Prawo finansowe 2010.doc

Legenda:

Na czarno są materiały zgodne z naszymi z wykładów.

Na czerwono kursywą są materiały dopisane z naszych wykładów.

Prawo finansowe wersja na semestr zimowy 2010/2011

2.10.2010

1.    JAKA JEST DEFICNICJA POJECIA „PRAWO FINANSOWE”?

Definicja: jest to ogół norm prawnych regulujących działalność finansową w danym państwie. Prawo finansowe wyrosło z prawa publicznego. Prawo finansowe powstało, aby normy dawały możliwość zbierania dochodów na późniejsze ich wydatkowanie.

Akty prawne (źródła prawa finansowego):

·         Konstytucja RP (zawiera szereg norm prawnych, są stosowne zapisy do podatków)

·         ustawy podatkowe i ustawy z innych dziedzin prawa

·         rozporządzenie ministra finansów

·         rozporządzenie prezesa NBP

W działalności finansowej wyróżnia się dwie grupy podmiotów:

- prawa publicznego (Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego, ZUS, OFE,

- jednostki prywatno-prawne- banki, ZU, domy maklerskie)

2.    OMÓW SYSTEMATYKI PRAWA FINANSOWEGO + AKTY PRAWNE JAKO PRZYKŁADY

Zakres prawa finansowego. Systematyka:

A) Prawo budżetowe:

(gminy, powiat, województwo, jednostki budżetowe, zakłady)

zawiera normy prawne regulujące finansowanie sektora finansów

powstawanie, kreacja podmiotów prawa finansowego, tworzenie prawa finansowego, tworzenie planów finansowych na 12 m-cy

W ramach jego mamy 2 akty prawne:

-  Ustawa o finansach publicznych.

-  Ustawa budżetowa + rozporządzenia ministra finansów

B) Prawo podatkowe:

Jest to ogół przepisów regulujących zasady powstawania, ustalania oraz wygasania zobowiązań podatkowych oraz obowiązki podatników, płatników i inkasentów poszczególnych podatków. Prawo podatkowe stanowi także o obowiązujących procedurach, które winny być przestrzegane przez organy podatkowe oraz strony w trakcie postępowania podatkowego i wykonywania innych czynności zmierzających do ustalenia prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego i skutecznego poboru podatku. Określenie podatków oraz ich podział. W ramach jego mamy 2 grupy:

-       Prawo podatkowe materialne: reguluje materię danego podatku

o     Ustawa o podatku od towarów i usług.

o     Ustawa o podatku akcyzowym.

o     Ustawa o podatku dochodowych od osób prawnych.

o     Ustawa o podatku dochodowych od osób fizycznych.

-       Prawo podatkowe proceduralne:

o     Ordynacja podatkowa.

- jest istotne kto jest beneficjentem, jaka część stanowi dochód skarbu państwa a jaka samorządów terytorialnych, opłaty skarbowe są dochodem budżetu państwa i samorządu np.

a) ustawa o podatku od towarów i usług

b) ustawa podatek akcyzowy

c) ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych

d) ustawa o podatku dochodowych od osób prawnych

e) Dyrektywa nr VI

f) dyrektywa 112/2006.

Dyrektywa horyzontalna dotyczy najw konstrukcji prawa podatkowego

g) Dyrektywy szczególne dotyczące regulacji prawnych np. do napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych, dotycząca paliw płynnych

h) orzecznictwo europejskiego trybunału sprawiedliwości.

Jeżeli polskie przepisy naruszają prawo unijne to są nieważne. Organy podatkowe nie mogą gromadzić pieniędzy jeżeli narusza to prawo wspólnotowe.

C) Prawo celne:, które reguluje zasady i tryb przywozu towarów na polski obszar celny oraz wywozu towarów z polskiego obszaru celnego, oraz związane z tym prawa i obowiązki osób wraz z uprawnieniami i obowiązkami organów celnych.

W ramach jego mamy akty prawne:

-       Ustawa prawo celne ( regulacje uzupełniające do wspólnotowego kodeksu celnego, każde państwo członkowskie może w nim uzupełniać wspólnotowy kodeks celny)

-       Wspólnotowy Kodeks Celny.

D) Prawo finansowe ubezpieczeń gospodarczych i społecznych

Prawo ubezpieczeń gospodarczych– to zespół norm prawnych regulujących stosunki społeczne i zobowiązaniowe powstałe między oznaczonymi umową ubezpieczenia podmiotami. Podmiotami tych norm są z jednej strony - zawsze zakład ubezpieczeń, z drugiej - ubezpieczający, ubezpieczony, uposażony, uprawniony z umowy, zobowiązany do wyrównania szkody itp., więc każdy podmiot, którego interes prawny lub majątkowy wiąże się z umową ubezpieczenia

W zakresie ubezpieczeń gospodarczych mamy do czynienia z podmiotami prywatno-prawnymi Np. Zakłady ubezpieczeń.

W ramach jego mamy akty prawne:

-       Ustawa o działalności ubezpieczeniowej.

-       Kodeks Cywilny

a.   Ubezpieczenia gospodarcze (ubezpieczenie majątkowe i na życie):

- ustawa o działalności ubezpieczeniowej + wybrane regulacje kodeksu cywilnego dotyczące umowy ubezpieczenia- mówi jakie należności są ponoszone przez klientów (składki) i w jakich sytuacjach. Wystąpienie wypadku ponosi za sobą wypłatę odszkodowania renty itd.

Prawo ubezpieczeń społecznych – to zespół norm prawnych mających na celu zabezpieczenie obywateli przed niedostatkiem spowodowanym utratą zdolności do pracy na skutek wieku, choroby lub inwalidztwa.

-       Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych

E) Prawo finansowe jednostek samorządu terytorialnego:, czyli zależności finansowe samorządów terytorialnych. Chodzi o regulacje Gmin, Powiatów i Województw, ale tylko w zakresie dochodów.

W tym zakresie mamy:

-       Ustawa o podatku dochodowych od osób fizycznych (w pewnym zakresie dotyczy gmin).

-       Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych (podatek od nieruchomości, od posiadania psów).

-       ustawa o samorządzie gminnym

-       ustawa o samorządzie powiatowym

-       ustawa o samorządzie wojewódzkim

-       ustawa o podatkach i opłatach lokalnych- stanowi dochód gmin

-       ustawa o podatku od osób fizycznych i prawnych-wyznacza co jest dochodem budżetu państwa

F) Prawo walutowe(1) i dewizowe(2): (1) dotyczące organizacji porządku pieniężnego, który określa jednostkę pieniężną, jej stosunek do złota lub walut innych państw. (2 normy prawne które określają zasady obrotu dewizami w danym kraju

W tym zakresie mamy:

- Ustawa prawo dewizowe - dotyczy np. przedsiębiorców kiedy realizują płatności eksportowo importowe

G) Prawo bankowe: określające zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego, likwidacji i upadłości banków. Prawo finansowe w sposób bezpośredni wskazuje, czym mogą zajmować się banki. W tym zakresie mamy:

-       Ustawa prawo bankowe.

-       Ustawa o NBP - kreuje funkcjonowanie NBP jako banku centralnego

H) Prawo finansowe podmiotów gospodarczych: dotyczące finansowych spraw pomiędzy firmami, spółkami czy wzajemnymi relacjami pomiędzy nimi a skarbem państwa.

W tym zakresie mamy:

-       Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

*spółki z o.o.

*spółdzielnie

*przedsiębiorstwa państwowe

*spółki prawa handlowego nie mające osobowości prawnej (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne)

*wspólnicy spółek cywilnych

*oddziały i przedstawicielstwa podmiotów zagranicznych

*osoby fizyczne prowadzące zorganizowaną jednoosobową działalność gospodarczą

SKARB PAŃSTWA- najważniejszy podmiot

3.   ANALIZA BUDOWY NORMY PRAWNO-FINANSOWEJ

Norma prawno-finansowa jest to zdanie oznajmujące z którego musi coś wynikać(obowiązki związane z płatnościami)

Budowa normy prawno-finansowej:

1.       Hipoteza:

-       Powoływanie się na akt normatywny (źródła prawa, z którego wynika jej obowiązywanie).

-       Powołanie się na stan faktyczny, uzasadniający dyspozycję normy np.        uzyskanie zezwolenia, dokonanie eksportu, importu w firmie.

2.       Dyspozycja:

v      Przedmiot normy: określone zachowanie stanowiące uprawnienie jednego podmiotu a zobowiązanie drugiego, może być ono szczegółowo określone, co do miejsca i sposobu jego wykonania.

v      Podmioty normy: czynny (uprawniony) i bierny (zobowiązany).

Podmioty uprawnione: beneficjenci, organy podatkowe, naczelnik US, wójt, burmistrz, prezydent miasta, dyrektor Izby Skarbowej, Izby Celnej, sko.
Podmioty Zobowiązane: prywatno-prawne banki ubezpieczyciele
Podmiot czynny- uprawniony do określonego poboru

Norma ma charakter dwustronny, imperatywno-atrybutywny. Określa obowiązki i odpowiadające im prawa (uprawnienia)

3.       Sankcje: - z reguły są to dolegliwości karne lub materialne   

(element ruchomy może występować, ale nie musi a,b występują zawsze)
kodeks karny skarbowy wskazuje sankcje za naruszenie dziedzin prawa np. podatkowego, złego gospodarowanie subwencjami, dotacjami z naruszeniem przepisów prawa celnego, dewizowego, regulacji prawnych związanych z finansami skarbu państwa i jednostek samorządu terytorialnego
teraz- procesy odchodzi się od sankcji zapisanych w ustawach a tworzy się je w prawie karnym skarbowym.
Formy sankcji:

- dolegliwości karne- musi być postępowanie przed sądem, w wyniku którego może być nałożona sankcja pozbawienia wolności albo pieniężna,
grzywna może być nałożona za naruszenie prawa karnego skarbowego . Bada się czy wystąpiła wina umyślna czy nieumyślna. W większości gdy nakładane są sankcje sąd bada występowanie winy umyślnej i stwierdza jaka jest wina i czy można nałożyć sankcję (jak nieumyślna to rzadko kiedy jest nakładana sankcja). ORGANY PODATKOWE NIE BADAJĄ WINY.
Cecha wspólna dolegliwości karnych i grzywny- wpis do rejestru skazanych.
-sankcje materialne nie dochodzi do badania winy, są one nakładane automatycznie przez organy podatkowe w związku z naruszeniem prawa.
Przykłady sankcji materialnych znajdujemy w:

=> Ustawa o VAT art. 109 - nakładane sankcje prawno-finansowe
=> Art. 111-112 sankcje za nie prowadzenie ewidencji przy użyciu kas
=> Art. 87-88niemożłiwość odliczenia podatku
Organy podatkowe i kontroli skarbowej nie orzeka winy tylko nakłada sankcje.
=> W pdof, pdop za nieujawnieni dochodów nakładana jest sankcja w wysokości 75% zatajonych dochodów,

=> w pdop 50% za niewłaściwe prowadzenie dokumentacji na potrzeby cen transferowych, w => podatku od spadków i darowizn 20% gdy podatnik zataił darowiznę.
W sankcjach finansowych nie orzekamy o winie, nie ma wpisu do rejestru skazanych.

4. ŹRÓDŁA PRAWA FINANSOWEGO WRAZ ZE WSKAZANIEM PRZYKŁADÓW AKTÓW PRAWNYCH.

Pierwsza klasyfikacja:

1.         Ustrojowe – określają organizację, kompetencje oraz formy prawne ich realizacji przez organy administracji państwowej -  Konstytucja RP, przepisy związane z prawem budżetowym

2.         Prawa materialnego – normy prawne regulujące określone uprawnienia i obowiązki, zakazy lub nakazy i przewidujące określone sankcje za ich nieprzestrzeganie, bezpośrednio z mocy prawa, bądź w drodze decyzji organów administracji wyspecjalizowanej.
-  prawo podatkowe, ubezpieczeniowe, ustawa o podatku od towarów i usług, ustawa prawo bankowe,

3.         Prawa formalnego – zespół norm prawnych regulujących postępowanie przed organami wymiaru sprawiedliwości i administracji publicznej -Ordynacja podatkowa (przepisy postępowania podatkowego)

Druga klasyfikacja:

1. Prawa państwowego – dotyczy całego terytorium państwa – prawo bankowe, dewizowe...