Ostatni_Rozkaz_Andrzej Wolski'Jur'.pdf

PRESERVING THE PAST FOR THE FUTURE

Przyskoczylem do maxima. Tasma jeszcze pelna, druga w zapasie. Aby tylko szybko odnalezli

droge, to wytrzymamy. Niemcy, mimo nocy, naciskaja coraz mocniej. Oczywiscie, gdyby nie noc

to juz dawno by nas zmietli. Ale dlugotrwale serie naszego karabinu byly nie do zwalczenia. Nasi

poszli. Czekam z napietymi nerwami. - Chyba sie zwijamy. - W ostatniej tasmie tylko pare kul.

W tym momencie slysze tupot nog. Niemcy? Nie. Berlingowcy. - Co sie stalo?

- Na przodzie wszyscy zgineli. Musielismy sie cofnac. Sam nie wiem, co robic.

Nagle slysze czlapanie w wodzie. Ku mojemu zdumieniu w moja strone idzie Latyszonok, caly

ociekajacy woda. Maruszki nie ma. - A, sukinsyny - rzekl krotko i dolaczyl do swoich zolnierzy.

Zaczelo switac. Zostalo nas paru. "Witold" i "Nita" wyruszyli wplaw przez rzeke jeszcze wczoraj

wieczorem, by doniesc o sytuacji dowodztwu armii. "Wiktor" i "Czart," ranny w noge, znikneli

gdzies w nocy. Reszta byla w czolowce przebicia. Widze Ole, Irke, Grazyne. Ze statku wychodzi

"Kapralinka." Kolo mnie "Leszczyc," "Pingwin," "Sep" z pusta tasma od maxima na szyi,

"Okularnik," ktos z naszych jeszcze wygrzebuje sie z "Bajki." Znowu zbliza sie do mnie

Latyszonok. - "Ja poddaje sie z moimi ludzmi. Wy, jak chcecie" - mowiac to odwrocil sie szybko,

jakby wstydzac sie tego, co powiedzial i powolnym krokiem odszedl do swoich zolnierzy, ktorzy

powiewali juz biala flaga. Przez chwile stalem zdruzgotany, zlamany, bezradnie patrzac w

ziemie. To taki koniec haniebny, a marzylo sie o bohaterstwie, spiewalo "smierc, nigdy niewola,"

a inni, co pogineli... Ktos zawolal: - "Cos trzeba zrobic. Tu nie mozemy stac na otwartym polu..."

Natychmiast otrzezwialem. Sytuacja jest beznadziejna, nie mamy juz amunicji.

- Wszyscy rzucac bron! "Sep" wez biala chustke w reke! Ostatnie slowa prawie wykrztusilem.

Cos sciskalo mnie za gardlo. Tak to zwykly przypadek zdarzyl, ze wydalem ostatni rozkaz na

Przyczolku Czerniakowskim.

Z dala, od strony mostu, daly sie slyszec glosne wolania. Ida Niemcy. Podbieglem do

"Kapralinki." Chce sie z toba pozegnac. Juz sie nie zobaczymy. Mowiac to wyciagnalem szybkim

ruchem mojego zdobycznego w ataku na Spokojna "Waltera," spojrzalem w okragly otwor lufy i

juz naciagnalem spust, gdy nagle poczulem gwaltowne szarpniecie reki.

- Jedrek! co ty robisz? To tchorzostwo! Co ty myslisz, ze wojna tu sie skonczyla? Walka jeszcze

trwa. Przysiegales walczyc do konca... a ty co? Poczulem sie, nagle jak dziecko zlapane na

brzydkiej psocie. Rzucilem jak moglem najdalej pistolet i otrzezwialem. Jak ja moglem cos

podobnego ... ? Przeciez jej grozi niebezpieczenstwo.

- Zdejmij natychmiast panterke. Masz tu moj medalik od chrztu. Pamietaj, ze jestes podobna do

Zydowki. Masz tu jeszcze moj znaczek geesow. Schowaj go dobrze. Teraz uciekaj stad, idz do

cywilow.

- Ja chce isc z wami!

- Rob, co ci mowie - krzyknalem. - Uciekaj czym predzej, Niemcy sa tuz. - Popchnalem ja

brutalnie wbrew mej woli.

Nagle uslyszalem tuz przy sobie - Hände Hoch! - Cios w plecy omal nie powalil mnie na ziemie.

- Wo ist waffen? - Wzruszylem ramionami. Potezne kolano powalilo mnie na kolana. Nie

zdazylem wstac, kiedy jakies potezne lapy zaczely sciagac ze mnie panterke. Teraz dopiero

zobaczylem naszych oprawcow. Trupie czaszki na czapkach. Esesmani. Ale na rekawach jakies

Project InPosterum | P.O. Box 501923 | San Diego, CA 92150-1923 | USA | http://www.projectinposterum.org/

PRESERVING THE PAST FOR THE FUTURE

dziwne naszywki. SS-Viking. Olbrzymi feldfebel pokrzykuje dyszkantem kopiac na lewo i

prawo. Nasze dziewczeta sa policzkowane i kopane w straszliwy sposob. Esesmani zdzieraja z

nich panterki. Znow dostaje po twarzy. Esesman ryczy na mnie i wymachuje przed nosem

pistoletem. Katem oka widze, ze wyprowadzaja dziewczeta w kierunku mostu. "Kapralinki" nie

ma wsrod nich.

"Leszczyc" tarza sie na ziemi z bolu. Dwoch esesmanow kopie go po ledzwiach. Reszta jest

poniewierana w ten sam sposob. Ludzie Latyszonka stoja z boku przygladajac sie z przerazeniem.

Nagle feldfebel krzyczy do nas swoim falsetem: - Alles marschiren!

Esesmani prowadza nas w strone wypalonego domu na Solec 53. Jest zimno. Dopiero teraz

spostrzegam. ze po zdarciu panterki mam na sobie esesmanska oficerska koszule, zdobyta jeszcze

na Woli. Jak zauwaza, to mnie zmasakruja. Zaczynam powoli sciagac ja z ramion, gdy potykam

sie o niezywego berlingowca. Na nim plaszcz wojskowy. Blyskawiczym ruchem schylam sie i,

udajac potkniecie, zdzieram drogocenne odzienie przy pomocy "Sepa." Na podworzu nowa

komenda: - Wszyscy pod sciane i rece do gory! Jednoczesnie dwoch esesmanow ustawia sie

naprzeciwko nas z karabinami maszynowymi.

Rozumiem, ze to ostatnie chwile. W glowie mam absolutna pustke. Moze zal, ze po tylu

przezyciach. Ale nic mi sie nie przypomina, ani dziecinstwo, ani moi bliscy, ani zadne wzniosle

mysli. Stoje wmurowany, slucham szczeku repetowanych erkaemow, ten dzwiek przypomina, ze

to za chwile. Nie wzywam Boga ni diabla, stoje i z przerazeniem stwierdzam, ze nic nie mysle.

Moze to juz po wszystkim? Ogladam sie czy inni jeszcze stoja i nagle spostrzegam strach w ich

oczach, widze, ze ostatni trzesie sie... Cos skacze mi do gardla, nie wiem co mnie pcha do tego,

skad bierze mi sie impuls, odzywam sie nagle: - Chlopcy, glowy do gory, nie dajmy szkopom tej

satysfakcji, zeby widzieli, ze sie boimy. - Ruhe! - krzyczy dyszkancik. Ale my stoimy prosto i

patrzymy im w oczy. Nagle w tej ciszy, moze przedsmiertnej, slysze dalekie kroki, nie

pojedyncze, idzie jakis oddzial. Juz blisko. Gruz, pobite szklo chrzeszcza coraz wyrazniej. Na

podworze wchodzi porucznik Wehrmachtu z malym oddzialem zolnierzy. - Was ist den loss? -

pyta oficer.

- To sa bandyci na rozstrzelanie, schwytani dzis rano.

-Armia niemiecka respektuje Konwencje, Genewska. Jencow wojennych sie nie rozstrzeliwuje.

- To nie sa jency, to bandyci - pokrzykuje dyszkancik.

- Ja biore odpowiedzialnosc za tych jencow. Prosze odmaszerowac z oddzialem.

Niedobrze mi. Wyraznie robi mi sie slabo. Czuje, ze za chwile zemdleje. Opieram sie o sciane,

zimny pot splywa mi ze skroni. Teraz boje sie pokazac moja twarz towarzyszom broni.

