4

Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie III gimnazjum.

Temat: „Nie gaś nigdy świetła nadziei...” – rozważania o nadziei.

                                        „Nawet, jeśli niebo zmęczyło się błękitem,

                                         nie gaś nigdy światła nadziei”.

                                                                                            Bob Dylan

Czas: 2 godziny.

Cel ogólny: nadzieja jako uczucie, dodające sił w pokonywaniu trudności

                    na drodze do realizacji celów.

Cele operacyjne:

              uczeń:

·       zna utwory literackie, plastyczne, muzyczne z motywem nadziei,

·       rozumie sens i potrzebę nadziei w życiu człowieka,

·       analizuje i interpretuje teksty kultury z motywem nadziei,

·       tworzy słowniczek filozoficzny wokół słowa „nadzieja”,

·       bogaci słownictwo, korzystając ze słowników ( synonimy, wyrazy

pokrewne, antonimy, frazeologizmy itd. ),

·       redaguje różne formy wypowiedzi: list w formie skargi, ogłoszenie,

dekalog, notatkę w formie tabeli, testament, list motywacyjny, tekst

reklamowy,

·       zachowuje zasady dyskusji,

·       rozwija umiejętność pracy z tekstem ( analiza i interpretacja )

·       jest kreatywny,

·       umie pracować efektywnie w grupie,

·       dokonuje analizy i syntezy wiadomości z literatury, plastyki,muzyki.

Środki dydaktyczne: różne rodzaje słowników, karty pracy, nagranie piosenki Edyty Geppert ”Nadzieja”, reprodukcje malarskie: G.de la Toura „Hiob wyszydzany przez żonę”, W. Turnera „Światło i kolor ( teoria Goe-thego )- poranek po potopie”, fragm. koncertu „Cztery pory roku” A. Vi-ivaldiego, fragm. adaptacji filmowej „Opowieść wigilijna” w reż. P. Ste-warda, „Biblia”, „Mitologia”, „Pieśń IX” J. Kochanowskiego, „Testament

mój” J. Słowackiego, „Kamienie na szaniec”,arkusze szarego papieru, mazaki, video, magnetofon.

Metody pracy: analiza i interpretacja tekstów literackich, plastycznych,

muzycznych, odbiór dzieła filmowego, praca ze słownikami, plastyczne

skojarzenia do tekstu muzycznego i  poetyckiego, mapa skojarzeń.

Formy pracy: praca indywidualna, zespołowa, w grupie.

Przebieg lekcji:

1.    Wysłuchanie fragmentu koncertu A. Vivaldiego „Cztery pory roku”

i wykonanie prac plastycznych, będących formami wolnych skoja-

rzeń.

2.    Odczytanie wiersza Cz. Miłosza pt. „Nadzieja” oraz jego analiza.

Wyjaśnienie cyt.”Nadzieja bywa, jeżeli ktoś wierzy”.

3.    Podanie tematu i celów lekcji.

4.    Podział klasy na grupy i wybranie lidera.

5.    Praca grup nad zagadnieniami po wylosowaniu instrukcji ( uzupeł-

nianie kart pracy ).

Grupa I

·       Uzupełnij wolnymi skojarzeniami zdanie: „Nadzieja to...”. Wy-

korzystaj „Słownik języka polskiego”. Jaką widzisz nadzieję w re-

produkcji W. Turnera „Światło i kolor”?

·       Przeczytaj fragment przypowieści biblijnej o Hiobie, zanalizuj reprodukcję malarską G. de la Tour „Hiob wyszydzany przez żonę”

     i napisz list jego żony do Pana Boga w formie skargi.

Grupa II

·       Dobierz wyrazy bliskoznaczne do słowa „nadzieja” np. oczeki-wanie, spełnienie się czegoś pożądanego, ufność itp. („Słownik synonimów” ).

·       Mit „Demeter i Kora” rozwija motyw nadziei. Zredaguj w imieniu

matki - Demeter ogłoszenie o zaginięciu córki – Kory. 

Grupa III

·       Najpopularniejszym frazeologizmem kojarzonym z wyrazem „na-dzieja” jest zwrot: „Nadzieja jest matką głupich”. Znajdź w „Słow-niku frazeologicznym” inne wyrażenia i zwroty związane z tym sło-wem.

·       Przeczytaj „Pieśń IX” J. Kochanowskiego, zinterpretuj słowa: „Nie porzucaj nadzieje, jakoć się kolwiek dzieje”. Następnie  zredaguj „Dekalog optymisty”, zachowując formę 2 os., l.poj., trybu

rozkazującego. Nie zapomnij o roli afirmacji w naszym życiu.

Grupa IV

·       Utwórz wyrazy pokrewne od słowa „nadzieja”. Możesz spo-

rządzić wykres rodziny wyrazów. Znajdź rdzeń, wypisz for-

manty i nazwij je.

·       Na podst. ks.XII „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza wypisz wydarzenia historyczne, które zawarł w swoim koncercie Jankiel. Dodaj do nich epitety i uczucia towarzyszące np.:

Grupa V

·       Dopisz antonimy do wyrazu „nadzieja” ( „Słownik antonim-

ów” ). Ułóż z nimi zdania złożone.

·       Przeczytaj wiersz J. Słowackiego „Testament mój”, przypom-

nij sobie główne wątki powieści A. Kamińskiego „Kamienie

na szaniec”. Następnie napisz swój testament, jaki chciałbyś

zostawić swoim bliskim.

       Grupa VI

·       Uzupełnij porównanie: „Człowiek żyjący bez nadziei jest jak...” Wypisz z noweli H. Sienkiewicza „Latarnik” fragment, w którym bohater wyraźnie nie stracił jeszcze nadziei na lepsze życie.

·       Wyobraź sobie, że Skawiński stara się o nową posadę.Zreda-

guj w jego imieniu list motywacyjny.

      Grupa VII

·       Odmień przez przypadki wyraz „nadzieja”.Wyjaśnij zasadę or-

tograficzną w D. l.p. i l.mn.: „nadziei”. Co oznaczają skróty:

ż, I , DCMsc ~ ei, l.m.D ~ ei ? Skorzystaj ze „Słownika poprawnej polszczyzny”.

·       Ułóż tekst reklamy, wykorzystującej motyw nadziei, np.”Odna-

wiamy nadzieję” ( TVN ). Nie zapomnij o cechach charakterys-

tycznych tego typu tekstów: wieloznaczność słów, skróty myś-

lowe, stopniowanie przymiotników, bezpośredni zwrot do od-

biorcy, powtórzenia, działania na uczucia i zmysły itp.

Podsumowanie ( notatka po obejrzeniu fragm. adaptacji filmowej

                            pt. „Opowieść wigilijna” ):

                                                     NADZIEJA TO:

-         spełnienie się czegoś pożądanego np. polepszenie losu,

                  odzyskanie niepodległości, uzyskanie lepszej pracy, wyników,

-         oczekiwanie na powrót ukochanej osoby,

-         ufność w dobroć i sprawiedliwość Boga i człowieka itd.

Zadanie domowe:

1.    Jak rozumiesz ludowe przysłowie: „Nadzieja umiera ostatnia” – rozprawka z odwołaniem do kontekstów literackich, plastycznych, muzycznych.

2.    Napisz scenkę kabaretową, której mottem będą słowa:„Kto żyje na-

dzieją, umrze głodny”.

                                                          Opracowały:

                                                          Joanna Rodecka ( GM 12, Szczecin),

                                                          Anna Dańko ( GM 16, Szczecin ).