Astronomia_2011_04.pdf

ISSN 20819986

Przegląd Wiadomości Astronomicznych

04 / 2011

1 z 76

2 z 76

Spis Treści

Teleskop Keck bada rekordowo jasną supernową

Wulkany Marsa we mgle Ceraunius i Uranius Tholus

Mikrometeoryty utrudniły powstanie Ŝycia

Przemieszczenie terenu po trzęsieniu ziemi w Japonii widziane z kosmosu

RóŜana poświata narodzin gwiazd

Rekordowa dziura ozonowa w Arktyce

Kiedy asteroida nie jest asteroidą ?

Radiowy duet Saturna

Mieszkamy na Ziem...niaku

Ukończono budowę platformy startowej rakiet Sojuz w Gujanie Francuskiej

W listopadzie przygotuj się na randkę z asteroidą

Teleskop Kepler zagląda w serca czerwonych olbrzymów

Teleskopy NASA badają nadzwyczajny błysk gamma

NGC 5882 asymetryczna mgławica planetarna wokół niezwykle gorącej gwiazdy

Pasek narzędzi teleskopy.net

Sztuka tworzenia gwiazd

Asynchroniczny taniec dŜetów

Płynna woda w historii komety Wild2

Biały karzeł plus biały karzeł równa się...

Poszukiwana galaktyczna niszczarka gwiazd

Niezwykły taniec asteroidy 2010 SO16

Cięgna i wiry nowe metody wizualizacji odkształceń czasoprzestrzeni

Chandra poluje na najmasywniejsze gwiazdy Drogi Mlecznej

Teleskop kosmiczny Hubble zagląda przez dziurkę od klucza

Teleskopy NASA odkrywają zaskakującą młodą galaktykę

Obserwatorium Herschel Gromy akustyczne powiązane z produkcją gwiazd

IC 1590 młode gwiazdy mgławicy Pacman

Teleskop Hubble świętuje 21 urodziny galaktyczną róŜą

Niebiańskie sztuczne ognie

UGC 9128 doskonale uformowana galaktyka karłowa

Obserwatorium rentgenowskie Chandra wskazuje mechanizm powstania supernowej Tycho

Niegrzeczny duet galaktyk

Alarm obserwacyjny supernowa SN 2011by

3 z 76

Teleskop Keck bada rekordowo jasną supernową

Supernowa 2008am eksplodując w odległości 3,7 miliarda lat świetlnych od Ziemi miała w

szczytowym momencie jasność 100 miliardów razy większą od jasności Słońca. W tym czasie w kaŜdej

sekundzie uwalniała tyle energii, Ŝe mogłaby zaspokoić zapotrzebowanie energetyczne USA przez

okres o milion razy dłuŜszy, niŜ dotychczasowy czas trwania Wszechświata. Dogłębne badania

supernowej, w których wykorzystano między innymi obrazy wykonane przez spektrometr Low

Resolution Imaging Sepctrometer zainstalowany na teleskopie Keck I pomogły astronomom

zrozumieć mechanizmy fizyczne prowadzące do powstania tej nowej klasy wybuchających gwiazd.

Wyniki badań zostały opublikowane na łamach The Astrophysical Journal .

w których ekstremalna jasność jest

wynikiem interakcji fali uderzeniowej

wybuchu z wcześniej wyrzuconą przez

gwiazdę materią.

Supernowa 2008am została odkryta przez

zespół astronomów kierowanych przez

Emmanouila “Manos” Chatzopoulosa i dr.

J. Craiga Wheelera z Uniwersytetu Texas

w Austin w ramach projektu RSVP

( ROTSE Supernova Verification Project ,

wcześniej znanym jako Texas Supernova

Search ), który wykorzystuje

zrobotyzowany 18 calowy teleskop

ROTSE IIIb w Obserwatorium

McDonald. W dalszych badaniach wzięło

udział wiele teleskopów, w tym

największe teleskopy na powierzchni

Ziemi jak i obserwatoria znajdujące się

na orbicie. Wśród nich były Keck I,

teleskop HobbyEberly, PAIRITEL, VLA

i Satelita Swift. Jest najnowszym

członkiem nowej, zidentyfikowanej kilka

lat temu, klasy supernowych. Supernowa

ta była jedną z najjaśniejszych jeŜeli

chodzi o wartości absolutne eksplozji

supernowych jakie kiedykolwiek

zaobserwowano. Badania prowadzone

przez zespół wykazały, Ŝe była to

najjaśniejsza z supernowych naleŜących

do klasy "samooddziałujących"

supernowych,

Analiza widma SN 2008am

przeprowadzona przez Chatzopoulosa

wskazała, Ŝe nie była to supernowa

naleŜąca do klasy "niestabilnej pary"

(ang. pair instability ), w której

wyjątkowa energia eksplozji jest

wynikiem rozpadu radioaktywnego. W

tym przypadku nadzwyczajna jasność

supernowej była efektem zderzenia

szczątków wyrzuconych w trakcie

eksplozji z wcześniej wyrzuconym

przez umierającą gwiazdę i

otaczającym ją gazem. Model ten

określany jest teŜ mianem interakcji

wokółgwiazdowej. Naukowcy sądzą,

Ŝe przodkiem eksplozji mogła być

gwiazda naleŜąca do klasy jasnych,

błękitnych gwiazd zmiennych

nadolbrzymów, do których naleŜy

słynna gwiazda Η (Eta) Kila przed

śmiercią wyrzucających ogromne

powłoki gazu.

JuŜ wcześniej zespół odkrył dwie

najjaśniejsze w historii supernowe

SN 2005az i SN 2006gy. Grupa ma

swoim koncie pięć z tuzina znanych

eksplozji naleŜących do nowej klasy

SLSN superjasnych supernowych

(ang. super-luminous supernovae ).

Eksplozje te są około stu krotnie

jaśniejsze od zwykłych supernowych,

które eksplodują w wyniku zapaści

jądra. Są jednak niezwykle rzadkie

podczas gdy zwykłe supernowe

eksplodują w galaktyce z

częstotliwością około jednej na sto lat,

4 z 76

to SLSN są mniej więcej tysiąc razy

rzadsze.

prowadzi do pojaśnienia gwiazdy do

poziomu SLSN. Trzecia kategoria to

gwiazdy o masie ponad 100 razy

większej od masy Słońca. Tu do

eksplozji prowadzi niestabilność

składu. Gwiazdy te, w związku z

panującą w nich temperaturą, składają

się z par elektronpozytron czyli

materii i antymaterii. Ich niestabilność

destabilizuje całą gwiazdę, która

zaczyna się zapadać, zapala paliwo

termojądrowe i eksplodując niszczy

gwiazdę. Ten typ supernowych określa

się mianem supernowych niestabilnej

pary. W wyniku eksplozji pierwszego i

drugiego rodzaju pozostaje po

gwieździe gwiazda neutronowa lub

czarna dziura. Po ostatniej nie

pozostaje nic.

role in unraveling the mysteries of one

of the brightest supernovas ever

discovered.

"Obecnie jesteśmy na etapie

przekształcania naszych odkryć w

solidną naukę " mówi dr Wheeler. " To

czyni odkrycia mniej nowinkami, ale to

właśnie taka jest nauka, to zgłębiania

natury tych niezwykle jasnych zjawisk.

A ta nowa supernowa dostarczyła nam

waŜnych wskazówek do zrozumienia

zachowania tych obiektów."

The supernova, called Supernova

2008am, is 3.7 billion lightyears away

from Earth. At its peak luminosity, it

was over 100 billion times brighter than

the Sun. It emitted enough energy in one

second to satisfy the power needs of the

United States for one million times

longer than the universe has existed.

Indepth studies of this supernova,

including images from the Keck I Low

Resolution Imaging Spectrometer, are

helping a team of astronomers to

understand the science behind this new

class of exploding stars.

Jak wyjaśnia Chatzopoulos: "Po raz

pierwszy badamy śmierć niezwykle

masywnych gwiazd. Wygląda na to, Ŝe

tradycyjne idee wyjaśniające

mechanizmy powstania supernowych, z

których wynika ich jasność, zdają się

nie sprawdzać w przypadku super

jasnych supernowych. Zachodzą tu inne

procesy." Jednak nie wszystkie SLNS są

takie same. Istnieje wiele gwiazd

macierzystych, które prowadzą do

powstania róŜnych efektów." Tym co

jest dla nich wspólne to ich jasność.

Supernova 2008am was discovered by

astronomers led by graduate student

Emmanouil “Manos” Chatzopoulos and

Dr. J. Craig Wheeler of The University

of Texas at Austin. It is the latest

addition to a new class of exploding

stars that astronomers identified a few

years ago. Supernova 2008am is one of

the most intrinsically bright exploding

stars ever observed. The team’s

research reveals that this supernova is

the brightest “selfinteracting”

supernova yet discovered. In this type of

stellar explosion, the extreme brightness

is caused by interaction between the

explosion shockwave and a shell of

material previously expelled from the

star. This research is published in the

current issue of The Astrophysical

Choć naukowcy pobili kolejny rekord

badania się dopiero rozpoczęły. Ich

prace pozwalają obecnie wyjaśnić

mechanizmy powstania połowy SLSN

ale jak zaznacza Wheeler " dla

naukowca najbardziej interesująca jest

ta druga połowa. Chcemy zrozumieć je

wszystkie."

Los gwiazd zaleŜy od ich masy. Wheeler

wskazuje trzy kategorie masywnych

gwiazd, wybuchających jako

supernowe. Gwiazdy najmniej masywne

o masie 10 20 mas Słońca,

wybuchają w procesie zapaści

Ŝelaznego jądra. Przegrywają one walkę

z grawitacją eksplodując jako typowe

supernowe. Druga kategoria gwiazd o

masie do 100 razy większej od masy

Słońca to gwiazdy, które przed śmiercią

odrzucają znaczne ilości materii.

Później interakcja pomiędzy wyrzuconą

w trakcie eksplozji materią i wcześniej

utworzoną otoczką

Źródła:

W.M.Keck Observatory: Keck

Telescope Images Super

Luminous Supernova

Zdjęcie: D. Perley & J. Bloom /

W.M. Keck Observatory

Original press release follows:

Keck Telescope Images Super

Luminous Supernova

The Keck I Telescope has played a key

5 z 76

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: