem.

GLÓWNE ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

Jak juz wczesniej wspomnialem wiele zwiazków chemicznych zanieczyszcza powietrze,

ja scharakteryzuje tylko niektóre z nich.

Tlenek wegla, ( CO), zwany tez czadem, to bezbarwny i bezwonny gaz powstajacy w

duzych ilosciach przy niecalkowitym spalaniu wegla i innych paliw w silnikach

spalinowych i piecach oraz w trakcie wytopu surówki w wielkich piecach. Z tych

wzgledów najwiecej gromadzi sie go w duzych miastach, o nasilonym ruchu

samochodowym, w okregach przemyslowych, zwlaszcza hutniczych. Dwie najwieksze

polskie huty to - Huta im. Lenina i Huta Katowice- emituja do atmosfery lacznie 20%

ogólnej ilosci tlenku wegla w Polsce. Ilosc ta odpowiada 1 000 000 ton tego gazu

rocznie. Tlenek wegla w niewielkim stopniu dziala na uklady ekologiczne, jest natomiast

szczególnie trujacy dla czlowieka i niektórych zwierzat. Laczy sie on trwale z

hemoglobina, co uniemozliwia roznoszenie przez krew tlenu do wszystkich czesci ciala.

Dwutlenek wegla jest bezbarwnym i bezwonnym stalym skladnikiem powietrza. Powstaje

w wyniku calkowitego spalania wegla oraz podczas oddychania organizmów. Rosliny

asymiluja go i wykorzystuja w procesie fotosyntezy do produkcji zwiazków organicznych.

Dla ludzi staje sie szkodliwy dopiero w wiekszym stezeniu. Dziala natomiast na materialy

budowlane zawierajace weglany i przyczynia sie do mniejszej ich trwalosci. Drzewiaste

paprotniki wystepujace w okresie karbonskim zasymilowaly olbrzymie ilosci dwutlenku

wegla, a uzyskany ta droga wegiel zmagazynowaly w swoich tkankach. Z paprotników

tych powstaly poklady wegla kamiennego. Obecnie, przy ogromnym wydobyciu wegla i

innych paliw zawierajacych ten pierwiastek, zostaje on w postaci dwutlenku wegla

zwrócony do atmosfery w trakcie spalania. W zwiazku z tym obserwuje sie wzrost ilosci

tego gazu w atmosferze. Przypuszcza sie nawet, ze po wyczerpaniu wszystkich zlóz

zasobów energetycznych ilosc dwutlenku w atmosferze ziemskiej wzrosnie!

siedemnastokrotnie. W takiej sytuacji Ziemi moze grozic - zjawisko przegrzania. Hipoteza

ta jest oparta na wlasciwosci dwutlenku wegla polegajacej na absorbowaniu ciepla

wypromieniowanego przez Ziemie. Oznacza to, ze atmosfera zawierajaca wieksze ilosci

dwutlenku wegla stanowi zaslone zabezpieczajaca Ziemie przed utrata ciepla. Jezeli to

sie stanie, temperatura Ziemi podniesie sie, co spowoduje topnienie lodów na biegunach

i lodowców górskich. Trudno przewidziec, do jakich kataklizmów moglyby doprowadzic

takie zmiany.

Dwutlenek siarki jest bezbarwnym gazem o ostrym zapachu. Powstaje przede wszystkim

w zakladach energetycznych, przy spalaniu zasiarczonego wegla i paliw pednych oraz

przy produkcji kwasu siarkowego i przetwarzaniu rud metalicznych zawierajacych siarke.

Dwutlenek siarki emituja wszystkie nasze elektrownie. Pochodzi on takze z pojazdów

samochodowych oraz palenisk domowych.

40% dwutlenku siarki pochodzi ze spalin samochodowych

W atmosferze dwutlenek siarki laczy sie z woda, przez co zatruwa wszystkie organizmy

zywe. Zanieczyszczenia zabytków Krakowa sa spowodowane glównie zwiazkami siarki.

Bardzo zagrozone sa niemowleta gdyz ich delikatne pluca nie wytrzymuja wiekszych

stezen siarkowych.

Tlenki azotu ( NO) tworza sie przy spalaniu paliw w wysokich temperaturach, a wiec

glównie w elektrowniach, duzych cieplowniach, silnikach samochodowych i

samolotowych. Zwiekszenie ilosci tlenków azotu w atmosferze powoduja tez fabryki

nawozów azotowych oraz samo stosowanie tych nawozów w rolnictwie. Tlenki azotu

dzialaja na organizmy jak gazy bojowe. U roslin niszcza cialka zieleni, powoduja

opadanie lisci, a przy wiekszych stezeniach smierc rosliny. Znaczne zniszczenia tego

typu w Polsce wystepuja w rejonie Pulaw. U czlowieka tlenki azotu powoduja

uszkodzenie pluc, zmniejszaja zdolnosc krwi do przenoszenia tlenu i moga byc

przyczyna powstawania nowotworów. Dwutlenek azotu pochlania swiatlo sloneczne i

wraz z innymi zanieczyszczeniami powietrza wchodzi w zlozone reakcje fotochemiczne.

Rezultatem tych reakcji jest smog fotochemiczny, zwany tez smogiem typu Los Angeles.

Smog ten wystepuje przy duzym ruchu samochodowym w miastach strefy goracej i

cieplej w czasie slonecznych i upalnych dni.

Fluor -zielony gaz o olbrzymiej aktywnosci chemicznej. Fluor jest emitowany do

atmosfery przez huty aluminium i zaklady ceramiczne. U czlowieka powoduje biegunki

oraz plamy na zebach. Oprócz tego u bydla stwierdzono spadek mlecznosci.

OCHRONA PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI

Lista substancji powodujacych zanieczyszczenie atmosfery jest bardzo dluga. Nie

wszystkie jednak zanieczyszczenia stanowia problemy w skali wiekszych regionów.

Znaczna czesc tych substancji wystepuje w malych ilosciach i tylko lokalnie. Pierwsze

miejsce pod wzgledem róznorodnej szkodliwosci zajmuje dwutlenek siarki.

Zanieczyszczenie Polski tym gazem nie jest równomierne. Najwieksze zanieczyszczenia

wystepuja w poludniowo - zachodnich regionach kraju. Stan zagrozenia atmosfery na

obszarze Górnego Slaska jest jednym z najwiekszych w skali europejskiej.

Nowszym rodzajem zanieczyszczen powietrza, wyjatkowo groźnym dla organizmów

zywych, sa substancje i pyly radioaktywne, których zródlem sa zaklady przeróbki

produktów z reaktorów i wybuchy jadrowe. Promieniowanie nie da sie wyczuc za pomoca

ludzkich zmyslów i bardzo trudno jest je usunac.

Zanieczyszczenia powietrza naleza do szczególnie niebezpiecznych, gdyz wczesniej czy

pózniej i w róznych postaciach dostaja sie do wód powierzchniowych i do gleb, dajac

poczatek wedrówce zwiazku toksycznego.

Jezeli ilosc zanieczyszczen przekroczy wytrzymalosc biologiczna srodowiska

przyrodniczego, dochodzi do powaznych zaklócen w funkcjonowaniu przyrody.

Nadmierne pozyskiwanie i przetwarzanie surowców oraz zwiazana z tym zmiana

struktury przestrzennej srodowiska powoduje przekroczenie progu biologicznej

wytrzymalosci srodowiska i prowadzi do ustania procesów samoregulujacych w

przyrodzie, co wyraza sie powstaniem stref smierci biologicznej okreslanej mianem

katastrofy ekologicznej!!!

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: