Ekonomia:
1) Jest to nauka o zasadach rządzących gospodarstwem domowym i zagospodarowania majątkiem.
2) Jest nauką o tym jak ludzie dzielą środki na cele, kiedy środków jest zbyt mało, aby zaspokoić jak najwięcej potrzeb ale nie zużyć wszystkich środków.
3) Jest nauką o procesach gospodarczych i produkcji, konsumpcji, wymiany i podziału środków do zaspokajania potrzeb ludzkich.
Ekonomia polityczna- zajmuje się kwestiami panstwa (gospodarką państwową).
Zalecenia ekonomii- działanie racjonalne (skorzystać jak najwięcej z zasobów, albo wykorzystać jak najmniej środków).
Rodzaje procesów:
1) Proces produkcji- co? ile? jak produkować?
2) Proces podziału- jak podzielić dobro między członków społeczeństwa?
3) Proces wymiany- komu sprzedawać? Od kogo kupować?
4) Proces konsumpcji- jakie potrzeby zaspokoić i w jakiej kolejności?
Proces konsumpcji- to użytkowanie wszelkich dóbr i usług.
Podział ekonomii:
1) Mikro (poszczególne podmioty)
2) Makro (gospodarka jako całosć)
Potrzeba- poczucie braku czegoś i chęć zaspokojenia
Piramida Maslowa:
1) Potrzeba samorealizacji->
2) Potrzeba szacunku->
3) Potrzeby społeczne->
4) Potrzeba bezpieczenstwa->
5) Potrzeby fizjologiczne
Dobra- są to rzeczy potrzebne do zaspokajania potrzeb
Rodzaje dóbr:
1) Towary i usługi.
2) Prywatne i publiczne.
3) Wolne i rzadkie (w gospodarce i ekonomii).
4) Inwestycyjne (trwałego użytku, wyprodukowane do dalszego przetworzenia) i konsumpcyjne (trafiają do ostatecznego odbiorcy).
Inny podział dóbr:
1) I rzędu- niezbędne do egzystencji (odzież, jedzenie).
2) Wyzszego rzędu- można z nich zrezygnować
3) Podstawowe.
4) Normalne.
5) Luksusowe.
6) Substytucjonalne (zastępcze).
7) Komplementarne (uzupełniające się).
Rodzaje kapitału:
1) Finansowy i rzeczowy.
2) Trwały (czynniki zużywane podczas wielu cykli produkcyjnych) i obrotowy (czynniki zużywane podczas jednego cyklu produkcji np. surowce).
Koszt alternatywny- mierzymy wartość produkcji, któej nie realizujemy, lub z której rezygnujemy na rzecz innych procesów.
Krzywa możliwości produkcyjnych- max. i min. wykorzystanie czynników.
E- nieefektywne wykorzystanie czynników
D- nieosiągalne wykorzystanie czynników
ABC- racjonalne wykorzystanie czynników
Rynek- obszak w którym następuje zetknięcie się sprzedawcy i kupującego, którzy dokonują wymiany towarów. Na rynku kształtują się ceny.
Mechanizm rynkowy- zależnosci przyczynowo-skutkowe między popytem a podażą.
Typy gospodarki:
1) Centralnie sterowana (decyzje podejmowane przez władzę).
2) Rynkowa (cechuje się dominacją prywatnych własności i rynkową alokacją czyli rozmieszczeniem zasobów gospodarczych)
3) Mieszana
Warunki istnienia rynku:
1) Rynek dokonuje wyceny dóbr.
2) Jest podstawowym źródłem informacji dla producentów.
3) Jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania dóbr.
4) Umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce.
5) Jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i mechanizmem dostosowania produkcji do potrzeb.
Podmiot gospodarczy- samodzielna jednostka, która podejmuje równie samodzieln decyzje kierując się np. włąsnym interesem i jest narażona na pewną formę ryzyka. Są to gospodarstwa domowe czy wolne przedsiębiorstwa.
Popyt- zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca jest w stanie zapłacić ustaloną na rynku cenę dysponując dochodem.
Wielkosć popytu- Konkretna ilość nabywanych dóbr.
Czynniki kształtujące popyt:
- cena
- moda
- reklama
- indywidualne preferencje
- dochody nabywcy
Prawo popytu- im wyższa cena, tym mniejszy popyt.
Pod wpływem jednego z czynników kształtujacych popyt krzywa popytu przesuwa się.
Krzywa podaży
Przesunięcie krzywej
Cena- wartość towaru wymieniona w pieniądzach.
Równowaga rynkowa- stan, w którym danej cenie odpowiada taka sama ilość popytu i podaży.
QD=QS
QD-QS=0
Rodzaje ceny:
- Rynkowa
- Równowagi
- Min.
- Max.
Cena min.- ustalona wtedy, gdy jest nadwyżka, w celu ochrony producenta, żeby zapewnić mu pokrycie kosztów produkcji.
Cena max.- chroni konsumenta przy niedoborze towaru na rynku.
Elastyczność- mierzymy zmianę popytu wywołaną zmianą czynnika.
3 rodzaje elastyczności:
- Cenowa
- Dochodowa
- Mieszana
Przedsiębiorstwo- to jednostka gospodarcza prowadząca na własny rachunek i ryzyko działalność produkcyjną, handlową lub usługową w celu osiągnięcia korzysci.
Inne cele firmy:
- Wypracowanie pozycji na rynku.
- Osiągnięcie jak najwyższych przychodów poprzez zdobywanie rynku.
- Osiąganie bezpiecznego zysku.
- Spełnianie potrzeb ludzi.
Rodzaje przedsiębiorstwa:
1) Ze względu na formę organizacyjno-prawną:
- Jednoosobowe
- Spółki
- Spółdzielnie
2) Ze względu na własność:
- Prywatne
- Państwowe
- Kumunalne
Podział spółek:
1) Osobowe (cywilna, jawna, komandytowa, akcyjna, partnerska)
2) Kapitałowe (akcyjna, z.o.o)
Różnice pomiędzy spółkami:
1) Osobowe
- Za długi spółki odpowiadają właściciele całym majątkiem
- Brak organów władzy
2) Kapitałowe
- Za długi spółki odpowiadają właściciele majątkiem firmy
- Posiadają organy władzy (zgromadzenie właścicieli, rada nadzorcza, zarząd)
Koszty- to pieniężne wyrażenie zużycia czynników produkcji
Rodzaje kosztów:
1) Krótkookresowe (min. jeden czynnik produkcji jest stały)
2) Długookresowe (wszystkie czynniki produkcji są zmienne)
Koszt stały- nie zmienia się wraz ze zmianąwielkości produkcji
Amortyzacja- jest to koszt zużycia środków trwałych
Koszt zmienny- taki, który zmienia się wraz ze zmianą wielkosci produkcji
Koszty zmienne+koszty stałe=koszty całkowite
Koszty przeciętne- to takie, które przypadają na jednostkę produkcji
Optimum techniczne przedsiębiorstwa- wielkość produkcji przy której koszt przeciętny jest najniższy
Koszt krańcowy (marginalny)- przyrost kosztu całkowitego spowodowany przyrostem produkcji o jednostkę
Rodzaje utargu:
1) Całkowity= P*Q
2) Przeciętny=UC/Q
3) Krańcowy=deltaUC/deltaQ
Zysk- to różnica pomiędzy utargiem a kosztem
ZC=UC-KC
Optimum ekonomiczne- wielkość produkcji, przy której przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk całkowity
Rodzaje zysku:
1) Księgowy (gdy uwzględnia się tylko koszty księgowe)
2) Ekonomiczny (gdy uwzględniane są koszty księgowe i alternatywne)
3) Normalny (gdy zysk ekonomiczny=0)
Rynek pracy- miejsce, gdzie dochodzi do konfrontacji popytu na pracę, podaży pracy i kształtuje się płaca.
Rynek- jest charakterystycznym segmentem rynku, gdyż jego przedmiotem jest człowiek, któy ma pewne prawa, ma pewne wymagania ze względu na regenerację sił, człowieka można motywować do pracy.
3 kategorie rynku:
- Popyt na pracę
- Podaż pracy
- Cena pracy
Cechy rynku pracy:
1) Istnienie wieku pracodawców i pracobiorców
2) Pełny dostęp do rynku
3) Pełna informacja o rynku
4) Pracownicy posiadają odpowiednie kwalifikacje, wykonują podobnąpracę
5) Podaż tworzy popyt
6) pojedynczy pracownik nie ma wpływu na płacę
Popyt na pracę (co ma wpływ):
- Wydajnosć pracy
- Koniunktura gospodarcza
- Postęp techniczny
- Możliwość zbytu
- Wysokość zysku producentów
Podaż na pracę (co ma wpływ):
- Wielkosć zasobów pracy
- Stopień aktywnosci zawodowej
- Poziom płac
- Czas pracy
- Intensywnosć pracy
Rodzaje bezrobocia:
- Strukturalne (zmiany w gospodarce)
- Frykcyjne (przejściowe)
- Klasyczne (płaca jest wyższa niż poziom równowagi na rynku pracy)
- Koniunkturalne (niedostateczny popyt w danym kraju)
- Przymusowe
- Dobrowolne
Najwyższe bezrobocie w polsce (województwa):
- Warmińsko mazurskie
- Zachodniopomorskie
- Kujawskie
- Pomorskie
- Lubuskie
- Świętokrzyskie
Najniższe bezrobocie w polsce (województwa):
- Wielkopolskie
- Małopolskie
- Śląskie
- Mazowieckie
- Podlaskie
Sr=Az*Lp
Az=(Sr/Lp)*100%
B=Sr-Z
b=(B/Sr)*100%
Sr-siła robocza
Z-zatrudnieni
B- bazrobotni zarejestrowani
Lp- Ludzie w wieku produkcyjnym
b- stopa bezrobocia
Az- ludzie aktywni zawodowo
PKB- wartosc wytworzonej produkcji przez czynniki produkcji zlokalizowane na terenie danego kraju niezależnie kto jest ich właścicielem.
Metody badania PKB
1) Wydatkowa- suma wartości dóbr finalnych
dobra finalne- dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika
dobra posrednie- dobra zużywane w trakcie produkcji dóbr finalnych
2) Jest to suma wartości dodanych+podatki pośrednie (VAT)
wartość dodana- przyrost wartosci dobra na każdym etapie produkcyjnym
3) Dochodowa- suma wynagrodzeń czynników produkcji (płace, czynsze, dzierżawy itp.), podatków pośrednich oraz amortyzacji
Rodzaje PKB:
- Nominalny (suma iloczynów ilości wyprodukowanych dóbr oraz ich cen bierzących)
- Realny (suma iloczynów ilości wyprodukowanych dóbr oraz ich cen z roku bazowego)
PKB per capita (na głowe), rodzaje:
1) Liczony według kursu walutowego
2) Liczony w parytecie siły nabywczej
AD1) Proste przeliczenie średniego dochodu na inną walutę
AD2) Przy przeliczeniach bierze się pod uwagę poziom cen w danym kraju
Mówi nam ile dóbr i usług możemy nabyć za średnie PKB
Wady PKB jako miernika dobrobytu:
1) Nie uwzględnia prac wykonywanych samodzielnie
2) Nie uwzględnia negatywnych efektów zewnętrznych
3) Nie uwzględnia czasu wolnego
4) Nie uwzględnia szarej strefy
5) Nie mówi nic o podziale wytworzonego produktu
Inne mierniki PKB:
1) PBN (netto)
PKB - amortyzacja
2) Dochód krajowy
PKN i Tp (podatek pośredni) np. VAT
3) P Narodowy Brutto- wartosć produkcji wytworzonej przez czynniki produkcji, których włąścicielami są obywatele danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usługi
PNB=PKB + dochody czynników produkcji z zagranicy - dochody czynników produkcji w kraju należących do obcokrajowców
Równowaga w gospodarce jest, gdy popyt globalby jest równy z podażą globalną.
Teorie ekonomii:
1) Ekonomia głównego nurtu (tradycja ekonomii klasycznej i neoklasycznej)
2) Szkoła Keynes'owska ("ogólna teoria zatrudnienia pieniądza i procentu")
Cechy char. tych podejsć:
1) Analiza ekonomiczna większą uwagę przywiązuje do zjawisk długookresowych, u Keynesistów odwrotnie
2) Ceny i płace w gospodarce są elastyczne (giętkie), u Keynesistów ceny i płace są nieelastyczne (lepkie)
3) Czynniki produkcji są wykorzystywane optymalnie, u Keynesistów są przymusowo wolne.
4) Rynek jest najlepszym mechanizmem równoważenia gospodarki, u Keynesistów rynek jest ważny, ale konieczna jest interwencja państwa.
Podejście klasyczne jest podejsciem tzw. podażowym tzn. większą uwagę przywiązuje do podaży głobalnej niż do popytu globalnego
Opiera się to podejście na prawie K.B. Sanja
Prawo Sanja mówi:" Podmioty w gospodarce wydają tyle, jaką wartosć sprzedają na rynku lub gospodarce") Podaż tworzy popyt.
Podejście Keynesowskie jest popytowe tzn. że większą rolę w gospodarce przypisuje popytowi globalnemu niż podaży globalnej.
Opiera się na prawie Keynes'a:"W gospodarce podmioty wytwarzają taką wartość, na jaką istnieje popyt". Popyt tworzy podaż
Podaż globalna- wartość produkcji, która jest wytworzona przez wszystkie podmioty w gospodarce przy danym poziomie ceny.
Czynniki wpływające na podaż globalną:
- liczba pracujących
- wielkość kapitału
- postęp techniczny i organizacyjny
- bezpieczenstwo prowadzenia działalności gospodarczej
- infrastruktura techniczna
- sprawność działania instytucji publicznych
- jakość polityki gospodarczej rządu
- stopień wolności gospodarczej
Popyt globalny- jest to wartosć dóbr i usług jaką zamierzają nabyć wszystkie podmioty w gospodarce przy danym poziomie cen.
Skład popytu globalnego:
AD=C+I+G+NX
C- konsumpcja
I- inwestycje
G- zakupy rządowe
NX- export netto (export-import)
C=Ca+MPC(1-t)Y
Ca- konsumpcja autonomiczna (niezależna od dochodu bierzącego)
MPC- krancowa skłonność do konsumpcji (przyrost konsumpcji spowodowany przyrostem dochodu o jednostkę)
MPC=deltaC/deltaY
t- stopa podatkowa
Y- wielkosć produkcji/dochodu
Czynniki wpływające na konsumpcję:
- wartość osiaganego dochodu
- wysokość podatków
- sklonnosć do konsumpcji
- zaciągnięte kredyty (stopy % i procedury kredytowe)
- wartość posiadanego majatku
Inwestycje- wydatki przedsiębiorstw na majątek trwały oraz zapasy
Co wpływa na inwestycje:
- przewidywania przedsiębiorców co do koniunktóry w przyszłosci
...
P_r_o