* * *

Przypisy:

1. Geesy - Grupy Szturmowe utworzone w roku 1942, w ramach Wielkiej Dywersji; mialy

kryptonim GS.

Project InPosterum | P.O. Box 501923 | San Diego, CA 92150-1923 | USA | http://www.projectinposterum.org/

PRESERVING THE PAST FOR THE FUTURE

2. Dreizer - niemiecki karabin maszynowy.

Wymienione pseudonimy:

* "Andrzej Morro," "Amorek," "Andrzej" - Andrzej Romocki (zginal na Czerniakowie);

* "Anoda," - Jan Rodowicz (zamordowany w styczniu 1949 przez UB na Koszywej w

Warszawie);

* "Czart" - Stanislaw Lechmirowicz;

* "Grazyna" - Grazyna Zasacka, laczniczka, zamordowana przez Niemcow 24 wrzesnia;

* "Halicz" - Henryk Konczykowski;

* "Irka" - Irena Kowalska-Wuttke, laczniczka, zamordowana przez Niemcow 24 wrzesnia;

* "Jerzy" - kpt. Ryszard Bialous, dowodca Batalionu "Zoska";

* "Jerzyk" - Jerzy Weil, polegl na Wilanowskiej 1;

* "Jur" - Andrzej Wolski, autor (patrz nota biograficzna);

* "Juras" - Jerzy Grundman;

* "Kapralinka" - Maria Matuszewska;

* "Kindzal" - Leszek Kidzinski, polegl na Wilanowskiej 5;

* "Leszczyc" - Tadeusz Suminski;

* "Medyk" - Jozef Szamborski;

* "Nita" - Stanislaw Krupa;

* "Okularnik" - Wieslaw Grabowski;

* "Ola" - Barbara Plebanska, laczniczka, zamordowana przez Niemcow 24 wrzesnia;

* "Pingwin" - Jerzy Kobza Orlowski;

* "Radoslaw" - plk. Jan Mazurkiewicz, w Powstaniu dowodca wyborowego "Zgrupowania

Radoslaw" utworzonego w Powstaniu z Batalionow "Parasol," "Zoska" i "Miotla" Kedywu KG

AK oraz batalionow "Czata-49," "Piesc" oraz oddzialu kobiecego "Dysk.";

* "Sep" - Wojciech Markowski;

* "Slon" - Jerzy Gawin (zginal w ostatniej probie przebicia sie z Czerniakowa do Srodmiescia);

* "Szczesny" - NN, polegl na Wilanowskiej 1;

* "Spioch" - Julian Laskowski, polegl na Wilanowskiej 1;

* "Wika" - Maria Calka;

* "Wiktor" - Bogdan Celinski;

* "Wilk" - Gen. Aleksander Krzyzanowski, komendant Okregu Wilenskiego AK, zmarl w

wiezieniu mokotowskim w Warszawie w roku 1951;

* "Witold," "Witold Czarny" - Witold Morawski;

* "Zosia" - Zofia Stefanowska, sanitariuszka;

* "Zeren" - Jerzy Lukoski.

Pierwodruk tego wspomnienia ukazal sie w dwumiesieczniku Arcana 3, Krakow, maj-czerwiec

1995.

Nota biograficzna o autorze:

Andrzej Wolski, ps. "Jur," urodzil sie 5 pazdziernika 1924 roku w Warszawie. W roku 1939, po

ukonczeniu trzeciej klasy III Gimnazjum Miejskiego, wybuch wojny przerwal jego nauke.

Kontynuowal ja w ramach "kompletow" tajnego nauczania, na ktorych w roku 1943 uzyskal

swiadectwo dojrzalosci. Zapisal sie do tajnej Panstwowej Szkoly Technicznej w Warszawie.

Powstanie Warszawskie przerwalo mu dalsze studia.

Project InPosterum | P.O. Box 501923 | San Diego, CA 92150-1923 | USA | http://www.projectinposterum.org/

PRESERVING THE PAST FOR THE FUTURE

Do konspiracji wstapil w 1939 roku, jeszcze w pierwszych dzialaniach nie skoordynowanych

grup harcerskich. Masakra w Wawrze w roku 1940 dala impuls do zorganizowanej akcji

harcerstwa, ktore przyjelo kryptonim "Szare Szeregi." "Jur" bral czynny udzial w akcjach Malego

Sabotazu w druzynie "CR200." W roku 1942 powstal KEDYW (dowodca plk. Emil Fieldorf-

"Nil"), a w jego ramach tzw. Wielka Dywersja, do ktorej wcielone zostaly m. in. grupy harcerskie

jako Grupy Szturmowe (GeeSy). W ramach GS "Jur" bral udzial nastepujacych akcjach

zbrojnych: Akcja pod Arsenalem, Celestynow, Sieczychy, Rogozno (akcja,,Jula"), Pol 47

(dowodca akcji), Pogorzel, Szymanow. W roku 1944 ukonczyl konspiracyjna szkole

podchorazych "Agrykola" jako kapral podchorazy.

W Powstaniu Warszawskim 1944 walczyl w Batalionie "Zoska" w Zgrupowaniu "Radoslaw."

Dowodzil poczatkowo druzyna, a potem byl kolejnym dowodca plutonu "Felek." Walczyl

najpierw na Woli, potem na Starowce. 31 sierpnia z nieliczna grupa zolnierzy przebil sie ze

Starowki przez Ogrod Saski do Srodmiescia. Wzial udzial w rozpaczliwej obronie Przyczolka

Czerniakowskiego w oczekiwaniu na desant sowiecki. 24-go wrzesnia na Czerniakowie dostal sie

do niewoli niemieckiej i zostal wywieziony do obozu jencow wojennych. Byl dwukrotnie ranny i

odznaczony na Woli Krzyzem Walecznych.

Wyzwolony 25 kwietnia przez armie brytyjska, wyjechal do Francji, gdzie zostal oddelegowany

na studia w Université de Grenoble. W lipcu 1946 wrocil do Warszawy. Kontynuowal studia na

Politechnice Warszawskiej. 3 stycznia 1949, rownoczesnie z Henrykiem Kozlowskim-"Kmita"

oraz Andrzejem Sowinskim-"Zagloba" zostal aresztowany przez MBP/UB. (24 grudnia 1948

zostal juz zaresztowany Jan Rodowicz-"Anoda," a w polowie stycznia 1949 aresztowano

kilkudziesieciu bylych zolnierzy i laczniczek ze Zgrupowania Radoslawa). Pod zarzutem

usilowania obalenia ustroju Andrzej Wolski -"Jur" zostal skazany na 10 lat wiezienia na mocy

artykulu 86 par. 1,2 KKWP. W roku 1954, po pieciu latach wiezienia na Mokotowie i w Rawiczu

zostal zwolniony.

Po pewnym czasie dalo mu sie powrocic na studia na Wydziale Elektroniki Politechniki

Warszawskiej, gdzie uzyskal dyplom magistra, a w roku 1966, stopien doktora nauk

technicznych. W roku 1967 wyjechal z zona i dwojgiem dzieci do Zairu. Pracowal jako profesor

elektroniki na tamtejszym uniwersytecie. Z Zairu, przeniosl sie do Kanady, gdzie kontynuowal

kariere uniwersytecka. Byl profesorem na Université de Moncton, NB, po czym, jako dziekan,

stworzyl Wydzial Elektryczny w Ecole de Technologie Superieur na Université du Quebec de

Montréal. Wyjezdzal z wykladami do kilku panstw afrykanskich. W latach 1990-1996 byl

Prezesem Oddzialu Kongresu Polonii Kanadyjskiej w Prowincji Québec.

Jest autorem ksiazeczki "Akcja Celestynow" (1993; o akcji zdobycia w Celestyniowie pod

Warszawa pociagu transportujacego wiezniow oraz ksiazki Drzwi bez klamki (wspomnienia z

wiezienia mokotowskiego; Wyd. Slowo, Warszawa 1995), obecnie przygotowuje wspomnienia z

wiezienia w Rawiczu. Maria i Andrzej Wolscy mieszkaja w Montrealu, PQ.

Project InPosterum | P.O. Box 501923 | San Diego, CA 92150-1923 | USA | http://www.projectinposterum.org/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: