Mann_Tomasz-Smierc_w_Wenecji._Mario_i_czarodziej.pdf

TOMASZ MANN

Ść oraz

Mario i czarodziej

ł ł

DER TOD IN VENEDIG

MARIO UND DER ZAUBERER

łżł

Le op o l d Staff

( j i 14 )

mier w Wenecji

Tytu y orygina ów:

Prz e o y :

CHRONOLOGIA

Wa niejszych wydarz ż ń

z ycia i twórczo ci Tomasza Manna

ż ś

łę

Mann, by zamo nym kupcem, senatorem Bremy i potomkiem jednego

ł ż

z najstarszych rodów tego hanzeatyckiego miasta; matka, Julia da Silva-

Bruhns Mann, by a córk niemieckiego plantatora

ł ą kawy z Brazylii i jego

portugalsko-kreolskiej ony. Tomasz Mann mia dwie siostry — obie

ż ł

pope ni y samobójstwo, Carla w 1910 roku, Julia w 1927 — i brata,

łł

ę ń ł ż -

sta wybitnym pisarzem, zrazu nawet patronuj cym pierwszym literac

ć ą

ł ź ń ś ę -

stycznej rywalizacji ( Heinrich Mann zmar w r. 1950).

Wczesne dzieci stwo up yn o Tomaszowi Mannowi w dostatku i spo

ń łęł

ł ł ę -

de, luksusowej miejscowo ci kuracyjno-wypoczynkowej nad Zato ś ą

Lubeck . Omracza a je tylko konieczno odbywania nauki w szkole

ą ł ść

wojskowej, wymuszona przez ojca chc cego wychowa syna na dziel

ą ć -

nego kupca.

1890 Umiera ojciec Tomasza Manna, interes rodzinny podupada, matka

wraz z rodze stwem przenosi si do

ń ł łą

do rodziny i podejmuje prac w agencji ubezpieczeniowej.

ś ę mu pierwszy sukces

— jedna z nowel ukazuje si drukiem. Utrudzony prac zawodow ,

ę ą ą

Tomasz Mann zaczyna ucz szcza na wyk ady z dziedziny filozofii,

ę ć ł

1875 6 czerwca urodzi si Tomasz Mann. Ojciec Johann Heinrich

Heinricha, najstarszego pomi dzy rodze stwem. Mia on równie zo

kim krokom m odszego brata, pó niej przeze prze cigni tym w arty

koju — zw aszcza ceni sobie rodzinne wakacje sp dzane w Travemün

ń ę Monachium ze wzgl du na ci ę -

plejszy klimat bawarski. Po uko czeniu szko y Tomasz Mann do cza

1894 Wcze nie rozpocz ta praca literacka przynosi

historii i historii literatury na Uniwersytecie Monachijskim jako wolny

s uchacz.

Kiedy rezyduj cy wówczas w Rzymie Heinrich Mann zaprasza go do

ł ę ą

w Palestrinie, gdzie Tomasz Mann rozpoczyna prac nad powie ci

ę śą

„Rodzina Buddenbrooków”. Ta saga rodzinna, osnuta na dziejach

w asnego klanu i zawieraj ca liczne w tki autobiograficzne, zabierze

ł ą ą

mu dwa i pó roku pracy. Ale jeszcze przed jej uko czeniem, w

ł ń

ę ąż

„Der Kleine Herr Friedemann” (Ma y pan Friedemann).

wp ywowego czasopisma „Simplicissimus”; rezygnuje z niej jednak,

ćę ń ś

pocz tków swej twórczo ci pracuje niezwykle

ą ś systematycznie, sumien-

nie i niespiesznie. Powie , uko czona w r. 1900, ukazuje si z dat

ść ń ę ą

1901 i nie znajduje bynajmniej natychmiastowego uznania Gdzie ś

dopiero po up ywie roku, i po opublikowaniu (zrazu w czasopi mie)

ę ąż

w umy le pisarza zarysowuj si koncepcje wi kszych utworów po

ś ąę ę -

wie ciowych, nad których realizacj mo e pracowa nie niepokojony

ś ąż ć

dora nymi k opotami.

ź ł

1905 Ustabilizowana ju pozycja pisarska i yciowa sk ania Tomasza

ż ż ł

ą łżń ą ą

profesora matematyki Uniwersytetu Monachijskiego. Ma e stwo

łżń

to wyda sze cioro potomstwa; Klaus Mann (1906—1940) stanie si

ś ę

równie znanym pisarzem, a Erika Mann, dziennikarka

ż i korespondent

wojenny, po o y wielkie zas ugi porz dkuj c archiwum ojca, jego ko

łż ł ąą

respondencj i eseje, wyk ady, wywiady prasowe.

ę ł

W och, Tomasz udaje si tam na roczny pobyt; bracia zamieszkuj

1898 pojawia si debiut ksi kowy Tomasza Manna, zbiór nowel pt.

Tomasz Mann powraca do Monachium i podejmuje prac w redakcji

aby skupi si na uko czeniu powie ci o Buddenbrookach; od samych

ł ś

noweli „Tonio Kroger” Tomasz Mann staje si pisarzem znanym.

1903 Ukazuje si „Tristan” oraz „Tonio Kroger” w postaci ksi kowej;

Manna do zawarcia zwi zku ma e skiego z Katj Pringsheim, córk

ść -

mana w artobliwej konwencji pastiszu literackiego. Nie odnosi wiel

ę ść „Królewska Wysoko ”, utrzy

ż -

kiego sukcesu u czytelników, ale te i nie umniejsza rosn cej s awy

ż ą ł

„Rodziny Buddenbrooków” w ojczy nie pisarza i w coraz to nowyc ź

krajach Europy, w których pojawiaj si jej t umaczenia.

ąę ł

1913 Kolejnym spektakularnym sukcesem pisarskim Manna staje si ę

nowela „ mier w Wenecji” — padaj pierwsze g osy, e jej autorowi

ść

ż ż ę -

racji przeciwgru liczej w Davos; Tomasz Mann odwiedza tam on

ź żę

i sp dza z ni kilka tygodni. Obserwacje poczynione w czasie tego

ę ą

pobytu oraz przemy lenia dokonane w tej zdystansowanej od wiata

ś ś

sytuacji dostarcz pisarzowi materia u do powie ci „Czarodziejska

ą ł ś

góra”.

Ś ą ą ś

skutków dla rytmu ycia i pracy pisarza

(cho wojenne, a potem powo

ż ą

podejmowania si dora nych prac dziennikarskiego w a ciwie typu).

ążą nad domowym bud etem i zmusz pisarza do

ę ź łś

Ale Tomasz Mann wik a si w skomplikowany spór z bratem Heinri

łę -

chem o ocen postawy Niemców wobec wydarze ; spór ten znajduje

ę ń

sw pisarsk artykulacj w roku

ż ł ź

zrewiduje w du ej mierze wy o one tam pogl dy, nie odznaczaj ce si

ż łż ą ąę

zreszt ani szczególn konsekwencj , ani te spójn motywacj .

ą ą ą ż ą ą

1919 Nowela „Pan i pies” przedstawi bardziej wysubtelniony literacko

wyraz obrony wolno ci wewn trznej artysty przed zagro eniami i na

ę -

skonalsze z dotychczasowych dzie powie ciowych pisarza. Jest to

ł ś

ę ę ś -

1909 Ukazuje si druga powie Manna,

Ść ą ł ż

powinna przypa literacka nagroda Nobla.

W tym e roku stan zdrowia ony pisarza wymaga paromiesi cznej ku

1914 Wybuch I Wojny wiatowej nie poci ga za sob bezpo rednich

jenne trudno ci ś zaci

ą ą ę

1918 w „Rozwa aniach cz owieka apolitycznego” — ale pó niej autor

ś ę ż -

ciskami rzeczywisto ci politycznej.

1924 Ukazuje si „Czarodziejska góra”, uznana natychmiast za najdo

uj ty w form „powie ci eseistycznej” traktat moralistyczno-filozo

ń ł

Powie zdobywa szybko wiatowy rozg os i w roku

ść ś ł

ą ę Nobla. Tymcza-

sem ukazuj si kolejne nowele („Nie ad i wczesna udr ka” w 1926),

ąę ł ę

pisarz odbywa wiele podró y odczytowych i spotka ; ich plonem jest

ż ń

wydana w roku

ąęż ł

gwa townie zaostrzaj cej si sytuacji w Niemczech i narastania ten

ł ą ę

ę -

nym dzie em powie ciowym — rozro nie si ono w cykl „Józef i jego

ł ś ś ę

bracia”, przedstawiaj cy powie ciow interpretacj poda biblijnych.

ą ś ą ę ń

Pierwszy tom cyklu uka e si w roku

żę

1933 nosi b dzie tytu „Historie Jakubowe”.

przez nagrod Nobla i powszechne uznanie zarówno krytyków jak

i czytelników, w kraju zaczyna ju by kwestionowana, a nawet poma

żć

wiana o „obco ” wobec „niemieckiego ducha”.

ść

W tej sytuacji, kiedy do przebywaj cego w Szwajcarii na wakacjach

pisarza córki wysy aj depesz sugeruj c , e by oby lepiej, gdyby do

łą ę ąąż ł

Niemiec nie wraca , Tomasz Mann — jako jeden z pierwszych pisarzy

ż ę

pozosta na emigracji (depesza jest oczywi cie zaszyfrowana — mówi

ć ś

ę ż ą ż ć ąż -

we!).

ł ł

Józef”. Autor uczestniczy w ró nych akcjach protestacyjnych przeciw

ę zatytu owany „M ody

represjom dokonywanym w Rzeszy przez nazistów (m.in. w sprawie

wi zienia i u miercenia Karla von Ossietzky'ego); w odpowiedzi jego

ę ś

ksi ki wraz z dzie ami wielu klasyków i wspó czesnych pisarzy nie

mieckich — poddane zostaj publicznemu spaleniu w roku

ficzny o sensie wydarze historycznych, wspó czesnych pisarzowi.

1929 przynosi Tomaszowi Mannowi literack nagrod

1930 nowela „Mario i czarodziej”, w której znajduj si ju pog osy

dencji faszystowskich Tomasz Mann przyst puje do pracy nad kolej

ćę ł

Pozycja literacka Tomasza Manna, konfirmowana w skali wiatowej

niemieckich przeciwnych re ymowi hitlerowskiemu — decyduje si

si w niej, e „porz dkowanie domu” mo e by dla niego zbyt uci li

1934 Ukazuje si drugi tom „Józefa i jego braci”,

ąż ł ł

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: