Poznaj od A do Z ustawienia i parametry swojego BIOS-u. Dowiedz się, jak podkręcać sprzęt, nie wydając ani grosza, a także jak poprawić bezpieczeństwo swojego peceta.
BIOS-ie, otwórz się! - zazwyczaj wystarcza naciśnięcie jednego klawisza podanego w dole ekranu startowego, aby znaleźć się w centrali konfiguracyjnej peceta. Jednak w tym miejscu zaczyna się gąszcz pytań i zagadek... Które opcje zagwarantują stabilną pracę systemu, a które parametry pozwolą wyciągnąć z komputera jeszcze większą wydajność? Poniższy materiał pomoże ci rozszyfrować większość hieroglifów i skonfigurować BIOS na miarę własnych potrzeb. Przedstawiamy ponad 50 najważniejszych parametrów BIOS-u. Lokalizację danego pola w strukturze menu podaje opis danego segmentu. Zauważ, że zależnie od wersji BIOS-u określony parametr może znajdować się nie tylko w innym miejscu, lecz mieć na dodatek inną nazwę, którą podajemy na końcu opisu każdego pola. Domyślna konfiguracja BIOS-u przedkłada stabilność nad wydajność systemu. Jeśli jednak prędkość ma dla ciebie najwyższy priorytet, możesz przetaktować podzespoły peceta (patrz punkty 2 - 4, 8 i 9). Pamiętaj o należytej ostrożności - notuj każdą zmianę ustawień i gruntownie testuj działanie komputera, zanim zakończysz majsterkowanie w BIOS-ie. W razie problemów przywróć ręcznie poprzednią konfigurację lub wczytaj standardową za pomocą polecenia Load BIOS Setup Defaults. Pamięć operacyjna Nominalne częstotliwości taktowania pamięci operacyjnej podane przez producenta BIOS odczytuje bezpośrednio z modułów RAM. W ten sposób zapewnia stabilne działanie układów pamięciowych. W poszukiwaniu większej wydajności możesz przetaktować pamięć, jednak nie próbuj podkręcać kilku parametrów naraz. Ustawienia RAM znajdują się zazwyczaj w menu Advanced Chipset Features. W niektórych BIOS-ach trzeba przywołać podmenu, np. Advanced DRAM Control czy DRAM Timing Control. 1. Configure S(DRAM) Timing by Zadanie Steruje dostępem do pamięci. Zalecane ustawienie SPD Fabryczne ustawienia BIOS-u są dobrane tak, aby zapewnić stabilne funkcjonowanie całego systemu. Dla pamięci RAM oznacza to, że BIOS odczytuje częstotliwości zalecane przez producenta z układu SPD (Serial Presence Detect). Gdy zechcesz przetaktować pamięć, musisz zastąpić domyślne ustawienie SPD opcją User lub Manual. W ten sposób wyłączysz automatyczne konfigurowanie pamięci i odblokujesz dostęp do parametru Dram Timing Selectable. 2. CAS Latency Time Menu pamięci RAM scala wszystkie parametry modułów pamięciowych w jednym oknie (punkty 2-4).Zadanie Steruje dostępem do pamięci. Zalecane ustawienie Domyślne Jeżeli zależy ci na stabilnej pracy systemu, pozostań przy częstotliwości, którą BIOS odczytuje z modułu SDRAM. Jest zależna od typu układu pamięciowego i widnieje na naklejce umieszczonej na wierzchu układów scalonych. Jeśli naklejka podaje PC2700U-2533, masz do czynienia z modułem PC2700 (zwanym również DDR 333), którego czas oczekiwania CAS Latency wynosi 2,5 cyklu (wskazują na to dwie pierwsze cyfry za myślnikiem). Jeśli chcesz wydobyć większą wydajność z pamięci RAM, zmniejsz wartość w tym polu (zazwyczaj powinna leżeć w przedziale 2-3) o jeden. Na przykład w przypadku modułów PC3200 (DDR 400) ustaw wartość 2,5, w przypadku PC2700 (DDR 333) będzie to 2,0, a w przypadku PC2100 (DDR 266) - 1,5, jeśli BIOS przewiduje takie ustawienie. W niektórych BIOS-ach przedstawiony parametr nosi nazwę (S)DRAM CAS Latency. 3. (S)DRAM RAS# to CAS# Delay Zadanie Steruje dostępem do pamięci Zalecane ustawienie Domyślne Praca bez zawieszeń systemu jest możliwa, gdy również w tym polu jest domyślne ustawienie BIOS-u. Jeśli jednak chcesz uzyskać większą prędkość odczytu i zapisu w pamięci RAM, zmniejsz o jeden wartość proponowaną przez BIOS. W przypadku modułów PC3200 (DDR 400), PC2700 (DDR 333) i PC2100 (DDR 266) ustaw wartość 2,5. W ten sposób zmniejszysz liczbę taktów, podczas których chipset oczekuje od momentu podania adresu wiersza (RAS, Row Address Strobe) do podania adresu kolumny (CAS, Column Address Strobe). Zalecana wartość tego parametru znajduje się na module RAM. Na przykład w modułach PC2700U-2533 wynosi 3 cykle (trzecia cyfra po myślniku). Zależnie od typu modułów pamięciowych omawiany parametr może nosić nazwę SDRAM RAS# to CAS# Delay, DRAM RAS# to CAS# Delay lub po prostu RAS to CAS Delay. 4. (S)DRAM RAS# Precharge Zadanie Steruje dostępem do pamięci. Zalecane ustawienie Domyślne Jeśli chcesz, aby twój system działał stabilnie, nie zmieniaj domyślnego ustawienia w tym polu. Stawiając na większą wydajność, zmniejsz o jeden poziom wartość proponowaną przez BIOS. Dysponując modułami PC3200 (DDR 400), PC2700 (DDR 333) lub PC2100 (DDR 266), ustaw wartość 2,5. W ten sposób skrócisz czas oczekiwania pomiędzy odczytaniem wartości komórki i jej ponownym zapisaniem. Również ten parametr jest umieszczany na układach RAM. Na przykład w module PC2700U-2533 wynosi 3 cykle (czwarta cyfra po myślniku). Uruchamianie systemu Wolisz, aby system uruchamiał się możliwie szybko, czy za każdym razem udostępniał wszystkie wymienne nośniki danych? Stosowne ustawienia znajdziesz w menu Advanced BIOS Features, Advanced BIOS Features | Boot Seq & Floppy Setup, Advanced | Advanced BIOS Features lub Boot. 5. First (Second,...) Boot Sequence Zadanie Przyspiesza uruchamianie systemu. Zalecane ustawienie HDD-0 W tych polach ustawia się kolejność sprawdzania napędów w poszukiwaniu uruchamialnego systemu operacyjnego. Jeśli nie chcesz tracić ani chwili podczas rozruchu komputera, funkcję pierwszego sprawdzanego napędu przydziel twardemu dyskowi, na którym jest zainstalowany system. W większości przypadków jest to dysk nadrzędny (master) na pierwszym kanale kontrolera. Wówczas należy wybrać opcję HDD-0. HDD-1 symbolizuje napęd podrzędny (slave) na pierwszym kanale, zaś HDD-2 i HDD-3 napędy master i slave na drugim kanale kontrolera. Jeśli zdarza ci się czasami wczytywać system z płyty CD-ROM lub dyskietki startowej, ustaw opcje Floppy i CD-ROM w polach First Boot Sequence i Second Boot Sequence. Twardy dysk (opcja HDD-0) przesunie się na ostatnią pozycję listy - znajdzie się w polu Third Boot Device. Niektóre BIOS-y oferują parametr Fourth Boot Device. Dzięki niej można umieścić na liście jeszcze jeden napęd (jako trzeci, przemieszczając twardy dysk na sam koniec). Jeśli w powyższych polach brakuje opcji wczytywania systemu z przenośnego dysku USB, sprawdź, czy twoja wersja BIOS-u nie przewiduje oddzielnego parametru dla napędów tego rodzaju. Zauważ, że niektóre BIOS-y nie podają konkretnych napędów, lecz jedynie typ urządzeń (np. Hard Disk lub Removable). Aby włączyć uruchamianie z określonego napędu, trzeba dokonać ustawień w dodatkowych polach. Dostępne są również opcje 1st Boot, 2nd Boot i 3rd Boot.
6. Other Boot Device Zadanie Steruje uruchamianiem systemu. Zalecane ustawienie Enabled To pole to częsta alternatywa parametru Fourth Boot Device (patrz punkt 5). Udostępnia tylko dwie opcje - Enabled i Disabled. W niektórych BIOS-ach ustawienie Disabled blokuje uruchamianie ze wszystkich nośników poza pierwszym napędem z listy (First Boot Device), zaś Enabled dopuszcza wczytywanie systemu z dowolnego napędu, który został podany przez użytkownika (first, second itd.). Inne wersje BIOS-u sprawdzają przy ustawieniu Enabled nie tylko dyski wymienione w punkcie 5, lecz również wszystkie pozostałe napędy podłączone do komputera. Jeśli wybierzesz tu opcję Disabled, BIOS będzie szukać systemu tylko w napędach od First Boot Device do Fourth Boot Device. W niektórych BIOS-ach opisywany parametr nosi nazwę Boot other Device. 7. USB Boot Zadanie Umożliwia uruchamianie z napędów USB. Zalecane ustawienie Enabled Jeśli podłączony do komputera przenośny lub kieszonkowy dysk USB nie figuruje w opcjach pola, o którym mowa w punkcie 5, musisz ustawić ten parametr na Enabled. Jeśli nadal brakuje napędów USB na liście, wyjdź z BIOS-u, zapisując bieżące ustawienia, a następnie zrestartuj system. Procesor Również w przypadku procesora BIOS stara się trzymać częstotliwości taktowania zalecanej przez producentów. Zazwyczaj można jednak obejść blokadę i wycisnąć z układu większą wydajność. Podkręcenie ma wpływ na magistralę AGP i PCI, więc wyższą częstotliwość winny zaakceptować również wszystkie podzespoły korzystające z tych szyn. Ustawienia dotyczące procesora są zgromadzone zazwyczaj w menu Advanced, Advanced | Frequency/Voltage lub Frequency/Voltage Control. 8. CPU Host Frequency Jeśli zależy ci na stabilnym działaniu komputera, zdecyduj się na automatyczne wykrywanie częstotliwości procesora (punkt 8).Zadanie Określa częstotliwość zewnętrzną. Zalecane ustawienie Auto Stabilne działanie systemu zapewnia ustawienie Auto. Chcąc podkręcić system, największy wzrost wydajności uzyskasz, podnosząc częstotliwość FSB. Szyna FSB (Front Side Bus) stanowi połączenie procesora z chipsetem. Jej częstotliwość nie określa wyłącznie tempa pracy procesora. Przekłada się również na częstotliwość magistral AGP i PCI. Podkręcenie częstotliwości FSB wymaga szybszej pracy od kart podłączonych do PCI i AGP - działają wówczas poza granicami tolerancji wyznaczonymi przez producenta. Jeśli jesteś zdecydowany zwiększyć taktowanie magistrali FSB, podkręcaj ją stopniowo i o możliwie niskie wartości. Bardzo często przyczyną nieudanej próby przetaktowania jest np. karta graficzna, która nie radzi sobie z podwyższonym taktowaniem szyny AGP i zawiesza system. Zanim będziesz mógł zmieniać częstotliwość FSB, musisz ją odblokować. Większość BIOS-ów oferuje parametr o nazwie CPU Internal Frequency, Auto Detect CPU and DRAM Frequency lub podobnej. Zależnie od wersji BIOS-u ustaw opcję Manual lub Disabled. Opisywany parametr może nazywać się: CPU External Frequency, CPU Frequency, FSB Frequency lub CPU External Freq. (MHz). 9. CPU Frequency Multiple Zadanie Określa częstotliwość procesora. Zalecane ustawienie Auto Najpewniejsza jest opcja Auto. Ustaw inną, gdy chcesz przetaktować tylko procesor. Częstotliwość procesora stanowi iloczyn częstotliwości FSB (patrz punkt 8) i wewnętrznego mnożnika. Na przykład mnożnik układu Pentium 4 3,0 GHz z częstotliwością FSB na poziomie 800 MHz (4 x 200 MHz) wynosi 15 (15 razy 200 MHz daje 3 GHz). Bieżące procesory Intela i AMD są wyposażone w stały mnożnik częstotliwości i ignorują ustawienia w BIOS-ie. Stacja dysków Większość ustawień dotyczących leciwego napędu znajdziesz w menu Advanced | Advanced BIOS Features, Advanced | Boot Seq & Floppy Setup, Advanced | Floppy Configuration, Boot, Main lub Standard CMOS Features. 10. Legacy Diskette A Zadanie ...
junosza1755