T: BUDOWA NASKÓRKA 1. SKÓRA składa się z trzech warstw, od wewnštrz jest tkanka podskórna, skóra właciwa i naskórek. 2. NASKÓREK jest pochodzenia entodermalnego, spełnia ważne funkcje ochronne przed czynnikami fizycznymi i chemicznymi, jest to zewnętrzna warstwa skóry utworzona z rogowaciejšcego na powierzchni wielowarstwowego nabłonka. Ponieważ naskórek stale się złuszcza, dolna warstwa tworzy nowe komórki, które przechodzš przez kolejne warstwy, aby ostatecznie w postaci zrogowaciałej, oderwać się od powierzchni. Proces ten od podziału komórek do ich złuszczenia trwa około czterech tygodni. Naskórek składa się z pięciu warstw. 3. PODSTAWNA jest to najniżej położona warstwa komórki, zwana inaczej warstwš rozrodczš. Zazwyczaj zbudowana jest z wałkowatych komórek cile do siebie przylegajšcych, występujš tam jšdra. W obrębie tej warstwy występujš prekursory, keratyny, którymi sš tonafibryle i cytokeratyny. W warstwie podstawnej znajdujš się również melanocyty, komórki Langerhansa i komórki Merkela. Komórki podstawne łšczš się między sobš położonymi wyżej komórkami za pomocš desmosomów ( uwypuklenia błony komórkowej) oraz za pomocš katheryn, od dołu połšczone sš z błonš podstawnš za pomocš półdesmosomów. 4. MELANOCYTY sš to komórki barwnikowe, które zawierajš barwnik skóry, czyli melaninę. Melanina może mieć kolor czerwony, żółty, bršzowy lub czarny. Komórki te znajdujš się również w mieszku włosowym. Budowa: - majš długie wypustki sięgajšce górnych warstw naskórka - przez wypustki przekazujš barwnik keratynocytan Zadaniem melaniny jest ochrona organizmu przed promieniowaniem UV. 5. KOMÓRKI LANGERHANSA sš dendrytyczne, pochodzenia szpikowego, odgrywajšce podstawowš rolę w mechanizmie pónej nadwrażliwoci. Stanowiš one główny element tkanki limfatycznej zwišzanej ze skórš. Często nazywa się je zewnętrznymi posterunkami układu immunologicznego. Rozpoznajš i unieszkodliwiajš ciało obce, które przedostajš się do skóry. Komórki Langerhansa sš to inaczej makrofagi. Niektóre czynniki, taki jak promienie nadfioletowe czy rentgenowskie, znacznie zmniejszajš liczbę komórek Langerhansa, co może doprowadzić do zaburzenia nadzoru immunologicznego i w konsekwencji sprzyjać rozwojowi nowotworów skóry. 6. KOMÓRKI MERKELA sš to szczególnego typu keratynocyty wykazujšce czynnoć neuroendokrynnš. Powišzane sš z układem nerwowymi mogš stanowić punkt wyjcia szczególnego typu nowotworów Merkela. 7. WARSTWA KOLCZYSTA składa się z kilku rzędów wielobocznych komórek ulegajšcych spłaszczeniu przy przechodzeniu w kierunku powierzchni naskórka. Komórki te nie przylegajš cile do siebie, ale sš oddzielone przestrzeniami wypełnionymi substancjš nukopolisacharydowo - białkowš desmogleinš, która cementuje przylegajšce do siebie desmosomy. Powyżej warstwy kolczystej rozpoczyna się proces terminalnej keratynizacji. 8. Warstwa podstawna i warstwa kolczysta stanowiš czynny metabolicznie naskórek i okrelane sš mianem WARSTWY MALPEIGHIEGO. 9. WARSTWA ZIARNISTA składa się z kilku rzędów wrzecionowatych komórek o spłaszczonych jšdrach, które sš wypełnione ziarnami keratohianiny (ziarna te sš ważnym produktem porednim w procesie wytwarzania keratyny) 10. WARSTWA JASNA( strefa porednia) najmniejsza warstwa naskórka, jest to wšskie pasmo położone między warstwš ziarnistš, a rogowš. Warstwa ta zbudowana jest z substancji białkowej, najbardziej widoczna w grubym naskórku, np.: zrogowaciałym naskórku dłoni. Ma ona duże znaczenie w zaburzeniach rogowacenia. 11. WARSTWA ROGOWA jest zbudowana z dużej liczby zrogowaciałych komórek, które tworzš płaskie łuski. Pełni bardzo ważnš funkcję ochronnš przed urazami mechanicznymi i chemicznymi. Komórki sš spłaszczone, bez jšder, silnie do siebie przylegajš na dole, a w górnej częci sš ułożone luniej i złuszczajš się. Wszystkie komórki warstwy rogowej wypełnione sš białkiem, czyli keratynš. Warstwa rogowa zawiera białka keratynowe, które wišżš wodę i nadajš elastycznoć. Na powierzchni warstwy rogowej występuje płaszcz lipidowy, który wraz z keratynš reguluje procesy wchłaniania i przenikania do skóry substancji rozpuszczalnych w wodzie i tłuszczach. Keratyna chroni komórki niższych warstw przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi i promieniowaniem pozafioletowym. Okres przejcia keratynocytu z warstwy podstawnej do warstwy rogowej wynosi od 26 do 28 dni. W wypadku choroby takiej jak łuszczyca trwa to 4 5 dni. 12. SKÓRA WŁACIWA jest pochodzenia mezodermalnego i zbudowana jest z: - włókien tkanki łšcznej - naczyń krwiononych - zakończeń nerwowych i przydatków skóry( mieszki włosowe, gruczoły łojowe i gruczoły potowe) Naskórek ze skórš właciwš jest połšczony za pomocš błony podstawnej. Naskórek wnika w skórę właciwš soplami, a przestrzenie między nimi noszš nazwę brodawek. Skóra właciwa w zależnoci od okolic ciała osišga gruboć od 0,3 2,4 mm. Pod błonš podstawnš znajdujš się naczynia włosowate, naczynia krwionone, naczynia limfatyczne zaopatrujšce naskórek w substancje odżywcze i odprowadzajšce szkodliwe substancje. Skóra właciwa składa się z zewnętrznej warstwy brodawkowej oraz warstwy siateczkowej. 13. WARSTWA BRODAWKOWA graniczy z naskórkiem i zbudowana jest z elastycznych włókien sprężystych, sprężni naczyniowych i ciałek dotykowych. Włókna tkanki łšcznej sš luno splecione, a miejsca między nimi wypełniajš naczynia włosowate i limfatyczne oraz zakończenia nerwowe. 14. WARSTWA SIATECZKOWA główna masa tej warstwy utkana jest z gęsto splecionych, grubych włókien kolagenowych. W warstwie tej występujš nieliczne już komórki. Zawiera ona również włókna nerwowe, naczynia włosowate, a także gruczoły potowe, łojowe i mieszki włosowe. Warstwa siateczkowa jest bardzo zbita i graniczy z warstwš podskórnš. Skóra właciwa wyposażona jest w trzy rodzaje włókien: - włókna kolagenowe - włókna sprężyste - włókna retikulinowe, które majš chronić skórę przed czynnikami mechanicznymi ( uderzenia) T: ELEMENTY UTRZYMUJĽCE WODĘ W NASKÓRKU. 1. NMF NATURALNY CZYNNIK NAWILŻAJĽCY jest to roztwór małych, silnie higroskopijnych czšsteczek, który odpowiada za utrzymanie właciwej wilgotnoci wewnštrz kornedytu, tym samym przyczyniajšc się do odpowiedniego uwolnienia naskórka. NMF składa się z rozpuszczalnych w wodzie czšsteczek takich jak: - aminokwasy(40%) - mocznik - kwas piroglutaminowy - amoniak - kwas mlekowy - kwas moczowy - magnes, sód, wapń, chlor, potas NMF tworzy się z ziaren keratohianiny(warstwa ziarnista). W celu zapewnienia prawidłowego nawilżenia skóry i naskórka, w kosmetykach pielęgnacyjnych stosuje się szereg substancji higroskopijnych, które wspomagajš i uzupełniajš naturalne NMF. Korneocyty(martwe, zrogowaciałe komórki naskórka warstwy rogowej) wypełnione sš keratynš, lipidami i naturalnym czynnikiem nawilżajšcym. 2. CEMENT MIĘDZYKOMÓRKOWY: W trakcie dojrzewania keratynocytów w warstwie kolczystej i ziarnistej naskórka tworzš się lipidy pełnišce funkcję spoiwa łšczšcego komórki warstwy rogowej. Spoiwo to często zwane jest także cementem międzykomórkowym. Można porównać je do zaprawy murarskiej, za komórki warstwy rogowej do cegieł potrzebnych przy budowie domu. Cement międzykomórkowy odgrywa bardzo dużš rolę w strukturze warstwy rogowej wypełniajšc przestrzenie pomiędzy korneocytami. Zapewnia swoistoć warstwy rogowej, decyduje o zatrzymaniu wody w naskórku, odpowiada za miękkoć i elastycznoć skóry, a także zabezpiecza skórę przed możliwociš penetracji obcych substancji z otoczeniem. Zbudowany jest z lipidów. 40% lipidów stanowiš ceramidy, a pozostałe lipidy cementu międzykomórkowego stanowiš: cholesterol, siarczan cholesterolu i wolne kwasy tłuszczowe. 3. CERAMIDY to lipidy o budowie różnej od zwykłych tłuszczów. Dzięki cisłemu ułożeniu zapewniajš nieprzepuszczalnoć wody. W ceramidach 74% to NNKT(niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), które wpływajš na miękkoć naskórka. Iloć ceramidów zmniejsza się wraz z wiekiem. Skóra osób czterdziestoletnich nie produkuje ceramidów prawie wcale, przez co następuje zwiększone odparowanie wody ze skóry, a ta wysusza się i złuszcza. Zaczynajš pojawiać się zmarszczki, zmniejsza się elastycznoć skóry. W tym momencie należy dostarczyć skórze ceramidów. Ceramidy zawarte w kosmetykach wbudowujš się w zniszczonš strukturę cementu międzykomórkowego i zwiększajš jego szczelnoć. Skóra odzyskuje utraconš jędrnoć i elastycznoć oraz właciwy stopień nawilżenia. 4. PŁASZCZ LIPIDOWY(TŁUSZCZOWY): Na powierzchni naskórka znajdujš się także lipidy produkowane przez komórki gruczołów łojowych, zawierajšce węglowodory, woski tłuszczowe i kwasy tłuszczowe. Płaszcz lipidowy, czyli emulsja składajšca się ze zwišzków wydzielanych przez gruczoły łojowe natłuszcza, zmiękcza, uelastycznia skórę, utrzymuje wodę w naskórku oraz chroni przed działaniem czynników zewnętrznych. Niszczšco na płaszcz działajš mydło i detergenty. Okres całkowitego odtłuszczenia trwa 10 20 min, odnowa płaszcza tłuszczowego trwa około godziny. Kwany odczyn powierzchni skóry pH 4,2 5,6 zabezpiecza przed uszkadzajšcymi czynnikami chemicznymi, bakteriami i grzybami. Płaszcz lipidowy na powierzchni warstwy rogowej reguluje wraz z keratynš procesy wchłaniania i przenikania do skóry substancji rozpuszczalnych w wodzie i tłuszczu. Z cieniutkš warstwš potu tworzy barierę zwanš płaszczem hydrolipidowym, czyli emulsję składajšcš się ze zwišzków wydzielanej przez gruczoły łojowe i potowe. T: CHARAKTERYSTYKA CERY NORMALNEJ. 1. CECHY SKÓRY NORMALNEJ: - skóra twarzy bez żadnych defektów - dobrze napięta - jędrna - różowa - sprężysta - dobrze nawilżona - gładka - delikatna - nie stwierdza się nadmiernego wysuszenia lub przetłuszczenia - prawidłowo reaguje na codziennš pielęgnację - naskórek złuszcza się w granicach fizjologicznych...
Bronus86