Barbara_W._Tuchman_-_Sierpniowe_salwy.pdf

POGRZEB EDWARDA VII

Rozdział l POGRZEB

Tak wspaniay by spektakl majowego ranka 1910

roku, gdy dziewięciu królów jechao konno w orszaku

pogrzebowym Edwarda VII - króla Anglii, że oczeku-

jący w ciszy i nabożnym skupieniu, czarno odziany

tum nie móg wstrzyma westchnień podziwu. W pur-

purze, bękicie, zieleni i szkaracie, trójka po trójce,

wyjeżdżali suwereni przez bramę paacu, w hemach

z pióropuszami, z galonami ze zota, w ciemnej czer-

wieni szarf i z orderami, których klejnoty lśniy w soń-

cu. Wśród nich byo pięciu prawowitych następców

tronu, czterdzieści cesarskich i królewskich wysokości,

siedem królowych (cztery wdowy i trzy panujące) oraz

garstka ambasadorów specjalnych z krajów „niekoro-

nowanych”. ącznie reprezentowali oni siedemdziesiąt

narodów, w największym zgromadzeniu monarchów

i rang, jakie kiedykolwiek zebrano w jednym miejscu

i - tego rodzaju ostatnim.

Stumione serce Big Bena uderzyo dziewię razy,

gdy orszak opuści paac, lecz na zegarze historii by

już zachód i sońce starego świata zapadao w konają-

cym blasku splendoru, jakiego ogląda nie byo danym

już nigdy potem.

W środku pierwszego szeregu jecha nowy król -

Jerzy V, mając po lewej stronie księcia of Connaught,

jedynego żyjącego brata zmarego króla, zaś z prawej

osobistoś, do której, jak stwierdzi „The Times”, „na-

leży pierwsze miejsce pośród zagranicznych żaobni-

ków” i która „nawet podczas najbardziej napiętych sto-

sunków nie stracia u nas nigdy swej popularności” -

Wilhelma II, cesarza Niemiec. Jadąc na siwym koniu,

ubrany w szkaratny mundur brytyjskiego marszaka

polnego, z buawą przynależną tej randze w ręce, kajzer

przybra wyraz twarzy „poważny aż do surowości” (ze

synnym, w górę podkręconym wąsem). O uczuciach

wypeniających jego wrażliwą duszę zachowao się kil-

ka wzmianek w jego wasnych listach. „Jestem dumny,

że mogę nazwa to miejsce mym domem, i że jestem

czonkiem tej rodziny królewskiej” - pisa do domu po

nocy spędzonej w zamku Windsor, w dawnych aparta-

mentach swej matki. Sentyment i nostalgia wywoane

melancholijną okazją spotkania ze swymi angielskimi

krewnymi walczyy z dumą wasnej wyższości nad

zgromadzonymi potentatami i uczuciem żywego zado-

wolenia spowodowanym zniknięciem jego wuja z eu-

ropejskiej sceny. Przyjecha tu pogrzeba Edwarda,

nieszczęście swego życia; Edwarda, tego arcyintryganta

(jak pojmowa to Wilhelm) w okrążaniu Niemiec;

Edwarda, brata swej matki, którego nie móg ani na-

straszy, ani wywrze na nim wrażenia, a którego otya

posta rzucaa cień pomiędzy Niemcami a sońcem.

„On jest Szatanem. Nawet nie jesteście w stanie wyob-

razi sobie, jakim jest on Szatanem”.

Werdykt ten, ogoszony przez kajzera przed obia-

dem wydanym dla trzystu gości w Berlinie w 1907 ro-

ku, by reakcją na jedną z kontynentalnych podróży

Edwarda, przedsięwziętą z oczywiście diabolicznym

zamiarem okrążenia Niemiec. Spędzi on prowokacyjny

tydzień w Paryżu, zoży bez żadnego istotnego powo-

du wizytę królowi Hiszpanii (który waśnie ożeni się

z jego siostrzenicą), a zakończy podróż wizytą u króla

Woch, z oczywistą intencją wyperswadowania mu

trójprzymierza z Niemcami i Austrią. Kajzer, posiadacz

najbardziej niepohamowanego języka w Europie, do-

prowadzi się do ataku szau i zakończy swe przemó-

wienie jednym z tych komentarzy, które w regularnych

odstępach czasu w ciągu ponad dwudziestu lat jego pa-

nowania szarpay nerwy dyplomatów.

Szczęśliwie „okrążacz” już nie ży i zastąpi go Je-

rzy, który - jak kilka dni temu kajzer powiedzia

Theodore’owi Rooseveltowi - Jest bardzo miym

chopcem” (czterdziestopięcioletnim, modszym od

kajzera o sześ lat). „Jest on prawdziwym Anglikiem

i nienawidzi wszystkich cudzoziemców, lecz nie dbam

o to, jak dugo jego nienawiś do Niemców jest nie

większa niż do innych”. Jadąc obok Jerzego czu się te-

raz pewny siebie, salutując w przejeździe sztandar kró-

lewskiego puku dragonów, którego by honorowym

pukownikiem. Kiedyś rozdawa swe fotografie w tym

waśnie mundurze, z delfickim napisem umieszczonym

nad swym podpisem: „Czekam na waściwy czas”. Dziś

czas ten nadszed. Sta się pierwszym w Europie.

Za nim jechao dwóch braci owdowiaej królowej

Aleksandry: Fryderyk, król Danii, i Jerzy, król Helle-

nów; jej siostrzeniec Haakon, król Norwegii, oraz trzej

królowie, którzy mieli utraci swe trony: Alfons

z Hiszpanii, Manuel z Portugalii i Ferdynand z Bugarii

z gową owiniętą jedwabnym turbanem. Drażni on

swych kolegów tytuowaniem siebie „carem”, zaś

w skrzyni przechowywa kompletne regalia cesarzy bi-

zantyńskich (wykonane przez wytwórcę kostiumów te-

atralnych), trzymane na czas, gdy pozbiera on bizan-

tyńskie dominia pod swe bero.

Olśnieni przez tych „wspaniale dosiadających koni

książąt” - jak ich określi „The Times” - tylko nieliczni

widzowie zwrócili uwagę na dziewiątego króla, jedy-

nego z nich wszystkich, który mia osiągną wielkoś

jako czowiek. Mimo swego wysokiego wzrostu i do-

skonaej postawy na koniu, Albert - król Belgów, nie

znoszący pompy królewskich ceremonii, wygląda

w tym towarzystwie na zakopotanego i nieobecnego

myślami. Mia wówczas trzydzieści pię lat, a na tronie

zasiada zaledwie od roku. W późniejszych latach, gdy

jego twarz staa się znana światu jako symbol bohater-

stwa i tragedii, wciąż malowa się na niej wyraz roztar-

gnienia, tak jakby myśli jego bąkay się gdzie indziej.

Przyczyna przyszej tragedii - wysoki, korpulentny,

ściśnięty gorsetem, w hemie z powiewającymi zielo-

nymi piórami austriacki arcyksiążę Franciszek Ferdy-

nand, dziedzic starego cesarza Franciszka Józefa, jecha

po prawej stronie Alberta, zaś po lewej jeszcze jedna

szlachetna latorośl, która nigdy nie miaa zasiąś na

tronie: książę Jussuf, dziedzic tureckiego sutana. Po

królach jechay królewskie wysokości: książę Fuszimi -

brat cesarza Japonii; wielki książę Micha - brat cara

Wszechrosji; książę d’Aosta, brat króla Woch, w ja-

snym bękicie z zielonymi piórami; książę Karol - brat

króla Szwecji; książę Henryk - mażonek królowej Ho-

landii, oraz trzej następcy tronów: Serbii, Rumunii

i Czarnogóry. Ostatni z nich, książę Danio, „uprzejmy,

niezwykle przystojny mody czowiek o nieposzlako-

wanych manierach”, przypomina kochanka z „Wesoej

wdówki” nie tylko z racji imienia, gdyż ku konsternacji

brytyjskich urzędników protokou dyplomatycznego

przyjecha poprzedniej nocy w towarzystwie „czarują-

cej modej damy, o niezwykych powabach”, którą

przedstawi jako damę dworu swej mażonki, przybyą

do Londynu dla dokonania zakupów.

Za nimi postępowa cay puk pomniejszych nie-

mieckich „królewskości”, wielcy książęta: Mecklen-

burg–Schwerin, Mecklenburg–Strelitz, Schleswig–

Holstein, Waldeck–Pyrmont, Coburg, Saxe–Coburg

Gotha, Saksonii, Hesji, Wirtembergii, Badenii i Bawa-

rii. Ostatni z nich, następca tronu Rupprecht, mia już

wkrótce poprowadzi niemieckie armie do boju. Obec-

ni byli również: książę Syjamu, książę Persji, pięciu

książąt z dawnego francuskiego orleańskiego domu

królewskiego, brat kedywa Egiptu w fezie ze zotym

kutasikiem, książę Tsia–Tao z Chin, w dugiej, hafto-

wanej, jasnoniebieskiej szacie, którego starożytna dy-

nastia miaa przed sobą już tylko dwuletnie rządy, oraz

brat kajzera, książę Henryk pruski, reprezentujący nie-

miecką flotę wojenną jako jej naczelny dowódca.

Wśród tych wszystkich wysokości znaleźli się również

trzej po cywilnemu ubrani dżentelmeni: pan Gaston–

Carlin ze Szwajcarii, pan Pichon, minister spraw zagra-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: