Zycie Buddy.pdf

(326 KB) Pobierz
Życie Buddy Śakjamuniego
¯ ycie Buddy ƒakjamuniego
Alexander Berzin
Luty 2005, wersja poprawiona w kwietniu 2007
Wprowadzenie
Zgodnie z tradycyjnym systemem datowania Budda ƒakjamuni (tyb.
Shakya thub-pa ), zwany tak¿e Budd– Gautam– (sanskr. Gau-ta-ma ), ¿ył w
okresie 566-485 r. p.n.e. w północno-¶rodkowych Indiach. ‹ródła
buddyjskie zawieraj– liczne, ró¿ni–ce siŒ miŒdzy sob– opisy jego ¿ycia,
przy czym wiŒcej szczegółów biograficznych zaczŒło pojawia æ siŒ z
czasem. Poniewa¿ pierwsze buddyjskie teksty zostały spisane dopiero trzy
wieki po ¶mierci Buddy, trudno jest mie æ pewno¶ æ co do dokładno¶ci
jakichkolwiek szczegółów wystŒpuj–cych w tych przekazach. Poza tym sam
fakt, ¿e pewne szczegóły pojawiły siŒ w formie pisanej pó…niej ni¿ inne, nie
stanowi wystarczaj–cego powodu, aby kwestionowa æ ich wa¿no¶ æ . Wiele
szczegółów mogło by æ przekazywanych w formie ustnej, podczas gdy inne
były spisywane.
Co wiŒcej, tradycyjne biografie wielkich mistrzów buddyjskich, w tym
samego Buddy, zazwyczaj kompilowano dla celów dydaktycznych, a nie
historycznych. A ¶ci¶lej mówi–c, były pisane w taki sposób, aby stanowiły
naukŒ dla wyznawców buddyzmu i inspirowały ich do pod–¿ania ¶cie¿k–
duchow– ku wyzwoleniu i o¶wieceniu. Zatem aby¶my mogli odnie¶ æ
korzy¶ci dziŒki poznaniu historii ¿ycia Buddy, musimy spojrze æ na ni– w
tym kontek¶cie i przeanalizowa æ lekcje, których mo¿e nas ona nauczy æ .
‹ródła
Najwcze¶niejsze …ródła opisuj–ce ¿ycie Buddy to kilka sutr w jŒzyku pali ze
zbioru Dyskursy ¶redniej długo¶ci (ang. The Middle-Length Discourses; pali:
Majjhima Nikaya ) z przekazów therawady oraz kilka tekstów winai
dotycz–cych reguł dyscypliny klasztornej z przekazów ró¿nych szkół
hinajany. Ka¿dy z tych tekstów opisuje jedynie fragmenty z ¿ycia Buddy.
Pierwszy bardziej rozbudowany opis ¿ycia Buddy pojawił siŒ w buddyjskich
tekstach poetyckich z koæca II wieku p.n.e., takich jak Wielcy mistrzowie
(sanskr. Mahavastu) ze szkoły hinajany. W tek¶cie, który nie został zawarty
w Trzech zbiorach podobnych do koszy (ang. The Three Basket-like
Collections , tyb. De-snod gsum , sanksr. Tripitaka, pol. Trzy kosze ), dodano
na przykład informacjŒ, ¿e Budda urodził siŒ jako ksi–¿Œ w rodzinie
królewskiej. Inny podobny tekst poetycki pojawił siŒ w tekstach szkoły
zwanej sarwastiwad–: Sutra wielkich czynów[Buddy] (ang. The Extensive
Play Sutra ; sanskr. Lalitavistara Sutra ). Pó…niejsze wersje tego tekstu w
¯ ycie Buddy ƒakjamuniego
1
337264014.001.png
¯ ycie Buddy ƒakjamuniego
tradycji mahajany (tyb. rGya-cher rol-pa'i mdo ) zawierały zapo¿yczenia z
tej wcze¶niejszej wersji i rozwijały pewne szczegóły, na przykład
wyja¶niaj–c, ¿e Budda o¶wiecił siŒ wiele wieków temu, a jego emanacja
jako ksiŒcia Siddarthy miała jedynie pokaza æ innym, jak osi–gn– æ
o¶wiecenie.
Ostatecznie niektóre z tych biografii zostały uwzglŒdnione w Trzech
zbiorach podobnych do koszy. Najsławniejsza z nich nosi tytuł Czyny Buddy
(ang. Deeds of the Buddha ; tyb. Sangs-rgyas-kyi spyod-pa zhes-bya-ba'i
snyan-ngag chen-po ; sanskr. Buddhacarita ) i została napisana przez poetŒ
A¶waghoszŒ (tyb. rTa-dbyangs ) w I wieku n.e. Inne wersje pojawiły siŒ
jeszcze pó…niej w tekstach takich tantr, jak Czakrasamwara (tyb. ' Khor-lo
bde-mchog ). Znajdujemy w nich informacje, ¿e Budda, nauczaj–c jako
ƒakjamuni Sutr dalekosiŒ¿nej ¶wiadomo¶ci rozró¿niaj–cej (ang. Sutras on
Far-reaching Discriminating Awareness) ( tyb. Sher-phyin mdo , znane te¿
jako: Prajnaparamita Sutras , Perfection of Wisdom Sutras; pol. Sutry
Prad¿niaparamity, Sutry doskonalenia m–dro¶ci ), jednocze¶nie pojawił siŒ
jako emanacja Wad¿radhary i nauczał tantr.
Z ka¿dego z tych przekazów mo¿emy siŒ czego¶ nauczy æ i zaczerpn– æ
inspiracjŒ. Najpierw przyjrzyjmy siŒ jednak wersjom, które przedstawiaj–
historycznego BuddŒ.
Narodziny, młodo¶ æ i wyrzeczenie siŒ ¿ycia
rodzinnego
Zgodnie z najwcze¶niejszymi wersjami jego biografii, ƒakjamuni (tyb.
Shakya thub-pa ) urodził siŒ w arystokratycznej rodzinie wojowników w
maleækiej Republice Shaka - paæstwie-mie¶cie, którego stolic– było
Kapilawastu (tyb. Ser-skya'i gnas ) - na granicy obecnych Indii i Nepalu. Nie
ma wzmianek o tym, ¿e urodził siŒ on jako ksi–¿Œ w rodzinie królewskiej.
Dopiero w pó…niejszych tekstach pojawiaj– siŒ informacje o ksi–¿Œcym
pochodzeniu Buddy oraz jego imiΠSiddhartha (tyb. Don-grub ). Jego ojciec
nazywał siŒ Shuddhodana (tyb. Zas gtsang-ma ). W pó…niejszych wersjach
s– wzmianki tak¿e o matce Buddy, Maja-dewi (tyb. Lha-mo
sGyu-'phrul-ma ), jak równie¿ opisy cudownego poczŒcia Buddy podczas jej
snu - ¶niła ona o białym słoniu z sze¶cioma kłami, który wnikn–ł w jej bok -
o oraz o przepowiedni mŒdrca Asity, ¿e dziecko bŒdzie albo wielkim
królem, albo wielkim mŒdrcem. Pó…niej pojawia siŒ równie¿ opis czystych
narodzin Buddy niedaleko Kapilawastu w Gaju Lumbini (tyb. Lumbi-na'i
tshal ) - wedle tego przekazu Budda zaraz po swoich narodzinach z boku
matki miał przej¶ æ siedem kroków i powiedzie æ "Przybyłem", jego matka
miała za¶ umrze æ w połogu.
Jako młodzieniec Budda wiódł ¿ycie pełne przyjemno¶ci. O¿enił siŒ i miał
syna o imieniu Rahula (tyb. sGra-gcan 'dzin ). W tekstach pó…niejszych
wymienia siŒ imiŒ jego ¿ony - Jashodhara (tyb. Grags ' dzin-ma ). W wieku
dwudziestu dziewiŒciu lat Budda jednak porzucił swoje ¿ycie rodzinne i
ksi–¿Œce dziedzictwo i stał siŒ wŒdrownym ¿ebrakiem poszukuj–cym
prawdy duchowej (tyb. dge-sbyong , sankr. shramana ).
‹ródła
2
¯ ycie Buddy ƒakjamuniego
Wa¿ne jest, aby spojrze æ na wyrzeczenie siŒ Buddy w kontek¶cie jego
społeczno¶ci i czasów. Staj–c siŒ wŒdrownym ¿ebrakiem poszukuj–cym
prawdy, Budda nie porzucił swojej ¿ony i dzieci, nie pozostawił ich, aby ¿yły
samotnie w biedzie. Z pewno¶ci– zajŒła siŒ nimi bogata rodzina
wielopokoleniowa, z której pochodził. Poza tym bycie członkiem kasty
wojowników bez w–tpienia oznaczało, ¿e pewnego dnia Budda i tak
musiałby opu¶ci æ dom, aby wzi– æ udział w bitwie. Rodzina wojownika
zaakceptowałaby to jako obowi–zek mŒ¿czyzny. W staro¿ytnych Indiach
wojownicy nie zabierali ze sob– swoich rodzin do obozów wojskowych.
Chocia¿ w bitwach zazwyczaj walczy siŒ przeciwko wrogom zewnŒtrznym,
prawdziw– bitwŒ toczmy z wrogami wewnŒtrznymi i to wła¶nie na tak–
bitwŒ wyruszył Budda. Opuszczenie przez niego z tego powodu rodziny
wskazuje, ¿e obowi–zkiem poszukiwacza prawdy duchowej jest
po¶wiŒcenie całego swojego ¿ycia na ten rodzaj poszukiwaæ. Jednak w
naszym współczesnym ¶wiecie je¶li porzucamy rodzinŒ, aby pój¶ æ do
klasztoru i prowadzi æ tam swoj– wewnŒtrzn– walkŒ, musimy upewni æ siŒ,
¿e nasi bliscy bŒd– mieli dobr– opiekŒ. Oznacza to nie tylko zadbanie o
potrzeby naszych mał¿onków i dzieci, ale tak¿e naszych rodziców
bŒd–cych w podeszłym wieku. Jednak bez wzglŒdu na to, czy zostawimy
nasz– rodzinŒ, czy nie, obowi–zkiem buddysty poszukuj–cego prawdy
duchowej jest zmniejszenie cierpienia przez przezwyciŒ¿enie uzale¿nienia
od przyjemno¶ci, tak jak to uczynił Budda.
Aby wyzwoli æ siŒ z cierpienia, Budda chciał zrozumie æ naturŒ narodzin,
starzenia siŒ, choroby, ¶mierci, odradzania siŒ, smutku i pomieszania.
Rozszerzona wersja tej historii pojawiła siŒ pó…niej w postaci epizodu, w
którym powo¿–cy rydwanem Channa wzi–ł BuddŒ na przeja¿d¿kŒ przez
miasto. Kiedy Budda zobaczył ludzi, którzy byli chorzy, starzy, martwi albo
byli ascetami, Channa wyja¶niał mu, kim oni byli. W ten sposób Budda
zacz–ł jasno zdawa æ sobie sprawŒ z tego, ¿e wszyscy do¶wiadczaj–
cierpienia, i dostrzega æ mo¿liwy sposób wyj¶cia poza nie.
Ten epizod zwi–zany z otrzymaniem pomocy od wo…nicy rydwanu stanowi
analogiΠdo epizodu z Bhagavad Gity - Kriszna (tyb. ' Dom-pa nag-po )
powo¿–cy rydwanem, w którym jedzie Ard¿una (tyb. Srid-sgrub ), mówi mu
o konieczno¶ci spełnienia swojego obowi–zku jako wojownika i walkŒ w
bitwie przeciwko swoim krewnym. W obu przypadkach - zarówno w
opowie¶ci buddyjskiej, jak i hinduistycznej - mo¿na zauwa¿y æ głŒbsze
znaczenie: wyj¶cie poza mury bezpiecznego ¿ycia po¶ród tego, co
znajome, i niezapominanie nigdy o obowi–zku, aby odkrywa æ prawdŒ. W
obu przypadkach rydwan mo¿e reprezentowa æ pojazd umysłu wiod–cy ku
wyzwoleniu, a słowa wo…nicy rydwanu - siłŒ napŒdow–, która wprawia ów
pojazd w ruch, a mianowicie prawdŒ o naturze rzeczywisto¶ci.
Studiowanie i o¶wiecenie
Jako wŒdrowny mnich poszukuj–cy prawdy duchowej, Budda pod
kierunkiem dwóch nauczycieli studiował metody uzyskiwania ró¿nych
poziomów stabilno¶ci umysłowej (tyb. bsam-gtan , sanskr. dhyana ) oraz
bezforemnego wchłoniŒcia medytacyjnego. Cho æ był w stanie uzyska æ
Narodziny, młodo¶ æ i wyrzeczenie siŒ ¿yciarodzinnego
3
¯ ycie Buddy ƒakjamuniego
głŒbokie stany doskonałej koncentracji, w których nie odczuwał ju¿ ani
"grubego" cierpienia, ani nawet zwykłego ¶wiatowego szczŒ¶cia, nie był
jednak usatysfakcjonowany. Te wy¿sze stany zapewniały jedynie
tymczasow–, a nie trwał– ulgŒ od splamionych uczu æ i z pewno¶ci– nie
dawały wyzwolenia od głŒbszych, uniwersalnych rodzajów cierpienia, od
których Budda chciał siŒ uwolni æ . NastŒpnie wraz z piŒcioma towarzyszami
praktykował skrajny ascetyzm, ale to tak¿e nie wystarczyło, aby pozbył siŒ
głŒbokich problemów wynikaj–cych z niekontrolowanego cyklu odradzania
siŒ (tyb. ' khor-ba , sanskr. samsara ). Dopiero w pó…niejszych tekstach
znajdujemy opis tego, jak Budda przerwał sze¶cioletni post na brzegach
rzeki Nairand¿ana (tyb. Chu-bo Nai-ranyja-na ), kiedy to młoda dziewczyna,
Sud¿ata (tyb. Legs-par skyes-ma ), zaoferowała mu miskŒ ry¿u z mlekiem.
Przykład Buddy pokazuje nam, ¿e nie powinni¶my zadowala æ siŒ jedynie
stanem medytacyjnym, w którym jeste¶my całkowicie spokojni czy
odczuwamy euforiŒ, nie mówi–c ju¿ o stosowaniu takich sztucznych metod,
jak za¿ywanie narkotyków, aby uzyska æ takie efekty. Wchodzenie w
głŒboki trans czy torturowanie albo karanie siebie tak¿e nie jest
rozwi–zaniem. Musimy przej¶ æ cał– drogŒ do wyzwolenia i o¶wiecenia i nie
zadowala æ siŒ metodami duchowymi, które nie daj– szansy na osi–gniŒcie
tych celów.
Po odrzuceniu ascetyzmu Budda medytował samotnie w d¿ungli, aby
przezwyciŒ¿y æ strach. U podstaw strachu le¿y postawa "umiłowania siebie"
oraz lgniŒcia do istniej–cego w sposób niemo¿liwy "ja", która jest jeszcze
silniejsza ni¿ w przypadku kompulsywnego poszukiwania przyjemno¶ci i
rozrywki. Z tego wzglŒdu w Kole ostrych broni (ang. The Wheel of Sharp
Weapons ; tyb. Blo-sbyong mtshon-cha'i 'khor-lo ) ¿yj–cy w X wieku n.e.
indyjski mistrz Dharmarakszita (tyb. Dharma-rakshi-ta ) u¿ył metafory pawi
spaceruj–cych w d¿unglach truj–cych ro¶lin, aby przedstawi æ bodhisattwów
u¿ywaj–cych truj–cych emocji po¿–dania, gniewu i niewiedzy oraz
transformuj–cych je, by przezwyciŒ¿y æ swoj– postawŒ "umiłowania siebie"
oraz lgniŒcia do niemo¿liwego "ja".
Po długim okresie medytacji Budda osi–gn–ł pełne o¶wiecenie w wieku
trzydziestu piŒciu lat. W pó…niejszych tekstach pojawiaj– siŒ szczegóły
dotycz–ce tego zdarzenia, które miało miejsce pod drzewem bodhi (tyb.
byang-chub-kyi shing ) w obecnej miejscowo¶ci Bodh Gaja (tyb. rDo-rje
gdan ), gdzie Budda odparł ataki Mary (tyb. bDud ). Zazdrosny bóg Mara
próbował uniemo¿liwi æ Buddzie o¶wiecenie, emanuj–c przera¿aj–ce oraz
kusz–ce zjawiska, aby zakłóci æ jego medytacjŒ pod drzewem bodhi.
Według najwcze¶niejszych przekazów Budda osi–gn–ł o¶wiecenie,
zdobywaj–c trzy rodzaje wiedzy: kompletn– wiedzŒ o swoich poprzednich
¿ywotach, o karmie i odrodzeniach wszystkich innych istot oraz o Czterech
Szlachetnych Prawdach. Pó…niejsze teksty wyja¶niaj–, ¿e wraz z
o¶wieceniem Budda osi–gn–ł wszechwiedzŒ.
Studiowanie i o¶wiecenie
4
¯ ycie Buddy ƒakjamuniego
Nauczanie i zało¿enie społeczno¶ci mnisiej
Po osi–gniŒciu wyzwolenia i o¶wiecenia Budda wahał siŒ, czy naucza æ
innych, jak mogliby dokona æ tego samego. Czuł, ¿e nikt nie bŒdzie w stanie
zrozumie æ jego nauk. Jednak indyjscy bogowie Brahma (tyb. Tshang-pa ) i
Indra (tyb. dBang-po ) błagali go, aby nauczał. Zgodnie z naukami
bramiæskimi, które stały siŒ podstaw– hinduizmu, Brahma jest twórc–
wszech¶wiata, a Indra jest królem bogów. Prosz–c BuddŒ, aby nauczał,
Brahma powiedział mu, ¿e je¶li tego nie zrobi, ¶wiat bŒdzie bez koæca
cierpiał, i ¿e przynajmniej niektórzy ludzie zrozumiej– jego słowa.
Ten detal mo¿e by æ elementem sugeruj–cym uznawanie wy¿szo¶ci nauk
Buddy nad metodami oferowanymi przez tradycje duchowe istniej–ce w
owych czasach w Indiach. W koæcu nawet najwy¿si rang– bogowie
przyznali, ¿e ¶wiat potrzebuje nauk Buddy, poniewa¿ oni sami nie
dysponuj– metodami, które pozwoliłyby na trwałe zakoæczy æ cierpienia
wszystkich istot; my, zwykli wyznawcy, potrzebujemy tych nauk jeszcze
bardziej. W symbolice buddyjskiej Brahma reprezentuje aroganck– dumŒ.
Jego błŒdne przekonanie, ¿e jest wszechwiedz–cym kreatorem, jest
najwy¿szym wyrazem błŒdnej wiary w istnienie niemo¿liwego "ja" - "ja",
które mo¿e w ¿yciu wszystko kontrolowa æ . Takie mylne przekonanie
nieuchronnie prowadzi do frustracji i cierpienia. Jedynie nauki Buddy na
temat sposobu istnienia ka¿dego z nas daj– nam szansŒ na prawdziwe
wyj¶cie poza prawdziwe cierpienie i jego prawdziw– przyczynŒ.
Przychyliwszy siŒ do pro¶by Brahmy i Indry, Budda udał siŒ do Sarnath,
gdzie w Parku Jeleni (tyb. Ri-dags-kyi gnas , sanskr. Mrgadava ) swoich
poprzednich towarzyszy nauczał Czterech Szlachetnych Prawd. W
metaforyce buddyjskiej jeleæ symbolizuje łagodno¶ æ , a Budda naucza
łagodnych metod, które nie opieraj– siŒ na takich skrajnych postawach, jak
hedonizm czy ascetyzm.
Niedługo potem do Buddy doł–czyła pewna grupka młodych mŒ¿czyzn z
pobliskiego Waranasi (tyb. Va-ra-na-si ), którzy byli wŒdrownymi
poszukiwaczami prawdy duchowej przestrzegaj–cymi ¶cisłego celibatu. Ich
rodzice zostali ¶wieckimi uczniami i zaczŒli wspiera æ cał– grupŒ datkami.
Gdy tylko jaki¶ członek tej grupy został wystarczaj–co wyszkolony i zdobył
odpowiednie kwalifikacje, Budda wysyłał go, aby nauczał innych. W ten
sposób grupa zwolenników Buddy szybko rosła i wkrótce jej członkowie
osiedlili siŒ w ró¿nych miejscach, tworz–c poszczególne społeczno¶ci
"mnisie".
Budda zorganizował te społeczno¶ci według praktycznych zasad. Mnisi, o
ile mo¿na u¿y æ tego okre¶lenia w odniesieniu do uczniów Buddy z tak
wczesnego okresu, mogli przyjmowa æ kandydatów, którzy chcieli
przyst–pi æ do tych społeczno¶ci, ale musieli oni przestrzega æ okre¶lonych
wskazaæ, co miało na celu unikniŒcie star æ z władzami ¶wieckimi. Z tego
wzglŒdu Budda nie zezwalał na przyjmowanie do społeczno¶ci mnisich
kryminalistów, członków słu¿by królewskiej (np. ¿ołnierzy), niewolników,
którzy nie zostali wyzwoleni od niewolnictwa, ani osób chorych na choroby
zaka…ne, takie jak tr–d. Poza tym nie zezwalano na doł–czenie do
Nauczanie i zało¿enie społeczno¶ci mnisiej
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin