G.Harry Stine - Urządzenia poruszane siłą umysłu [up by Esi].pdf - E-booki - pro88pedro

G.HARRY STINE

URZ Ą DZENIA PORUSZANE SIŁ Ą UMYSŁU

(Mind Machines You Can Build / wyd. orygin.: 1992)

Dla Patsy i Clyde'a

Wprowadzenie

Celem tej ksiąŜki, napisanej przez mojego kolegę i przyjaciela Harry'ego Stine’a, jest zachęcenie

ludzi z wykształceniem technicznym oraz amatorów, by sami skonstruowali opisane tu urządzenia, a

następnie zastanowili się, dlaczego one działają. Wszystkie te przyrządy zdają się podwaŜać znane

nam powszechne prawa fizyki i mechaniki. Dlatego teŜ naszym zadaniem będzie pogodzić owe

sprzeczności.

Patrząc na historię nauki, widzimy, Ŝe rozwiązywanie sprzeczności to jedna z najbardziej

owocnych metod dokonywania postępu. Weźmy na przykład Rutherforda. To właśnie on, prowadząc

badania nad emitowaniem cząsteczki alfa przez jądro radioaktywne, dojrzał w tym zjawisku pewną

pozorną sprzeczność. Zadał sobie pytanie, w jaki sposób cząsteczka alfa o określonych, moŜliwych do

zmierzenia parametrach i energii moŜe wyłonić się z jądra, skoro nie dysponuje zapasem energii

zdolnym przeniknąć barierę wyŜszego potencjału energetycznego, która otacza jądro przy czym

potencjał ten równieŜ moŜna zmierzyć. Taka penetracja była niemoŜliwa. Owa oczywista sprzeczność

doprowadziła równieŜ Gurneya i Condona do sformułowania i rozwinięcia teorii kwantowo

mechanicznego tunelowania, co miało olbrzymie znaczenie nie tylko w fizyce, ale teŜ w nowoczesnej

elektronice półprzewodników.

W nauce przechodzi się od obserwacji do formułowania hipotez mających wyjaśnić, w jaki sposób

lub dlaczego mogło zaistnieć dane zjawisko. Następnie wykonuje się eksperymenty mające

udowodnić nie tylko to, Ŝe hipoteza jest prawdziwa, ale teŜ Ŝe w istocie jest ona teorią. Teoria musi

przewidzieć inne widoczne efekty zjawiska, które moŜna będzie poddać testom i potwierdzić

empirycznie. Fakt, iŜ któreś z urządzeń opisanych w tej ksiąŜce nie działa, wcale nie znaczy, Ŝe

wszystkie nasze teorie są mylne. Świadczy tylko o tym, Ŝe w konkretnym przypadku błędnie

rozumiemy sposób praktycznego zastosowania danej teorii. To oczywiste, Ŝe nie wiemy wszystkiego.

Prawdę mówiąc, nawet to, co wiemy, teŜ nie musi być zgodne z rzeczywistością, lecz moŜe zawierać

jakiś drobny błąd. który przeoczyliśmy. Pozorne pogwałcenie praw fizyki zazwyczaj stwarza nam

szansę poszerzenia wiedzy o wszechświecie.

Nauka poszukuje takŜe odpowiedzi, na jakich zasadach funkcjonuje natura. Często jednak nie

pojmujemy tych zasad w sposób właściwy lub podąŜamy fałszywymi ścieŜkami. W istocie, owe “prawa

natury” to nic innego, jak uogólnienia, które czynimy na podstawie doświadczeń. Na przykład za

złamanie prawa grawitacji nie karze nas wyrokiem więzienia – po prostu przewracamy się na twarz.

Poza tym takie uogólnienia to Ŝywe teorie, które formułujemy je sami – wymagają modyfikacji w

pewnych szczegółach. Einstein nie udowodnił, Ŝe Newton się myli, natomiast pozwolił nam w nieco

większym stopniu zrozumieć, co dzieje się wówczas, gdy dokonujemy pomiarów przy prędkości

zbliŜonej do prędkości światła. Mierząc masę. długość i czas, trzeba brać pod uwagę prędkość

światła. KaŜdy podstawowy eksperyment z dziedziny fizyki wiąŜe się z pomiarem i niezwykle istotne

jest dokładne przemyślenie wszystkich szczegółów i etapów przeprowadzanego doświadczenia.

Nauka to Ŝywa i wciąŜ rozwijająca się dyscyplina i wiele jest jeszcze w niej do zrobienia. Miejmy

nadzieję, iŜ ksiąŜka ta zachęci czytelników do konstruowania i testowania tych dziwnych urządzeń, do

refleksji na ich temat i być moŜe da zgłębiania tajemnic naszego świata. Prawdziwa nauka nie

powstaje dzięki maszynom, lecz, rodzi się w ludzkich umysłach dzięki myśleniu.

prof. Serge A. Korff

(Prof. Korff jest emerytowanym profesorem wydziału fizyki w New York University; członkiem

American Physical Society, byłym przewodnicz ą cym i obecnym członkiem New York Academy of

Sciences, członkiem Americcm Society for the Advancement of Science; byłym przewodnicz ą cym i

dyrektorem Explorers Club; i Kawalerem Legii Honorowej).

Rozdział pierwszy: Dylemat realisty

Przez ponad trzydzieści lat pracowałem w środowiskach, w których wykorzystywano wysoko

rozwiniętą technologię – technika rakietowa, loty kosmiczne, przemysł lotniczy, zaawansowane

procesy przemysłowe, sprzęt elektrotechniczny, uprzemysłowienie przestrzeni kosmicznej itp.

Kierowałem przemysłowym laboratorium badawczym, projektowałem uchwyty ewakuacyjne dla

pilotów samolotów ponaddźwiękowych i zajmowałem się strategiami marketingu. W 1885 roku nie

istniało jeszcze Ŝadne z tych zajęć. W gruncie rzeczy, sto lat temu te dziedziny nauki i techniki uznano

by pewnie za magię, a mnie okrzyknięto czarnoksięŜnikiem, albo jeszcze gorzej szamanem.

Wielu ludzi jeszcze dzisiaj niechętnie porzuca przekonanie, iŜ w duŜej mierze współczesną

technologię, z jaką muszą się stykać na co dzień stworzyli czarnoksięŜnicy.

Wszyscy zetknęliśmy się z jakimś urządzeniem, które wygląda na magiczne lub które nie działa

albo nie powinno działać zwaŜywszy na zdrowy rozsądek bądź doświadczenie. Lecz jako naukowiec

pracujący w instytucie badawczym oraz jako inŜynier mający do czynienia z nadzwyczaj wysoko

rozwiniętą technologią, widziałem wiele zdumiewających, wywołujących frustrację i irytujących maszyn

i urządzeń, które wcale nie powinny działać – zgodnie z tym, co obecnie wiemy o wszechświecie.

Jednak one działają.

Czasem nie działają dla kaŜdego, lecz tylko dla niektórych.

Ów niezaprzeczalny fakt. Ŝe pewne przyrządy działają w rękach jednych osób, a w rękach innych –

nie, wcale nie wprawia mnie w zakłopotanie. ChociaŜ lubię słuchać dobrej muzyki na instrumenty dęte,

nie potrafię wydobyć z trąbki ani jednego dźwięku. Jedni to umieją, drudzy nie. A przecieŜ gra na

trąbce nie ma w sobie nic z magii, choć wiąŜe się z mistyką, jak zobaczymy później. MoŜna nauczyć

się grać na instrumencie od innych ludzi. Być moŜe nie potrafię wydobyć dźwięku z trąbki, gdyŜ nigdy

nikt nie kazał mi tego ć wiczy ć, ja zaś nie skłonię muzyki, by sama z niej popłynęła.

Jestem “inŜynierem z szorstkimi rękami”. Umiem konstruować rzeczy, które działają. Zwykle

odkrywam, dlaczego mechanizm przestaje działać, i potrafię go naprawić albo doprowadzić do takiego

stanu, by działał, przynajmniej do momentu, aŜ znajdę fachowca, który znów zapewni mu prawidłowe

funkcjonowanie. Na posiedzeniach nowojorskiej Akademii Nauk czuję się jak u siebie w domu,

podobnie jak na kontrolnych przeglądach samolotu. Jestem sceptykiem i pragmatykiem. Mam do

czynienia z mnóstwem przedziwnych i zdumiewających urządzeń, które nie działają, jak powinny.

Lecz jeśli rzecz działa, korzystam z niej.

A zatem nie jestem mistykiem w sposobie postrzegania świata. Wbrew temu, co mówi prawo

Murphy'ego, Ŝe jeśli coś moŜe się nie udać, to z pewnością się nie uda, wierzę, Ŝe jeśli coś działa w

sposób moŜliwy do zademonstrowania i powtórzenia, musi być jakaś tego przyczyna, bo nasz

wszechświat nie jest złośliwy i kapryśny. Prawo Murphy'ego rzeczywiście funkcjonuje, a wszechświat

tylko wydaje się czasami kapryśny, gdyŜ wciąŜ jeszcze nie wiemy o nim wszystkiego.

Dziewiętnastowieczny materializm głosi, Ŝe wiemy o świecie wszystko, co tylko moŜna wiedzieć, lecz

takie przekonanie wydaje się nader aroganckie. Jak stwierdził J. B. S. Haldane, wszechświat jest nie

tylko dziwniejszy niŜ ten, jaki znamy, ale jest jeszcze dziwniejszy, niŜ moŜemy sobie wyobrazić.

Mam dość informacji i przeprowadziłem wystarczająco duŜo eksperymentów z tymi fascynującymi

mechanizmami, by swoje doświadczenia i obserwacje móc przekazać w ksiąŜce, aby inni ludzie

obdarzeni badawczym umysłem i otwarcie patrzący na świat mogli wypróbować te urządzenia dla

własnych celów.

JednakŜe nie napisałem lej ksiąŜki dla mistyków ani dla osób zajmujących się okultyzmem. Jest to

zbiór praktycznych instrukcji dotyczących urządzeń, których działanie moŜna udowodnić i które w

pewien sposób opierają się na technologii jeszcze dzisiaj dla nas niezrozumiałej.

Nie wiemy, dlaczego i na jakiej zasadzie działają niektóre z tych instrumentów, lecz jest

niezaprzeczalnym faktem, Ŝe działają w rękach przewaŜającej części ludzi. Naukowcy nie wyjaśnili

dotychczas tego zjawiska. Nie musisz jednak ślepo wierzyć w realne istnienie tych dziwnych

urządzeń. Kierując się wskazówkami podanymi w tej ksiąŜce, moŜesz sam je skonstruować,

przetestować i stwierdzić, czy są one tylko zwykłą sztuczką techniczną.

Niektóre spośród tych instrumentów mogą okazać się zaczątkiem wielkich przełomowych odkryć.

Zresztą pierwsze eksperymenty z elektrycznością i magnetyzmem, datujące się na późne lata

osiemnastego wieku, nadal wykorzystywane są w szkołach średnich i wyŜszych w nauczaniu podstaw

elektroniki oraz technologii radia. telewizji i komputerów.

Nie potrafię odpowiedzieć, jakie konkretne zasady naukowe leŜą u podłoŜa działania tych

urządzeń, gdyŜ nie mam pojęcia, jak odniesie się do tego nauka dwudziestego pierwszego wieku.

Jestem futurystą, ale nie prorokiem. Moja kryształowa kula jest bardzo mętna, gdy próbuję w niej

zobaczyć obraz 2010 roku.

Mogę jednak powiedzieć kilka słów o głównych zasadach leŜących u podstaw metodologii

naukowej, które jutro będą równie wartościowe, jak dzisiaj.

Solidna struktura, zwana nauka, wyglądająca tak imponująco i spójnie, gdy patrzy się na nią z

daleka, w rzeczywistości wcale taka nie jest. Doktor William O. Davis w 1962 roku stwierdził: “Nauka

jest kruchą i wciąŜ zapadającą się konstrukcją budowaną na stale usuwających się spod niej piaskach

teorii”. Jest nieustannie wznoszona, odbudowywana, modyfikowana, weryfikowana i zmieniana. Jej

budowa, podobnie jak Nowego Jorku czy Stanów Zjednoczonych nie udaje się ukończyć.

JednakŜe niektórzy naukowcy próbowali przekonać ludzi, Ŝe jest inaczej i Ŝe wiedzą wszystko, co

moŜna wiedzieć o tym świecie. Dlatego teŜ od czasu do czasu trzeba nimi potrząsnąć i wytrącić ich z

rutyny. “Trzeba wywołać naukowo–techniczne kontrowersje, by poruszyć zastałe umysły i przyczynić

się do postępu ludzkiej wiedzy. Doktor Theodore von Kármán pytał: “Czy moŜliwy jest postęp bez

sprzeczności?”.

Z wykształcenia jestem fizykiem. Gdy ukończyłem studia i uzyskałem stopień, który liczy się. w

środowisku naukowym, zostałem poddany prawdziwej edukacji w ogromnym świecie roztaczającym

się poza murami uczelni. W pracy coraz bardziej pochłaniały mnie zagadnienia związane z

wykorzystywaniem zasad naukowych do rozwiązywania problemów technicznych. I tak, z naukowca

stałem się inŜynierem, który zmuszony był zajmować się rzeczami takimi, jakie one są, nie zaś

szukaniem odpowiedzi, dlaczego wszechświat funkcjonuje w ten, a nie w inny sposób. (“Nic zajmuj

się teoretyzowaniem dlaczego ; po prostu skonstruuj to, spraw, by działało i by moŜna to było

sprzedać – do przyszłej środy!”). Na ogół jednak prawa fizyki i innych nauk, poznane w college'u,

bardzo mi się przydały w pracy inŜynierskiej.

Jednak niekwestionowana wiara we wszystko, co mi mówiono podczas pobytu na uczelni, a nawet

w pewne pragmatyczne zasady, które poznałem później, nagle runęła, gdy w 1956 roku po raz

pierwszy zetknąłem się urządzeniem, którego działania nie sposób było wytłumaczyć

John W. Campbell Jr. nieŜyjący juŜ wydawca czasopisma "Analog" opublikował artykuł odwołujący

się do faktów naukowych i opisujący dziwny instrument, zwany “urządzeniem Hieronymousa” i

chroniony patentem amerykańskim. W artykule tym Campbell podawał dokładne wskazówki, jak

skonstruować ten mechanizm, i zachęcał czytelników, by sami wypróbowali jego działanie, zanim

okrzykną wynalazek niemoŜliwym oszustwem.

Urządzenie to – omówione dalej w niniejszej ksiąŜce – jest instrumentem elektronicznym słuŜącym

do określania procentowej zawartości składników stopu metalu. Zastosowano w nim “detektor

dotykowy”, który odbiera drgania i staje się “inny w dotyku”, gdy urządzenie wykrywa dany składnik w

próbce metalu.

Campbell twierdził jednak, Ŝe urządzenie działa niezaleŜnie od tego, czy jest włączone do źródła

zasilania. Zapewniał równieŜ, Ŝe działałoby nawet wówczas, gdyby schemat jego obwodu

elektrycznego był tylko narysowany, a kabel zastąpiony nicią.

To jawne zaproszenie do odrzucenia takich epitetów, jak oszustwo, sztuczka i kuglarstwo, zupełnie

mi wystarczyło. Skonstruowałem “symboliczną” wersję urządzenia Hieronymousa, by dowieść światu

– wszem i wobec, iŜ jest ono czymś absolutnie niemoŜliwym. Zadziałało.

Mam je nadali wciąŜ działa.

Lecz dla jednych działa, a dla drugich nie.

Nie wiem, dlaczego działa i w jaki sposób , lecz fakt pozostaje faktem. Nie mam pojęcia, jak

przystąpić do solidnych badań naukowych, by udzielić odpowiedzi na te pytania, gdyŜ w gruncie

rzeczy nie wiem, jakie pytania zadać, a nawet jaki sprzęt pomiarowy przygotować. W obecnym stanie

nauki i techniki jest wręcz niemoŜliwe przyjąć postawę lorda Kelvina (Williama Thompsona), ja zaś

świecie wierzę w zasadę, jaka sformułował on w 1886 roku:

“Często powtarzam, Ŝe jeśli potrafisz coś zmierzyć i wyrazić w liczbach, znaczy to, Ŝe coś o tym

wiesz. Natomiast gdy nie umiesz tego zmierzyć, gdy nie moŜesz zapisać tego liczbami, twoja wiedza

jest skąpa i niezadowalająca: moŜe ona być początkiem wiedzy. lecz ty zaledwie myślą zbliŜyłeś się

do poziomu nauki, niezaleŜnie od tego, czego moŜe dotyczyć sprawa”.

A zatem nie moŜna poddać analizie naukowej urządzenia Hieronymousa ani innych

zdumiewających mechanizmów, które nie powinny działać, a jednak działają. Wysuwano rozmaite

hipotezy na temat sposobu ich funkcjonowania, trzeba je jednak jeszcze dokładnie sprawdzić i potem

ewentualnie przekształcić w teorie.

Na razie moŜemy powiedzieć jedno: urządzenia są fascynujące. Większość z nich moŜna bez

trudu zbudować, większość teŜ działa w rękach przewaŜającej części ludzi. Kiedy grupa “garaŜowych

majsterkowiczów” – z gatunku tych, którzy stworzyli podstawy do wielu dziedzin współczesnej nauki –

zacznie się bawić tymi urządzeniami, być moŜe pojawi się wreszcie szansa na znalezienie

sprawdzalnej hipotezy, która w końcu stanie się fundamentem dla badań naukowych obejmujących

owe mechanizmy.

A moŜe nie. Historia nauki i techniki jest nie tylko pasmem nieoczekiwanych odkryć, które zmieniły

oblicze świata, lecz równieŜ idei, teorii i przedmiotów, które nie zadziałały w porę mimo sprzyjających

okoliczności. Bądźmy świadomi tego, Ŝe poraŜki zdarzają się częściej niŜ sukcesy i Ŝe więcej jest

oszustw i głupich Ŝartów niŜ “celnych strzałów”.

W kaŜdym razie istnieją “niemoŜliwe” urządzenia, które w rękach niektórych ludzi działają, które

kaŜdy człowiek mający zdolności manualne moŜe zbudować w swoim warsztacie i które moŜe

przetestować w domu.

Powtarzam: ksiąŜka ta nie jest okultystyczna. Opowiada ona o eksperymentach z przedziwnymi

urządzeniami. Nie ma tu mowy o Ŝadnym mechanizmie, którego sam nie zbudowałem i osobiście nie

sprawdziłem. Nie proszę czytelników, by uwierzyli, iŜ te instrumenty działają. Przekazuję tylko

obiektywny opis konstrukcji kaŜdego z nich, mówię, jak zadziałało urządzenie w moim przypadku,

podaję dokładne wskazówki, Jak je zbudować i jak się nim posługiwać. Resztę informacji

pozostawiam czytelnikom, którzy albo zechcą przeprowadzić eksperyment. albo prychną

“NiemoŜliwe!”.

Bądź jednak ostroŜny, zanim wydasz taki okrzyk. Często mamy skłonność do takich zachowań,

gdy stajemy do konfrontacji z radykalnie nową ideą, koncepcją lub urządzeniem. Te mechanizmy są

jednak inne. MoŜna je zbudować. MoŜna je wypróbować. Są ewenementem i dziwactwem. Nie

powinny działać, a często działają.

Jeśli w to nie wierzysz, dlaczego nie chcesz zobaczyć tego na własne oczy?

Podstawą osiągnięcia naukowego jest eksperyment, który moŜna powtarzać. Idea powtarzalności

zakłada takŜe moŜliwość, iŜ eksperyment nie będzie się udawał za kaŜdym razem.

W gruncie rzeczy ksiąŜka ta jest ze swej istoty poświęcona magii. Ale jest to “magia” w sensie

zdefiniowanym przez Roberta A. Heileina: “Magia w rozumieniu jednego człowieka dla drugiego jest

technologią”. Arthur C. Clarke zaś radzi: “KaŜda wystarczająco zaawansowana technologia będzie

niemoŜliwa do odróŜnienia od magii”.

Jest to zatem praktyczny podręcznik. Poszczególne rozdziały poświęcone są dziwnym

urządzeniom. KaŜdy rozdział zaczyna się od podstawowych danych na temat mechanizmu, jego

krótkiej historii, po czym omówione są krok po kroku etapy jego konstrukcji. Znajdują się tam równieŜ

wskazówki dotyczące posługiwania się urządzeniem oraz proponowany program eksperymentów.

Jakie moŜna z nim przeprowadzić. Chcę powiedzieć tylko jedno: oto mechanizm; zbuduj go i sam

wypróbuj. PoniewaŜ zdaje się on działać w rękach niektórych ludzi i moŜna go samodzielnie

skonstruować, istnieją dwie moŜliwości: albo jego twórca wypróbuje go i otrzyma pozytywny rezultat,

albo teŜ – wypróbuje go i nie ujrzy Ŝadnych efektów. (W moim przypadku zadziałała większość tych

urządzeń).

Ośmieliłem się (choć niektórzy z moich kolegów w to nie uwierzą) zasugerować hipotezy – jedną

czy więcej – odpowiadające na pytanie, dlaczego urządzenia te robią to, co robią. lecz w większości

przypadków nie były to hipotezy rozsądne i zmuszony jestem po prostu powiedzieć: “Nie mam

bladego pojęcia, dlaczego to działa”.

Nie sądzę, by któryś z tych instrumentów był niebezpieczny. Nie dotarły do mnie Ŝadne informacje,

by ich uŜywanie spowodowało u kogoś uraz fizyczny lub psychiczny. Jednak muszę zamieścić tu

uwagę, o której powinien pamiętać kaŜdy z czytelników: Wszystko moŜe nas zranić i zawsze jest

moŜliwe niewłaściwe posłuŜenie się jakimkolwiek urządzeniem wykonanym na dowolnym poziomie

technologii. Ludzie wciąŜ giną z powodu wybuchu piecyka gazowego, choć technologia ognia znana

jest od tysięcy lat. Jednak nic mi nie wiadomo o problemach wynikających z testowania opisanych tu

urządzeń. Większość z nas ma wewnętrzne “zaprogramowanie”, które wyłącza “bezpieczniki”, by

powstrzymać nas od przekroczenia krawędzi przepaści.

G.Harry Stine - Urządzenia poruszane siłą umysłu [up by Esi].pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: