Gombrowicz Witold-Topos.pdf

Topos wędrowca, pielgrzyma i wygnańca w literaturze

różnych epok. Omów jego funkcję i sposób realizcji

Uciec. Uciec, zbiec, jak najdalej, jak najszybciej. Odskoczyć. Jak ? Prędko. Po

prędce. Gdzie ?

Nie wiem. Nie ważne. Oddzielić się. Od czego? Od siebie. Zakrywam twarz

rękoma, uciekam od was.

Przykrywam się kocem w kratę, aż brakuje powietrza, lecz nawet nosa nie

wyściubię. Nie chcę was.

Odpinam się od was. Znikam. Pa pa ! Do widzenia !

Ucieczka - w nieznane, by zacząć coś od nowa; Wędrówka - krajoznawcza,

światoznawcza,

ludzioznawcza, życioznawcza; Wygnanie - by zapomnieć, by zostać ukaranym,

by zrozumieć błąd. UWW

- to constant życia każdego z nas, z was, z ogółu. Ucieka każdy, chowa się

każdy, umyka każdy, wędruje

lub znika. Każdy się rodzi, każdy przeżywa życie. Jedni uciekają w samobójstwo,

chowają się w

schizofrenii, inni odchodzą jak przystało, ostatni wędrują w chorobie, w bólu, jak

członki przegnite,

zwiotczałe, chropowate, przebrzydłe, chylące się członki trędowatych. Kto nie

ucieka, nie wędruje, nie

będzie wygnany, zostaje, rdzewieje, sinieje, przewraca i z cichym, acz tak

siarczyście, nieprzyjemnie

palącym skrzekiem, zdycha...

Więc w drogę ...

(...) temperatura !

streptomycyna !

plwocina !

o-be

be-ka

mocz...

...cz...c..ciszaaa

aa zero zero dwa

a... ma massa tabulettae rad. ipeac. codeini ph aa zero zero

dwa mfp

o-be

be-ka

mocz... cz... cz... czwrt... czwrtk...

czwartek... czwartek... czwartek czwartek czwarta czwartek

czwarta czwrt czcz czpsz czprzch czprzyj czprzychodz przy-

jęcia (...)

- Oh ! - krzykniesz drogi czytelniku - Cóż to bazgroły ? Pijańskie wersety ?

Przeto to bzdury bez

składu, sensu i ładu. Już Ci śpieszę z wyjaśnieniem. Miron Białoszewski w

dramacie " Pani Koch " osiąga,

po raz kolejny, mistrzostwo, wyżyny ucieczki. Ucieczki językowej. Ucieczki

lingwistycznej. - Przed kim

ucieka ? Po co ? - zapytasz całkiem z sensem. - Przed sobą. Przed wami. Przed

składem, sensem i ładem -

odpowiem. Czyż to nie piękne, nie twórcze, nie mądre tak uciekać chować się za

(złudnym) bałaganem

liter i zdań ? Czy więc tak Ucieczka to Podróż ? TAK ! Podróż poznawcza,

ciekawa, wciągająca. Podróż

by poznać, odkryć, próbować zrozumieć, poczuć coś nowego, unikalnego.

Jednego jedynego. Miron

odkrywca; Miron podróżnik; Miron konkwistador nie odkrytych lądów językowych.

Podróż ta jego przez

morza i oceany literek, szczyty wyrazów, bezdroża znaków przestankowych

urzeka, uczy, pobudza do

własnych poszukiwań. Lecz gdzie on zmierza ? Daleko ? Nie, tak blisko, tak

blisko, blisko, bliziutko,

bliziuteńko. Do nas, do czytelnika. A czytelnik, a my ? My idziemy za nim, w

nieprzenikniony, dziewiczy

gąszcz nieznanych skrótów i nie odkrytych znaczeń i myśli.

Podróż - Ucieczka odkrywcza Białoszewskiego ma też swe ciemne, złowieszcze,

złe odbicie w

Ucieczce - Podróży Zantmana - bohatera noweli "Zdarzenia na brygu Banbury "

ze zbioru opowiadań

" Bakakaj " Witolda Gombrowicza.

" Wiosną 1930 roku zdecydowałem się odbyć podróż morską - ze względów

osobistych - zdrowotnych i

wypoczynkowych. Chodziło głównie o to, że sytuacja moja na kontynencie

europejskim stawała się z

każdym dniem przykrzejsza i bardziej niewyraźna."

Zantman chce odpocząć, uciec, odciąć się od spraw, które go przytłaczają,

duszą i męczą okropnie.

Wypływa na brygu " Berenice " w dalekomorską Ucieczkę - Podróż do

Valparaiso. Już po krótkim czasie

przebywania na statku, niedługo po poznaniu kapitana Clarkego i porucznika

Smitha, zaczyna rozumieć,

że to wcale nie zwykła podróż, czy ucieczka lecz Wygnanie w szaleństwo.

Przygody Zantmana na

pokładzie, próba zrozumienia siebie i innych, próba ucieczki kończy się dla niego

tragicznie. Bardzo

szybko zdaje sobie sprawę z beznadziejności, bezsensowności i bezcelowości

swej Ucieczki - Podróży -

Wygnania. W finale dochodzi do wniosku, iż " od początku wszystko było moje, a

ja, ja byłem taki

właśnie jak wszystko - zewnętrzność jest zwierciadłem, w którym przegląda się

wnętrze !" i traci zmysły

na pokładzie brygu " Banbury" (" Berenice ".)

"W górze jest zapisane." - mawiał Kubuś do swego pana w powieści Denisa

Diderota " Kubuś

fatalista i jego pan ". Tutaj Podróż staje się pretekstem do rozmyślań, długich

monologów dydaktyczno -

poznawczych między dwójką głównych bohaterów. Pozornie błahe, małostkowe

tematy i opowiastki wraz

z ilością przebytych mil urastają do rangi filarów prawdy, dogmatów zarówno dla

czytelnika jak i dla

samych bohaterów. Na kartach " Kubusia... " znajdziemy Podróż w najczystszej,

chyba, znanej mi postaci.

Podróż ta uczy, komentuje, zwraca uwagę, zmusza do pomyślunku. Dwójka

kompanów nie ma celu,

podróż ich celu też nie ma; mimo tego kształci i wyrabia, buduje i tworzy

celowość jej bezcelowości.

Dzieję się tak dzięki temu, że podczas podróży ma miejsce akt poznania,

zrozumienia i powiększenia

wiedzy, czyli tego czemu każda Podróż ma służyć. Ale i ta (podróż) w act finale

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: