Wymowa niemiecka - podstawowe reguły i zasady

Wymowa niemiecka jest stosunkowo łatwa dla Polaków. Zapamiętanie kilku podstawowych reguł umożliwia zrozumiałe dla osób niemieckojęzycznych artykułowanie słów czy całych zdań.

Samogłoski

W języku niemieckim samogłoski mogą być krótkie lub długie:

- (der) Mann [man] (mężczyzna) - (der) Aal [a:l] (węgorz),
- zusammen [tsuzamən] (razem) - (der) Mut [mu:t] (odwaga).

Język niemiecki posiada kilka samogłosek, które nie istnieją w języku polskim. Poniżej przedstawiono jedynie te samogłoski, których wymowa w mniejszym lub większym stopniu różni się od wymowy samogłosek polskich:

[ɪ]: wymawia się podobnie jak polskie y, ale wargi są mniej napięte, a język układamy nieco wyżej względem podniebienia, np. (die) Mitte [mɪtə] (środek);

[y]: język układamy jak do wymowy samogłoski i, a wargi zaokrąglamy jak przy wymowie samogłoski u, np. (die) Tür [ty:r] (drzwi); samogłoska ta najczęściej jest zapisywana przy użyciu litery ü (u umlaut); w wyrazach rodzimie niemieckich [y] jest zazwyczaj długie;

[ʏ]: język układamy jak do wymowy samogłoski [ɪ], ale wargi muszą być bardziej zaokrąglone, np. (das) Glück [glʏk] (szczęście); do zapisu tej samogłoski również służy litera ü;

[ø]: język układamy jak do wymowy e zamkniętego (kąciki ust bardziej oddalone od siebie niż przy wymowie polskiego e), a wargi silnie zaokrąglamy, np. (der) König [kø:niç] (król); samogłoskę tę zapisujemy przy użyciu litery ö (o umlaut);

[oe]: język układamy jak do wymowy samogłoski e, a wargi zaokrąglamy jak przy wymowie samogłoski o, np. (die) Hölle [hoelə] (piekło); samogłoska ta również jest zapisywana przy użyciu litery ö.


Oprócz liter ö i ü istnieje w niemieckim także litera ä (a umlaut), np. wählen [væ:lən] (wybierać). W wymowie głoska ta jest zbliżona do wymowy polskiego e.

Należy pamiętać, że poniższe grupy dwóch samogłosek czytamy następująco:

ei, ai jako aj [ai̯], np. meinen [mai̯nən] (sądzić), (der) Main [mai̯n] (rzeka Men);

äu, eu jako oj [ɔi̯], np. (der) Räuber [rɔi̯bɐ] (rozbójnik), beugen [bɔi̯gən] (zginać);

ie jako i lub y [i / ɪ], np. verlieren [fɛrli:rən] (przegrywać), (das) Viertel [fɪrtəl] (ćwiartka).

Grupa -er na końcu wyrazów redukuje się w wymowie do jednej głoski, zbliżonej do polskiego a, np. (der) Lehrer [le:rɐ] (nauczyciel).

Głoska h występująca po samogłosce jest zasadniczo niema, ale poprzedzająca ją samogłoska wymawiana jest jako głoska długa, np. (die) Lehrerin [le:rɛrin] (nauczycielka). H występujące na początku słowa jest wymawiane, np. (der) Hahn [hɑ:n] (kogut).


Spółgłoski

Spółgłoski w jezyku niemieckim wymawiane są analogicznie jak w języku polskim. Wyjątki od tej reguły to:

c: czytane jako k przed samogłoskami a, o oraz u, a także przed spółgłoskami, np. (das) Café [kafe] (kawiarnia), (die) Creme [kræ:m] (krem);

ck: czytane jako k, np. (die) Decke [dɛkə] (kołdra);

ch oraz g: czytane podobnie jak polskie ś po samogłoskach ä, e, i, ö, ü - np. ich [iç] (ja); po dyftongach ei, eu, äu - np. (die) Eiche [ai̯çə] (dąb); po spółgłoskach r, l, m, n - np. (die) Milch [milç] (mleko); w końcówkach -ig - np. lebendig [lebɛndiç] (żywy); w przyrostku zdrabniającym -chen - np. (das) Mädchen [mædçən] (dziewczynka); w wyrazach pochodzących z obcych języków - np. (die) Chemie [çemi:] (chemia);

s: czytane jako sz przed p oraz t na początku wyrazów rodzimie niemieckich, np. (der) Spiel [ʃpi:l] (gra, zabawa); s: czytane jako z przed samogłoską lub między dwoma samogłoskami, np. (die) Socke [zɔkə] (skarpeta), (der) Riese [ri:zə] (olbrzym);

grupa spółgłosek sch: czytana jako sz, np. (die) Schule [ʃulə] (szkoła);

grupa spółgłosek ss: czytana jako s, np. müssen [mysən] (musieć);

t: czytane jako c przed samogłoską w wyrazach obcego pochodzenia, np. (die) Nation [natsi̯o:n] (naród);

grupa spółgłosek tsch: czytana jako cz, np. deutsch [dɔi̯tʃ] (niemiecki);

v: czytane jako f na początku wyrazów rodzimie niemieckich, np. (das) Verbot [fɛrbo:t] (zakaz);

z: czytane jako c, np. (das) Ziel [ci:l] (cel).

Literę ß wymawiamy jako s, np. (das) Maß [mɑ:s] (miara).

Zwroty podstawowe

ja - tak
nein - nie
Danke. - Dziękuję.
Bitte schön. - Proszę bardzo.
Guten Morgen! (rano) lub Guten Tag! (po południu) - Dzień dobry!
Auf Wiedersehen! - Do widzenia!
Guten Abend! - Dobry wieczór!
Gute Nacht. - Dobranoc.
Hallo! - Cześć! (nieformalne przywitanie)
Tschüss! - Cześć! (nieformalne pożegnanie)
Bis bald! - Do zobaczenia wkrótce!
Verzeihung. Es tut mir leid. - Przepraszam. Przykro mi.
Entschuldigung! - Przepraszam! (np. zaczepiając osobę nieznajomą)
zahlbar (np. wstęp) lub kostenpflichtig (np. usługa) - płatny
frei (np. wstęp) lub kostenlos (np. usługa) - bezpłatny
geöffnet - otwarte
geschlossen - zamknięte
Eintritt frei - wstęp wolny

Przedstawianie się więcej

Ich heiße... - Nazywam się...
Mein Name ist... - Na imię mam ...
Wie heißt du? - Jak się nazywasz?
Ich bin Pole / Polin. - Jestem Polakiem / Polką.
Ich komme aus Polen. - Pochodzę z Polski.
Ich wohne in Warschau. - Mieszkam w Warszawie.
die Hauptstadt - stolica
Ich bin 30 Jahre alt. - Mam 30 lat.
Ich arbeite als... - Pracuję jako...

Rozmowa więcej

Sprechen Sie Deutsch / Polnisch? - Czy mówi pan / pani po angielsku / polsku?
Sprechen Sie bitte langsamer / lauter. - Proszę mówić wolniej / głośniej.
Könnten Sie das bitte aufschreiben? - Czy mógłby pan / mogłaby pani to zapisać?
Könnten Sie bitte wiederholen? - Czy mógłby pan / mogłaby pani powtórzyć?
Ich verstehe nicht. - Nie rozumiem.

Zakwaterowanie więcej

das Hotel - hotel
die Herberge - schronisko
das Camping - kemping
Haben Sie freie Zimmer? - Czy macie państwo wolne pokoje?
Ich habe eine Reservierung auf den Namen Nowak. - Mam rezerwację na nazwisko Nowak.
das Einzelzimmer - pokój jednoosobowy
das Doppelzimmer - pokój dwuosobowy
mit Klimaanlage - z klimatyzacją
mit Bad - z łazienką
der Pass - paszport

Pytanie o drogę więcej

Wo ist... ? - Gdzie jest... ?
Entschuldigung, wie komme ich zum Bahnhof? - Przepraszam, jak dojść do dworca?
Entschuldigung, wo ist die Schillerstraße? - Przepraszam, gdzie jest ulica Schillera?
Können Sie mir das auf der Karte zeigen? - Czy może pan / pani pokazać mi to na mapie?
Ist das weit von hier? - Czy to daleko stąd?
Ich habe mich verlaufen. - Zgubiłem się.
Sie sollen... - Musi pan / pani...
nach rechts abbiegen - skręcić w prawo
...