ORGANIZACJA WOJSKOWA POLSKI.doc

ORGANIZACJA WOJSKOWA POLSKI

( materiały pomocnicze w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nysie)

NYSA 2003

Wojsko, armia, siły zbrojne – tymi niemal równoznacznymi terminami określa się od tysięcy lat fundamentalną dla istnienia i funkcjonowania państwa jego organizację zbrojną, której siła i sprawność decyduje o skuteczności obrony narodowej w tworzeniu i utrzymaniu bezpieczeństwa narodowego, a w konsekwencji o przetrwaniu i pomyślności narodu.

W środowisku międzynarodowym armia danego państwa – jej stan, siła i sprawność – jest głównym wyznacznikiem wizerunku i siły państwa, decydującym o jego znaczeniu i wiarygodności w stosunkach międzynarodowych, a także o odnoszeniu się do niego innych podmiotów stosunków międzynarodowych. Jednocześnie stan, siła i sprawność armii danego państwa w świadomości otoczenia międzynarodowego odzwierciedlają wolę, umiejętność oraz wysiłek społeczeństwa i władz danego państwa wkładany w budowę i utrzymanie jego suwerenności i niepodległości, a także w tworzeniu bezpieczeństwa międzynarodowego.

Powszechna służba wojskowa włącza obywateli do współuczestnictwa w funkcjonowaniu państwa oraz współodpowiedzialności za jego stan i siłę.

Przez powszechne wychowanie i szkolenie wojskowe, armia narodowa, kształtując postawy patriotyczne i obywatelskie społeczeństwa, nadaje mu właściwe i fundamentalne dla służby wojskowej wartości. Te wartości to: patriotyzm, posłuszeństwo, prawość, dyscyplina, wytrzymałość i solidarność, wiara we własne siły oraz umiejętność działania w zespołach.

Cechy organizacji wojskowej państwa:

1.     dysponowanie możliwością oraz umiejętnością wykorzystania w masowej skali najradykalniejszego środka przemocy, jaką jest broń oraz sposoby i formy jej bojowego wykorzystania, tworzące olbrzymi potencjał niszczenia stanów osobowych, obiektów, sprzętu, terenu i środowiska naturalnego;

2.     przygotowanie i zdolność do prowadzenia walki zbrojnej w obronie państwa i operacjach wojskowych za granicą z uzbrojonym przeciwnikiem, często o wyższym potencjale ludzkim, organizacyjnym czy technologicznym;

3.     autonomiczna struktura wojska, zapewniająca jego działania w skrajnie niekorzystnych i nieprzewidywalnych sytuacjach, łącznie z wojną;

4.     dowodzenie, jako właściwa wojsku forma kierowania ludźmi, oparte na dyscyplinie wojskowej, hierarchizacji stopni i stanowisk wojskowych, hierarchizacji struktur wojskowych oraz sieci stacjonarnych i mobilnych stanowisk dowodzenia, tworzących ściśle scentralizowany system dowodzenia wojskami;

5.     mobilność wojska, umożliwiająca podjęcie i prowadzenie akcji i operacji wojskowych w dowolnym obszarze państwa, a także za granicą. Na mobilność wojska, oprócz zdolności przemieszczania się jednostek i dowództw wojskowych, składa się autonomiczność logistyczna, rozpoznawcza i inżynieryjna, a także zdolność wsparcia wojskowego i cywilnego państwa-gospodarza zgrupowań operacyjnych poza narodowymi terytoriami;

6.     stała gotowość bojowa wojsk, najogólniej rozumiana jako ciągła zdolność sił i środków wydzielonych z ogólnej struktury wojska, a także w każdej jednostce wojskowej, do natychmiastowego podjęcia wstępnych działań bojowych, czy też wsparcia wojskowego władz i społeczeństwa oraz do osiągania wyższych stopni gotowości bojowej, aż do pełnej gotowości bojowej włącznie.

7.     morale wojskowe, które domaga się od żołnierza, aby nabył oraz rozwijał te sprawności, które są do boju potrzebne i bronił ich. Najważniejsze z nich to: męstwo, posłuszeństwo, wytrzymałość, wielkoduszność, cierpliwość, sprawność szybkiej decyzji – a przede wszystkim sprawności regulujące nasz stosunek do kraju i towarzyszy broni.

8.     bezinteresowność poświęcenia żołnierskiego dla Ojczyzny i ogółu społeczeństwa, chodzi tu o ogół obywateli pełniących czynną służbę wojskową i służbę w rezerwie, zarówno w czasie pokoju, jak i przede wszystkim, w okresie wojny, okupacji czy powstań;

9.     sztuka wojenna jako właściwa wojsku dziedzina wiedzy i umiejętności, dotyczących przygotowania i prowadzenia walki zbrojnej, uzbrojonym przeciwnikiem, w której obydwie strony wykorzystując broń dążą do zniszczenia i obezwładnienia przeciwnika, a także do zdobycia i obrony terenu.

10. wsparcie władz i społeczeństwa w sytuacjach szczególnych zagrożeń i potrzeb. Cecha ta odnosi się zarówno do działania wewnątrz państwa, jak i do udziału wojska w misjach zagranicznych w ramach operacji humanitarnych i pokojowych.

11. powszechne wychowanie i szkolenie wojskowe młodzieży i dorosłych. Wychowanie i szkolenie wojskowe młodzieży jest częścią ogólnego systemu edukacji narodowej, którego decydująca rola w tworzeniu przyszłości jest niekwestionowana.

12. infrastruktura wojskowa, najogólniej określana jako ogół obiektów, urządzeń i instytucji wojskowych zapewniających funkcjonowanie systemu wojskowego państwa.

Wartości wnoszone do funkcjonowania współczesnego państwa, narodu, społeczeństwa i obywatela przez organizację wojskową.

Są one następujące:

1.     w odniesieniu do państwa:

·        tworzy u kolejnych pokoleń fundamentalne więzi propaństwowe: postawy patriotyczne i obywatelskie, odpowiedzialność, dyscyplinę, posłuszeństwo, porządek, męstwo, wytrwałość, wytrzymałość, cierpliwość, wiarę we własne siły, utożsamianie się z państwem i współodpowiedzialność za państwo;

·        armia jest podstawowym atrybutem tożsamości państwa, jego suwerenności i niepodległości;

·        zapewnia trwałość, stabilność oraz ochronę i obronę instytucji i struktur państwa;

·        zapewnia funkcjonowanie i egzekwowanie prawa, władzy, bezpieczeństwa i porządku publicznego;

·        wspiera siłą militarną realizację polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa;

·        odstrasza nieprzyjaciół i broni państwa przed zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego – wewnętrznymi i zewnętrznymi;

·        tworzy wizerunek siły, sprawności i wiarygodności państwa we własnym społeczeństwie i otoczeniu międzynarodowym;

·        wspiera wojskowo władze, społeczeństwo oraz instytucje ochrony ludności, bezpieczeństwa i porządku publicznego w sytuacjach szczególnych zagrożeń i potrzeb;

·        ustawicznie szkoli i organizuje społeczeństwo do obrony narodowej;

2. w odniesieniu do narodu:

·        jest jednym z podstawowych symboli narodu i jego odrębności, stanowi wojskową organizację narodu;

·        jest nośnikiem i współtwórcą wojskowych tradycji narodu;

·        chroni wartości i interesy narodowe i broni ich;

·        kształtuje więzi narodowe kolejnych pokoleń;

·        współtworzy siłę narodową;

·        jest wzorcem i motywacją do służby Ojczyźnie;

·        jest jednym z głównych źródeł dumy narodowej i aktywności obywatelskiej i patriotycznej;

3. w odniesieniu do społeczeństwa w tym społeczności lokalnych:

·        stanowi wsparcie wojskowe dla władz w tworzeniu więzi społecznych;

·        zapewnia ochronę i obronę społeczeństwa, tworzy warunki bezpieczeństwa, rozwoju społeczeństwa w sytuacjach szczególnych zagrożeń i potrzeb;

·        stanowi oparcie wojskowe dla organizacji rządowych i pozarządowych;

·        jest ostoją państwa w terenie;

·        tworzy społeczne poczucie bezpieczeństwa państwowego;

·        powszechna służba wojskowa jest głównym sprawdzianem postaw i wartości społecznych obywateli.

4. w odniesieniu do obywatela:

·        w służbie wojskowej nabywa się i utrzymuje cechy i wartości osobowe – obywatelskie i patriotyczne;

·        przygotowuje do obrony Ojczyzny, społeczności lokalnych, rodziny oraz siebie samego;

·        włącza przez służbę wojskową do współtworzenia państwa, narodu i społeczeństwa oraz do odpowiedzialności za ich ochronę oraz pomyślny rozwój;

·        armia tworzy osobiste poczucie bezpieczeństwa;

·        tradycje wojskowe i służba wojskowa kształtują pozytywne motywacje życiowe oraz wiarę we własne siły.

Współcześnie siły zbrojne, armię, wojsko można określić:

·        w ujęciu potocznym – jako ogół instytucji i struktur przygotowanych do prowadzenia walki zbrojnej w obronie narodowej i sojuszniczej;

·        w ujęciu państwowym – jako zbrojną część organizacji państwa, przeznaczoną do ochrony i obrony siłą interesów narodowych i sojuszniczych przez jej użycie albo groźbę użycia.

Charakteryzuje się ona głównie: dysponowaniem środkami walki zbrojnej i zdolnością jej prowadzenia, zorganizowaniem w struktury pododdziałów, oddziałów, związków taktycznych i operacyjnych, hierarchią stanowisk i stopni wojskowych, scentralizowanym dowodzeniem, dyscypliną i porządkiem wojskowym, bazowaniem na infrastrukturze wojskowej, jednolitym umundurowaniem, własnym systemem szkolenia wojskowego – zawodowego i powszechnego, stałą gotowością bojową w czasie pokoju oraz zdolnością mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia w czasie kryzysu i wojny.

Z kolei system wojskowy określa się jako część systemu obronnego państwa obejmującego prawne, doktrynalne, szkoleniowe, materialne, ludzkie i terytorialne elementy organizacji wojskowej państwa umożliwiające tworzenie i funkcjonowanie sił zbrojnych w ścisłym powiązaniu z władzą, społeczeństwem, gospodarką i sojusznikami w obronie narodowej i obronie wspólnej sojuszu.

Siły zbrojne, armia, wojsko czynne stałe czasu pokoju, to ograniczona kadrowo i sprzętowo struktura szkieletowa funkcjonująca w czasie pokoju, stanowiąca około 20-30 % stanu czasu wojny.

Siły zbrojne, armia, wojsko okresu wojny, to właściwa siła zbrojna, rozwijana mobilizacyjnie w okresie wojny do pełnych stanów osobowych, uzbrojenia i sprzętu.

Misje i funkcje sił zbrojnych można rozumieć jako trwałe i naczelne cele narodowe i państwowe, dla których realizacji tworzy się je i utrzymuje. Każde państwo formułuje misję swoich sił zbrojnych inaczej, stosownie do pozycji geopolitycznej, celów politycznych oraz tradycji państwowych i wojskowych.

Misje systemu wojskowego:

1. Misje orężne:

·        odstraszania nieprzyjaciół i obrony Polski oraz udział w obronie wspólnej NATO;

·        misje pokojowe (ONZ, NATO, OBWE);

2. Misje nieorężne:

·        tworzenia przez wychowanie i szkolenie wojskowe więzi państwowych, narodowych i społecznych;

·        wsparcia władz i społeczeństwa w sytuacjach szczególnych zagrożeń i potrzeb;

3. Misja koordynacji obronnej:

·        koordynacji wojskowych i cywilnych przygotowań i działań w obronie narodowej.

Misje obrony terytorialnej:

1. Misje orężne:

·        obrony miejscowej;

·        wsparcia wojsk operacyjnych – własnych i wzmocnienia NATO.

2. Misje nieorężne:

·        ratowania, ochrony i pomocy humanitarnej;

·        tworzenia podstaw i więzi państwowych, narodowych i społecznych;

3. Misja koordynacji obronnej:

·        koordynacja wojskowych i cywilnych przygotowań i działań obronnych na szczeblu terytorialnym.

Wypełnianie misji systemu wojskowego odbywa się przez realizację funkcji sił zbrojnych – różnych dla obydwu komponentów – wojsk operacyjnych i obrony terytorialnej.

Przez funkcje sił zbrojnych można rozumieć zbiór stale podejmowanych działań, wyodrębnionych ze względu na ich rodzaj i sposób wykonywania, składających się na wypełnienie danej misji.

Dla mobilnego elementu systemu wojskowego Polski – wojsk operacyjnych, przygotowanych do działania w strukturach NATO w sojuszniczym planowaniu obronnym, wyróżnia się 14 funkcji sił zbrojnych:

ü     dowodzenie i kierowanie;

ü     rozpoznanie, obserwacja i ocena celów;

ü     wsparcie wywiadowcze;

ü     kształcenie, szkolenie i ćwiczenie;

ü     ochrona i obrona przed bronią NBC;

ü     operacje specjalne;

ü     walka elektroniczna;

ü     izolacja rejonu działań;

ü     logistyka;

ü     projekcja siły;

ü     wielonarodowe operacje połączone;

ü     operacje lądowe;

ü     operacje powietrzne;

ü     operacje morskie.

Funkcje obrony terytorialnej:

v    Planowanie i organizowanie działań obronnych na szczeblu terytorialnym.

v    Ochrona i obrona rejonów i obiektów.

v    Prowadzenie działań nieregularnych w masowej skali.

v    Zwalczanie desantów dywersji i terroryzmu.

v    Studia operacyjne terenu.

v    Współudział w operacyjnym przygotowaniu terytorium do obrony.

v    Rozpoznanie terytorialne oraz kontrola terenu.

v    Zarządzanie przestrzenią lądową.

v    Informowanie o terenie i sytuacji.

v    Kierowanie ruchem i transportem.

v    Budowa i utrzymanie przepraw.

v    Przygotowanie zapór i niszczeń.

v    Udostępnienie stacjonarnej sieci łączności.

v    Terytorialne wsparcie logistyczne.

v    Utrzymanie porządku wojskowego, ochrona i bezpieczeństwo wojsk.

v    Organizacja współdziałania sił zbrojnych z organami władzy, pozamilitarnymi ogniwami obronnymi i społeczeństwem.

v    Organizacja świadczeń na rzecz obrony (w tym na rzecz sił zbrojnych).

v    Reprezentowanie interesów wojsk własnych i NATO przed władzami cywilnymi.

v    Koordynacja szkolenia ogólnoobronnego, cywilno-wojskowego.

v    Wsparcie władz i instytucji w działaniach ratowniczych i ochronnych w sytuacji wystąpienia klęsk żywiołowych i innych zagrożeń.

v    Współudział w zapewnieniu bezpieczeństwa organów władzy w sytuacjach nadzwyczajnych.

v    OPBMAR i ochrona środowiska w wojsku.

v    Ochrona ppoż. obiektów wojskowych.

v    Przewóz wojskowych materiałów niebezpiecznych.

v    Usuwanie zniszczeń i niewybuchów.

v    Współudział w umacnianiu świadomości obronnej, narodowej, państwowej i społecznej.

...