3-2006.pdf

Nr 3 (235) 2006

Tom LXVII

MAJ

CZERWIEC

SZKO£A

SPECJALNA

DWUMIESIÊCZNIK AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

im. Marii Grzegorzewskiej

SPIS TREŒCI

163 – Kornelia Czerwiñska

Projekt „Per Linguas Mundi Ad Laborem“ – kszta³cenie jêzykowe szans¹ osób niewi-

domych i s³abo widz¹cych na zdobycie pracy

OPRACOWANIA NAUKOWE

168 – Renata Biernat

Zachowania asertywne m³odzie¿y niepe³nosprawnej intelektualnie a percepcja po-

staw rodzicielskich

180 – Lidia Marsza³ek

Stan zaspokojenia potrzeb rozwojowych dziecka niepe³nosprawnego jako wy-

znacznik jego odpornoœci psychicznej

194 – Sonia Czudek-Œlêczka

Œmieræ. Pogl¹dy czternastolatków wychowywanych w tradycji luterañskiej i w tra-

dycji rzymskokatolickiej

Z PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ

210 – Joanna Kunert

Nowe podejœcie w wychowaniu dzieci z ADHD

216 – Krzysztof Stolarski

Propozycje gier dydaktycznych dla dzieci i m³odzie¿y z niesprawnym narz¹dem

s³uchu

225 – Joanna Rychlik

Scenariusz Konkursu „Podró¿ujemy po Europie“

Z KRAJU I ZE ŒWIATA

228 – El¿bieta Saneja

O problemach miêdzynarodowego porozumiewania siê – na przyk³adzie polskiej

i niemieckojêzycznej pedagogiki specjalnej

231 – Anna Olas

Refleksje na temat sensu istnienia szkó³ przyszpitalnych

SPRAWOZDANIA I OCENY

232 – Ma³gorzata Fedorowicz

Tomasz Kruszewski (2006) Biblioterapia w dzia³aniach placówek opiekuñczo-wy-

chowawczych. Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT“, Toruñ

233 – Danuta Gorajewska

Justyna Strykowska (2005) Niedostosowanie spo³eczne dzieci w wieku szkolnym.

GnieŸnieñska Wy¿sza Szko³a Humanistyczno-Mened¿erska MILENIUM. Gniezno

235 – Ma³gorzata Czerwiñska

Helena Ochonczenko, Gra¿yna Mi³kowska (2005) (red.) Osoby niepe³nosprawne

w spo³ecznoœci akademickiej. Oficyna Wydawnicza „Impuls“, Kraków

Recenzowali: Prof. dr hab. Danuta Gielarowska

Prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski

T³umaczenie na jêzyk angielski: Renata Wójtowicz

Wydanie czasopisma dofinansowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki

Komitet Redakcyjny:

prof. Halina Borzyszkowska, prof. W³adys³aw Dykcik, prof. Tadeusz Ga³kowski,

prof. Aniela Korzon, prof. Czes³aw Kosakowski, Jacek Kwapisz (MEiN), prof. Aleksandra

Maciarz, prof. Irena Obuchowska, dr Adam Szecówka

Redakcja :

prof. Jadwiga Kuczyñska-Kwapisz (redaktor naczelna), dr Danuta Gorajewska (z-ca redak-

tor naczelnej), Renata Malecka (sekretarz)

Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej

im. Marii Grzegorzewskiej

Redaktor naczelna – dr Ewa Lewandowska-Tarasiuk

Adres Redakcji: Wydawnictwo APS, 02-353 Warszawa

ul. Szczêœliwicka 40, tel. 0-22-589-36-50, fax 0-22-658-11-18

e-mail: szkolaspecjalna@aps.edu.pl

nak³ad 1300 egz.

KORNELIA CZERWIÑSKA

APS, WARSZAWA

PROJEKT „PER LINGUAS MUNDI AD LABOREM“

– KSZTA£CENIE JÊZYKOWE SZANS¥ OSÓB NIEWIDOMYCH

I S£ABO WIDZ¥CYCH NA ZDOBYCIE PRACY

je jedno z pierwszych miejsc w jego systemie wartoœci. W literaturze przedmiotu

(m.in. Sêkowska, Sêkowski 1991; Kuczyñska-Kwapisz, Kwapisz 1996; Majewski 1996;

Szczupa³ 2004; Speck 2005; Gorajewska 2005) podkreœla siê szczególn¹ rolê pracy w ¿y-

ciu osoby niepe³nosprawnej, rozpatruj¹c zatrudnienie jako element wyzwalaj¹cy dy-

namizm adaptacyjny w procesie rehabilitacji i u³atwiaj¹cy integracjê spo³eczn¹. Istnie-

je porozumienie co do tego, ¿e rehabilitacja zawodowa (wspieranie w zakresie pracy

i wspieranie zawodowe) musi odgrywaæ centraln¹ rolê w ca³oœciowej polityce rehabi-

litacyjnej i ¿e ka¿dy cz³owiek z utrudnionym dostêpem do dzia³alnoœci zawodowej

musi otrzymaæ specjalne wsparcie w zakresie doskonalenia zawodowego – w takim

stopniu, w jakim go potrzebuje (Speck 2005, s. 488). Ta specjalna pomoc w zdobyciu

i utrzymaniu pracy rozumiana jest g³ównie jako indywidualne wspieranie kompeten-

cji osoby niepe³nosprawnej poprzez przeprowadzanie specjalnych kursów doszkalaj¹-

cych z zastosowaniem specyficznych materia³ów dydaktycznych i mediów.

Pomimo jednak niemal powszechnej zgodnoœci co do znaczenia rehabilitacji zawo-

dowej osób niepe³nosprawnych, nadal obserwuje siê w Polsce praktyki dyskrymina-

cyjne przy zatrudnianiu tej grupy spo³ecznej. Wskazuj¹c na niski poziom aktywnoœci

zawodowej i relatywnie wysokie bezrobocie wystêpuj¹ce w tym œrodowisku, Gora-

jewska (2005) podaje, i¿ na koniec grudnia 2004 r. w urzêdach pracy zarejestrowanych

by³o jako bezrobotne 75.738 osób niepe³nosprawnych, czyli o 5.960 osób wiêcej ni¿ rok

wczeœniej.

Szczególn¹ grupê osób niepe³nosprawnych nara¿on¹ na bariery w dostêpie do za-

trudnienia na otwartym rynku pracy stanowi¹ osoby niepe³nosprawne wzrokowo –

niewidome i s³abo widz¹ce. Trudnoœci w zdobyciu satysfakcjonuj¹cej pracy spowodo-

wane s¹ m.in. bardzo du¿ym zró¿nicowaniem mo¿liwoœci, problemów i potrzeb reha-

bilitacyjnych w populacji osób z dysfunkcj¹ wzroku. Na koniec 2004 r. Polski Zwi¹zek

Niewidomych mia³ w swoich rejestrach ³¹cznie 76.256 osób niewidomych i s³abo wi-

dz¹cych, w tym 39.486 osób w wieku aktywnoœci zawodowej (16–64 lat), z których pra-

cê znalaz³o zaledwie 5.530 osób. Warto podkreœliæ, ¿e tylko 2.744 osób funkcjonowa³o

na otwartym rynku pracy, zaœ 2.459 osób zatrudnionych by³o w spó³dzielniach dla nie-

SZKO£A SPECJALNA 3/2006

163

P raca nale¿y do najwa¿niejszych elementów ¿ycia wspó³czesnego cz³owieka, zajmu-

KORNELIA CZERWIÑSKA

widomych oraz w innych zak³adach pracy chronionej. Pe³en obraz niskiego poziomu

zatrudnienia osób niewidomych i s³abo widz¹cych na otwartym rynku pracy w Pol-

sce daje zestawienie przedstawionych danych z informacjami o skali zatrudnienia osób

z dysfunkcj¹ wzroku w krajach Unii Europejskiej. W Polsce tylko 10% osób w wieku

produkcyjnym znajduje pracê, w tym jedynie 5% na otwartym rynku pracy, zaœ w UE

– 25% zatrudnionych jest na wolnym rynku pracy.

Proces transformacji polityczno-gospodarczej i wci¹¿ dynamicznie zmieniaj¹cy siê

rynek pracy w naszym kraju, zwi¹zany m.in. z wejœciem Polski do Unii Europejskiej,

poci¹ga za sob¹ wiele zagro¿eñ, ale i szans uzyskania zatrudnienia przez osoby niepe³-

nosprawne wzrokowo. Osoba niewidoma czy s³abo widz¹ca posiadaj¹ca wysokie

kwalifikacje zawodowe, dobr¹ znajomoœæ jêzyków obcych i obs³ugi specjalistycznych

urz¹dzeñ tyfloinformatycznych, a tak¿e wysokie umiejêtnoœci w zakresie samodziel-

nego poruszania siê i wykonywania czynnoœci ¿ycia codziennego, ma coraz wiêksze

mo¿liwoœci zdobycia interesuj¹cej i dobrze p³atnej pracy na otwartym rynku.

Coraz wiêcej organizacji dzia³aj¹cych na rzecz osób niepe³nosprawnych wzrokowo

podejmuje akcje maj¹ce na celu u³atwienie tym osobom wejœcie na wolny rynek pracy

poprzez m.in. prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzglêdniaj¹cego specyfikê

sytuacji osoby z dysfunkcj¹ wzroku, organizowanie szkoleñ i kursów doszkalaj¹cych

podnosz¹cych kwalifikacje zawodowe, poszerzanie wiedzy na temat mo¿liwoœci za-

wodowych osób niewidomych i s³abo widz¹cych wœród pracodawców itp. Jedn¹ z te-

go typu inicjatyw jest realizowany obecnie projekt „Per linguas mundi ad laborem“

(„Przez jêzyki œwiata do pracy“) realizowany w ramach Inicjatywy Wspólnotowej

EQUAL ze œrodków finansowych Europejskiego Funduszu Spo³ecznego. G³ównym

celem projektu jest opracowanie rozwi¹zañ u³atwiaj¹cych wchodzenie i trwa³¹ integra-

cjê na otwartym rynku pracy osobom z niepe³nosprawnoœci¹ wzrokow¹ poprzez przy-

gotowanie i przeprowadzenie szkoleñ z zakresu jêzyka angielskiego, w czasie których

zostan¹ wykorzystane najnowsze technologie informatyczne oraz specyficzne pomoce

dydaktyczne zaadaptowane do potrzeb uczestników kursów. W realizacjê tego celu

zaanga¿owane s¹ nastêpuj¹ce instytucje: Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Nie-

pe³nosprawnych, Polski Zwi¹zek Niewidomych, Uniwersytet Warszawski, Akademia

Pedagogiki Specjalnej, Katolicki Uniwersytet Lubelski.

G³ówne kierunki dzia³añ poszczególnych partnerów w projekcie zosta³y wyznaczo-

ne po przeprowadzeniu wstêpnej analizy systemu kszta³cenia jêzykowego osób z dys-

funkcj¹ wzroku, która wykaza³a, ¿e osoby te maj¹ znacznie ograniczony dostêp do na-

uki jêzyków obcych ze wzglêdu na brak nowoczesnych materia³ów dydaktycznych

przystosowanych do potrzeb osoby z ograniczonymi mo¿liwoœciami wzrokowymi,

brak odpowiednio wyszkolonych lektorów posiadaj¹cych kompetencje do prowadze-

nia kursów dla osób niewidomych i s³abo widz¹cych, w tym równie¿ kursów prowa-

dzonych w warunkach integracji, a tak¿e brak instytucji, w której nauczyciele ze szkó³

ogólnodostêpnych, integracyjnych i krajowych szkó³ jêzykowych mogliby uzyskaæ od

specjalistów pomoc w zakresie adaptacji pomocy wykorzystywanych w procesie nau-

czania osób z dysfunkcj¹ wzroku. Tak wiêc widaæ wyraŸnie, ¿e obserwowana w ostat-

nich latach w Polsce znaczna poprawa warunków do nauki jêzyków obcych wyra¿a-

j¹ca siê m.in. poprzez powstanie licznych i prê¿nie dzia³aj¹cych szkó³ jêzykowych, du-

¿y wybór na rynku wydawniczym pomocy dydaktycznych, w tym podrêczników

164

SZKO£A SPECJALNA 3/2006

PROJEKT „PER LINGUAS MUNDI AD LABOREM” – KSZTA£CENIE JÊZYKOWE SZANS¥ OSÓB...

oraz pomocy audiowizualnych oraz oryginalnej prasy obcojêzycznej, nie dotyczy osób

niewidomych i s³abo widz¹cych.

Projekt „Per linguas mundi ad laborem“ adresowany jest do trzech g³ównych grup

odbiorców. Pierwsz¹ z nich stanowi grupa 80 osób niewidomych i s³abo widz¹cych

z terenu ca³ej Polski, dla których zostan¹ przygotowane i zorganizowane bezp³atne

kursy jêzyka angielskiego oraz zostanie zapewniona profesjonalna pomoc w poszuki-

waniu pracy poprzez indywidualne konsultacje z doradcami zawodowymi (m.in. ba-

danie predyspozycji zawodowych, planowanie œcie¿ki kariery) oraz udzia³ w warszta-

tach na temat aktywnego poszukiwania pracy. Rekrutacjê osób z dysfunkcj¹ wzroku

zainteresowanych szkoleniami przeprowadza Polski Zwi¹zek Niewidomych, kieruj¹c

siê przy wyborze kandydatów przede wszystkich takimi kryteriami, jak: wiek (18–45

lat) oraz aktualna sytuacja zawodowa – preferowane bêd¹ osoby bezrobotne, wcho-

dz¹ce dopiero na rynek i poszukuj¹ce pierwszej pracy, ale równie¿ osoby aktualnie

pracuj¹ce zawodowo, które chcia³yby podnieœæ swoje kwalifikacje, a tym samym

zwiêkszyæ szansê na zdobycie lepszej pracy. Zakoñczenie procesu rekrutacji wraz

z okreœleniem wyjœciowego poziomu umiejêtnoœci jêzykowych kursantów przewidu-

je siê na wrzesieñ 2006 r. W tym okresie zostanie równie¿ przeprowadzona przez ze-

spó³ tyflopedagogów z APS wstêpna diagnoza mo¿liwoœci i potrzeb edukacyjnych

uczestników kursów okreœlaj¹ca m.in. ich doœwiadczenia i umiejêtnoœci w zakresie ko-

rzystania z grafiki dotykowej, technologii informatycznych, specjalistycznych pomocy

rehabilitacyjnych, potrzeb w zakresie adaptacji otoczenia fizycznego itp. Bezpoœrednio

przed rozpoczêciem kursów jêzykowych zostan¹ przeprowadzone wprowadzaj¹ce

szkolenia w celu wyposa¿enia uczestników kursów w umiejêtnoœci praktyczne nie-

zbêdne przy korzystaniu z pomocy komputerowych, multimedialnych oraz tyflogra-

fiki. Projekt przewiduje przeprowadzenie kursów jêzykowych w dwóch postaciach:

z kurs stacjonarny dla 40 osób na terenie Warszawy i dla 20 osób w Lublinie trwaj¹cy

od paŸdziernika 2006 r. do czerwca 2007 r., realizowany w grupach 5-osobowych

w pracowniach komputerowych;

z kurs wakacyjny dla 20 osób na terenie Warszawy w terminie lipiec-sierpieñ 2007 r.,

realizowany w pracowniach komputerowych.

Obecnie zostaj¹ podjête w kilku interdyscyplinarnych grupach eksperckich (ka¿dy

zespó³ tworzony jest przez anglistê, tyflopedagoga, grafika komputerowego lub tyflo-

informatyka) prace nad opracowaniem strategii adaptacji pomocy dydaktycznych,

które zostan¹ wykorzystane podczas kursów jêzykowych, przede wszystkim nad ad-

aptacj¹ podrêczników do nauki jêzyka angielskiego oraz opracowaniem testów osi¹-

gniêæ do wybranego podrêcznika. Materia³y dydaktyczne zostan¹ opracowane i wy-

konane zgodnie z wytycznymi ekspertów w miêdzyuczelnianym Oœrodku Adaptacji

Pomocy Tyflodydaktycznych, przy czym oœrodek warszawski, mieszcz¹cy siê na tere-

nie Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej, przygotuje czêœæ

podrêczników dla niewidomych i s³abo widz¹cych kursantów, zaœ oœrodek lubelski,

znajduj¹cy siê na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, przygotuje pomoce multime-

dialne i grafikê dotykow¹ dla wszystkich kursantów oraz podrêczniki dla niewido-

mych i s³abo widz¹cych uczestników stacjonarnego kursu w Lublinie. Utworzenie

tych dwóch Oœrodków Adaptacji Pomocy Tyflodydaktycznych oraz ich potencjalna

dzia³alnoœæ ju¿ po zakoñczeniu realizacji projektu jest niezwykle cennym efektem dzia-

SZKO£A SPECJALNA 3/2006

165

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: