PE 07-01.pdf

Monstrum

Czasami, obserwuj¹c postêp w elektronice, zastanawiam

siê co nowego uda siê jeszcze wymyliæ. Jaki nowy rewelacyj-

ny uk³ad scalony jeszcze powstanie i czym zaskocz¹ nas krze-

mowi giganci. Po takich rozwa¿aniach zawsze nasuwa mi siê

wniosek, ¿e co nowego naprawdê prze³omowego chyba ju¿

nie powstanie. Epoka Darlingtonów, Wienów, Zenerów, Graet-

zów i innych elektroników minê³a bezpowrotnie. Malkontenci

zarzuc¹ mi od razu, ¿e zawsze widzê wszystko w czarnych

kolorach. Mo¿e to i racja, ale proszê zauwa¿yæ, ¿e w ci¹gu

ostatnich trzydziestu chyba lat nie pojawi³ siê pojedynczy ge-

niusz który zapisa³by siê swoim nazwiskiem w elektronice. Jest

to raczej rzecz¹ normaln¹, olbrzymie projekty jaki siê dzi re-

alizuje s¹ bezimienne, gdy¿ jeden cz³owiek nie jest w stanie

ogarn¹æ ca³ej z³o¿onoci zadania które realizuje wraz z setka-

mi anonimowych tak jak on in¿ynierów, fizyków, chemików

i licho wie kogo tam jeszcze.

Z drugiej strony ten zmylny zespó³ ludzi zbudowa³ nie-

dawno najwiêkszy i najpotê¿niejszy komputer jaki kiedykol-

wiek istnia³. Znaj¹c ¿ycie nied³ugo zapewne nowa maszyna

spróbuje swoich si³ w modnej od wielu lat walce maszyny

z ¿ywym cz³owiekiem na szachownicy. Takie pojedynki budz¹

we mnie miech. Z jednej strony potêga nowoczesnej nauki,

pot setek ludzi wsi¹kaj¹cy w deski krelarskie, a w³aciwie

w klawiatury komputerów, a z drugiej strony samotny szary cz³o-

wiek ze swoimi zwojami nerwowymi i tytu³em arcymistrza. Kto

wygra ten pojedynek dzi trudno jest powiedzieæ, komputery

s¹ coraz szybsze. Nawet je¿eli arcymistrz przegra go, to wsta-

nie od sto³u d³oni¹ odgarnie opadaj¹cy kosmyk w³osów i zado-

woli siê zwyk³ym obiadem, kieliszkiem wina. Monstrum które

go pokona potrzebuje natomiast megawatogodziny energii elek-

trycznej. W dobie obstawania przy ekologii kto tu jest mistrzem?

Spis treci

Tuner FM Hi-Fi ............................................................................ 4

Pomys³y uk³adowe - Jak zmniejszyæ

zniekszta³cenia nieliniowe generatora RC? ................................ 9

Automatyzacja centralnego ogrzewania .................................. 14

Kupon zamówieñ na p³yty CD i prenumeratê .......................... 19

Karta zamówieñ na p³ytki drukowane ...................................... 20

Katalog Praktycznego Elektronika

Transformatory sieciowe cz. 5 ............................................... 21

Gie³da PE ................................................................................... 23

Listy ........................................................................................... 24

Wzmacniacze mocy

wzmacniacze przeciwsobne klasy A ...................................... 25

Combo gitarowe - korektor graficzny ....................................... 27

Przebudowa Comba gitarowego

na mini mikser .......................................................................... 32

Uniwersalny modu³ startowy .................................................... 35

Wykaz p³ytek drukowanych, uk³adów

programowanych i innych elementów ..................................... 40

Redaktor Naczelny

Dariusz Cichoñski

Nowoci RTV ............................................................................ 43

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zaliczenem pocztowym. Orientacyjny czas oczekiwania wynosi 3 tygodnie. Zamówienia na p³ytki drukowane, uk³ady

programowane i zestawy prosimy przesy³aæ na kartach pocztowych, na kartach zamówieñ zamieszczanych w PE, faksem lub poczt¹ elektroniczn¹.

Koszt wysy³ki wynosi 10 z³ bez wzglêdu na kwotê pobrania. W sprzeda¿y wysy³kowej dostêpne s¹ archiwalne numery Praktycznego Elektronika,

wykazy numerów na stronie 20. Kserokopie artyku³ów i ca³ych numerów, których nak³ad zosta³ wyczerpany wysy³amy w cenie 2,50 z³

za pierwsz¹ stronê, za ka¿d¹ nastêpn¹ 0,50 z³ + koszty wysy³ki.

Druk: ORO DRUCK Poland, sp. z o.o., ul. Ch³apowskiego 32,

66-003 Zabór

Artyku³ów nie zamówionych nie zwracamy. Zastrzegamy sobie

prawo do skracania i adjustacji nades³anych artyku³ów.

Opisy uk³adów i urz¹dzeñ elektronicznych oraz ich usprawnieñ

za-mieszczone w Praktycznym Elektroniku mog¹ byæ wykorzystywane

wy³¹cznie do potrzeb w³asnych. Wykorzystywanie ich do innych celów

, zw³aszcza do dzia³alnoci zarobkowej wymaga zgody redakcji Prak-

tycznego Elektronika. Przedruk lub powielanie fragmentów lub ca³oci

publikacji zamieszczonych w Praktycznym Elektroniku jest dozwolony

wy³¹cznie po uzyskaniu zgody redakcji.

Redakcja nie ponosi ¿adnej odpowiedzialnoci za treæ reklam

i og³oszeñ.

Adres Redakcji:

Praktyczny Elektronik

ul. Jaskó³cza 2/5

65-001 Zielona Góra

tel/fax.: (0-68) 324-71-03 w godzinach 8 00 -10 00

e-mail: redakcja@pe.com.pl; http://www.pe.com.pl

Redaktor Naczelny:

mgr in¿. Dariusz Cichoñski

Sk³ad komputerowy i projekt ok³adki:

Krzysztof Kubik

e-mail: k.kubik@pe.com.pl

ãCopyright by Wydawnictwo Techniczne ARTKELE Zielona Góra

Zdjêcie na ok³adce: Ireneusz Konieczny

Technika RTV

Tuner FM Hi-Fi

wyprowadzane na wyprowadzenie 13.

Napiêcie z wyprowadzenia 13 wykorzy-

stane jest do sterowania zewnêtrznym

wskanikiem poziomu sygna³u. Napiêcie

to wzrasta wraz z poziomem sygna³u.

Informacja o poziomie sygna³u z I stop-

nia (wyprowadzenie 15) jest wykorzysty-

wana jako napiêcie ARW do sterowania

wzmocnieniem wzmacniacza w.cz. w g³o-

wicy. Napiêcie to maleje ze wzrostem po-

ziomu sygna³u wejciowego.

Kolejnym stopniem wzmocnienia jest

ogranicznik amplitudy OA. Sygna³ z ogranicz-

nika podawany jest do przesuwnika fazy de-

modulatora i samego demodulatora DFM.

Demodulator tzw. koincydencyjny wymaga

zewnêtrznego przesuwnika fazy sk³adaj¹cego

siê indukcyjnoci 22 mH i równoleg³ego ob-

wodu rezonansowego. Pod³¹czone s¹ one do

wyprowadzeñ 8, 9, 10 uk³adu.

Sk³adowa sta³a z wyjcia demodulato-

ra wykorzystywana jest do automatycznej

regulacji czêstotliwoci (ARCz.) i przez wz-

macniacz WA podawana do wyprowad-

zenia 7. Sk³adowa zmienna przez wzmac-

niacz o regulowanym wzmocnieniu WM

podawana jest do wyprowadzenia 6. Jest

to sygna³ wyjciowy m.cz. - w przypadku

audycji stereofonicznej nazywany

sygna³em MPX. Regulacja wzmocnienia

umo¿liwia proste rozwi¹zanie wyciszania

sygna³u dla unikniêcia szumu podczas

przestrajania odbiornika.

W tym celu uk³ad zawiera wewnêtrzne

detektory poziomu sygna³u i prawid³owego

dostrojenia DSS, których sygna³y s¹ sumo-

wane w uk³adzie SW i jako sygna³ wycis-

zania podawane na wyprowadzenie 12.

Przy odstrojeniu lub s³abym sygnale napiê-

cie na wyprowadzeniu 12 wynosi oko³o 4 V.

Spada do co najmniej 2 V przy dostrojeniu

i odpowiednio silnym sygnale.

Bardzo dobre parametry uk³adu

spowodowa³y jego powszechne stosowa-

nie w sprzêcie Hi-Fi. Wymaga on filtru

p.cz. o tzw. skupionej selektywnoci in-

stalowanego na wejciu. Filtr taki sk³ada

siê najczêciej z dwóch filtrów ceramicz-

nych 10,7 MHz zapewniaj¹cych ³¹cznie

selektancjê oko³o 40 dB. T³umienie

sygna³u p.cz. wprowadzane przez filtry

wymaga dodatkowego stopnia wzmac-

niaj¹cego realizowanego najczêciej na

tranzystorze bipolarnym.

Aby uzyskaæ sygna³ stereofoniczny

niezbêdny jest dekoder stereofoniczny.

W naszym tunerze wykorzystamy tak¿e

uk³ad produkowany kiedy w kraju o oz-

Prezentowane w naszym czasopimie rozwi¹zania wzmacniaczy mocy i przedwzmac-

niaczy zachêci³y mnie do opracowania tunera czyli odbiornika sygna³ów radiowych

z modulacj¹ czêstotliwoci o odpowiedniej jakoci dla zrealizowania tzw. amplitune-

ra. Trudnoci ze zdobyciem najnowszych podzespo³ów spowodowa³y, ¿e do budowy

tunera wykorzystaæ mo¿na podzespo³y z zapasów lub demonta¿u. Rozwi¹zanie pre-

zentuje wprawdzie stan techniki sprzed kilkunastu lat ale jest tak samo skuteczne jak

realizowane obecnie z wykorzystaniem nowoczesnych podzespo³ów. Uk³ad jest ró-

d³em sygna³u stereofonicznego m.cz. do pod³¹czenia do wzmacniacza m.cz. Posiada

diodowy wskanik dostrojenia i wskanik odbioru audycji stereofonicznej.

Dane techniczne:

Zakres czêstotliwoci odb. 87,5÷108 MHz

Czêstotliwoæ por.

Na wejciu g³owicy w.cz. zastosowa-

no dwubramkowy tranzystor polowy

z izolowan¹ bramk¹ BF 964. Umo¿liwia

on proste rozwi¹zanie wzmacniacza

w.cz. oraz skuteczne dzia³anie automa-

tycznej regulacji wzmocnienia. Jego ko-

rzystn¹ cech¹ jest bardzo niski wspó³czyn-

nik szumów pozwalaj¹cy na uzyskanie

du¿ej czu³oci u¿ytkowej. Pozosta³e tran-

zystory w g³owicy s¹ tranzystorami bipo-

larnymi npn.

Jako wzmacniacz czêstotliwoci

poredniej i demodulator FM zastosowa-

no uk³ad UL 1200N produkowany kiedy

przez CEMI na licencji. Orygina³ nazywa

siê TDA1200 i by³ produkowany przez

wiele wiatowych firm pó³przewodni-

kowych. W wydaniu japoñskim oznacza-

ny jest jako HA1137W.

Zawiera w swoim wnêtrzu trójsto-

pniowy wzmacniacz p.cz. Ka¿dy stopieñ

wyposa¿ony jest w detektor poziomu

sygna³u. Informacje o poziomie sygna³u s¹

sumowane i poprzez wzmacniacz WP

10,7 MHz

Czu³oæ u¿ytkowa (SEM)

2 mV

Impedancja wejciowa

75 W

Próg ograniczania

4 mV

Selektancja (

300 kHz) 46 dB

T³umienie p.cz. 70 dB

T³umienie sygna³ów lustrz. 40 dB

Napiêcie wyjciowe m.cz. 300 mV

Zniekszta³cenia nieliniowe 1%

T³umienie przes³uchu 35 dB

Stosunek sygna³/zak³ócenia 50 dB

Napiêcie zasilania (tor sygna³owy) +12 V (stab.)

Pobór pr¹du

120 mA

Napiêcie zasilania (strojenie)

+40 ÷50 V

Pobór pr¹du

5 mA

Opis podzespo³ów

Tuner sk³ada siê z g³owicy w.cz., wzmac-

niacza p.cz. z demodulatorem, dekodera ste-

reofonicznego, uk³adu strojenia i zestawu

wskaników z diodami luminescencyjnymi.

Tuner FM Hi-Fi

macniacz W2 jest podawany do

wyprowadzenia 7. Pod³¹czona do

tego wyprowadzenia dioda lumine-

scencyjna sygnalizuje odbiór audy-

cji stereofonicznej i dzia³anie deko-

dera. Diodê ³¹czy siê przez rezystor

do + zasilania.

Sygna³y kana³ów lewego i prawe-

go uzyskiwane s¹ na wyjciach

prze³¹cznika PE i przez wzmacniac-

ze WL i WP podawane na wyjcia

4 i 5 dekodera. Rezystor z konden-

satorem do³¹czone do wyjæ reali-

zuj¹ sprzê¿enie zwrotne zale¿ne od

czêstotliwoci tzw. deemfazê (t³u-

mienie wysokich czêstotliwoci

uwypuklanych w nadajniku).

Wysoki poziom sygna³u pilota

i podnonej wymaga zastosowania

rozbudowanych filtrów LC na wyj-

ciu ka¿dego kana³u.

W uk³adzie strojenia specyficznym

podzespo³em jest uk³ad UL1550L. Jest to

stabilizator napiêcia strojenia. Pod³¹czany

jest podobnie jak dioda Zenera i zapew-

nia napiêcie stabilizowane 33 V o od-

powiedniej zale¿noci termicznej dla

skompensowania wp³ywu temperatury na

diody pojemnociowe.

Rys. 1 Schemat blokowy uk³adu UL1200N

naczeniu UL 1621N. Jego protoplast¹ jest

uk³ad TCA 4500A.

Jest to chyba pierwszy dekoder pozba-

wiony indukcyjnoci w uk³adzie odtwar-

zania podnonej 38 kHz dziêki zastosowa-

niu tzw. pêtli fazowej PLL. Sam uk³ad de-

kodowania pracuje jako dekoder

prze³¹cznikowy.

Sygna³ wejciowy MPX o odpowiednim

poziomie podawany jest przez wyprowad-

zenie 1 i wzmacniacz W1. Kondensator

pod³¹czony do wyprowadzeñ 2 i 12 pe³ni

role filtru górnoprzepustowego podaj¹cego

sk³adowe sygna³u o wy¿szych czêstotliwo-

ciach do uk³adu odtwarzania podnonej.

Pe³ny sygna³ MPX podawany jest do

prze³¹cznika elektronicznego PE.

Uk³ad odtwarzania podnonej sk³ada

siê z uk³adu porównania fazy UPF, filtru

dolnoprzepustowego FDP, generatora RC

przestrajanego napiêciowo VCO i dwóch

dzielników czêstotliwoci (:6 i :2). Gene-

rator wykorzystuje kondensator i rezystor

do³¹czone do wyprowadzenia 15. Rezy-

storem ustala siê wstêpnie czêstotliwoæ

na 228 kHz. Sygna³ o tej czêstotliwoci

jest dostêpny na wyprowadzeniu 11.

Podzia³ przez 6 daje czêstotliwoæ

podnon¹ 38 kHz niezbêdn¹ do sterowa-

nia prze³¹cznikiem dekodera PE. Dalszy

podzia³ przez 2 daje 19 kHz podawane

do uk³adu porównania fazy. W uk³adzie

UPF jest ona porównywana z czêsto-

tliwoci¹ pilota (19 kHz) zawartego

w sygnale MPX. Napiêcie sta³e z UPF jest

filtrowane w filtrze FDP i podawane do

przestrojenia generatora VCO. Przestro-

jenie odbywa siê w takim kierunku ¿eby

uzyskaæ zgodnoæ czêstotliwoci obu

sygna³ów 19 kHz a nawet zgodnoæ ich faz.

Odbywa siê to automatycznie i zapewnia

bardzo dobre warunki pracy dekodera.

Dodatkowo uk³ad zawiera detektor

sygna³u pilota DP wykorzystywany do

w³¹czania dekodera przy jego obecnoci.

Do wyprowadzenia 9 mo¿na pod³¹czyæ

zewnêtrzny wy³¹cznik blokuj¹cy przez

zwarcie do masy pracê dekodera. Sygna³

z detektora pilota podawany jest do przer-

zutnika PS, którego sygna³ wyjciowy

uruchamia prze³¹cznik PE oraz przez wz-

Schemat i dzia³anie

Wejcie tunera dostosowane jest do prze-

wodu koncentrycznego o impedancji falo-

wej 75 W. Przez kondensator C1 sygna³ po-

Rys. 2 Schemat blokowy uk³adu UL1621N

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: