44. NAUKA O POLITYCE
Na system społeczny składa się: *s. politycz, *s. gospod., *s. prawny, *s. religijny, *s. ekolog. itp.
Aby system polityczny mógł funkcjonować musi być:
WKŁADY ® SYSTEM ® WYTWORY SYST. POLIT.
-żądania POLITYCZNY -decyzje
-poparcia -posunięcia
Cechy syst. polit.: *ustala reguły gry i ma prawo użycia siły wobec tych co się nie zastosują,
*wywiera większy wpływ na pozostałe systemy niż pozostałe.
System polityczny w otoczeniu wew. – s. prawa, s. ekologii, s. religii, s. gosp., kultura.
System polityczny w otoczeniu zew. – międzynarodowe /inne systemy społeczne/
Wkłady: *żądania – dostarczenie syst. polit. inform. co powinien w pierwszej kolejności rozpatrywać. 6 podst. żądań:
☻ dystrybucja dóbr i usług /żądania uchwalenia budżetu, płacy minimalnej/
☻ formy uzyskiwania zasobów przez państwo od osób fizycznych i prawnych
☻ żądania dotyczące regulacji zachowań /szeroko rozumiany syst. prawny –karny, cywilny, itp./
☻ żądania dot. partycypacji polit. /prawa o stowarzyszeniach, partiach polit, czy można rozpisywać referendum i jaka musi być na nim frekwencje/
☻ żądania komunikacji i inform. /obywatele mają prawo do inform. i być komunikowani przez polityków o swoich zamierzeniach./
☻ żądania stabilizacji i porządku /demokratyzacji/ -chodzi o to aby przymus był jak najrzadziej stosowany.
Wkłady: *poparcia
► czynne – kampania wyborcza /rozwieszanie plakatów, głosowanie/
► bierne – przychylny stan umysłu w sondażach, sam fakt nie występowania przeciwko syst. polit.
3 strefy udzielania poparcia:
1.Wspólnota polit. – zgoda ogółu obywateli co do pewnych wartości, pryncypiów /demokracja parlamentarna, monarchia konstytucyjna, istnienie państwa/.
2.Ustrój – poparcie dla pewnych reguł gry /konstytucyjnych, przepisy wg. kt. dane społeczeństwo funkcjonuje/.
3.Rząd – rezerwy poparcia – kredyt zaufania wobec rządu, kt. pozwala rządowi sprawować władzę przy niezadowoleniu społeczeństwa. /Społ. wie że rząd się stara ale mu nie wychodzi.
Wytwory – sprzężenie zwrotne - 4 kategorie wytworów:
1.Ekstrakcje – odpowiedzialne za formy uzyskania przychodów, system podatkowy.
2.Regulacje zachowań – obejmują wszystkie regulacje prawne.
3.Dystrybucja dóbr i usług – polit. przywilejów /karta stoczniowca, nauczyciela, górników itd./. Neutralizacja zagrożonych dla rządu grup społ.
4.Wytwory symboliczne – odpowiadają za żądania komunikacji i inform. Syst. polit. powinien dawać odczuć społ. że popiera te same wartości co ono /wszystkie święta, nawiązywanie do tradycji /
Wpływ systemu politycznego na otoczenia:
*wew.- każda dziedzina życia społ. jest regulowana przez prawo /finansowanie kultury, oświaty/.
*zewn. – może być w pełni zamierzony /Hitler wypowiedział wojnę/, lub dane działanie może wywołać sytuację, kt. nie była przewidziana przez syst. polit.
Orientacje /postawy/ w ramach kultury polit.:-3 typy
§ Poznawcza –wiedza na temat syst. polit.
§ Emocjonalna /uczuciowa/- sympatia – antypatia, duma – wstyd.
§ Oceniająca /wartościująca, normatywne/ - ocena syst. polit.
Obiekty kultury politycznej (4):
1.Syst. jako całość. *Oceniamy całość /ustrój, parlament/ - wymiar strukturalny. *Oceniamy konkretną osobę /nie urząd premiera ale Jerzego Buzka/ - wymiar personalny.
2.Obiekty inicjujące – to co się lokuje na wejściach syst. polit. – wnoszący żądania do syst. polit. /partie, masmedia/, - organizujący „poparcie” /partie polit –kampanie, zw. zawod. –zaplecze dla rządu/
3.Obiekty wynikowe – to co lokuje się na wyjściach syst. polit. – decyzje i posunięcia rządu /np. ocena kontraktu dla Śląska, jak realnie wynika realizacja tego kontraktu, ocena wykonawców/
4.Jednostka – jak ona się postrzega w syst. polit. Czy sama może coś zdziałać, /głosowanie/.
Klasyfikacja kultur politycznych – dwa sposoby:
1 sposób – za kryterium wyróżnienia tych kultur polit. uznaje się występowanie cech gr. społ.:
♫ TRADYCYJNA:
♪ całościowość – nie ma podziału na sądownictwo, gospodarkę, polit. /plemiona eskimoskie – SZAMAN – powszechny kult, nikt się nie zastanawia nad tym, że szaman wykonując swoje funkcje wykonuje czynności z różnych dziedzin życia/
♪ przypisanie – przypisanie do statusu urodzenia. Chłop zostaje chłopem, szlachcic szlachcicem.
♪ partykularyzm – dążenie do zaspokojenia własnej gr. społ. Nie interesują nas inne gr. społ.
♪ obyczaj – prawo wywodzi się z obyczaju or kwestii religijnych. Szczegółowe regulowanie życia przez obyczaj /cudzołóstwo – ukamienowanie, kradzież – odcięcie ręki/.
♪ sztywność reguł – obyczaj jest traktowany w kategoriach tabu a naruszenie tego jest karalne /śmierć, wygnanie itp.
♫ ZSEKULARYZOWANA:
♪ aspektowość – pełna świadomość istnienia sfery publicznej i prywatnej, wyróżnienie w obu sferach podziału na sfery gosp., polit., kulturalne, moralne, itp.
♪ osiąganie – sprawiedliwość merytokratyczna – tyle osiągam ile się nauczę, osiągnę, każdy ma równy start.
♪ uniwersalizm – ludzie patrzą na swoje interesy przez pryzmat interesu całości.
♪ prawo skodyfikowane – sferę prywatną odciążyć od zobowiązań natury prawnej. Nikogo nie można zmusić aby np. chodził do kościoła, odpowiedniego ubioru itp.
♪ elastyczność – jeżeli dany przepis jest „martwy” to się go nowelizuje.
2 sposób: wzięcie postaw wobec poszczególnych obiektów syst. kultury politycznej. 3 typy kultury:
♫ k. zaściankowa – nie istnieje świadomość występowania syst. polit. Cechą gł. jest całościowość.
♫ k. podporządkowana /poddańcza/ - Bierna postawa wobec syst. polit. Uznajemy że nie mamy wpływu na syst. polit., ale on na nas tak.
♫ k. uczestnictwa – występuje świadomość istnienia syst. polit., że wywiera on wpływ na nasze życie i chęć aktywnego uczestnictwa w nim.
Kultury polityczne systemowo niejednolite:
◙ k. zaściankowości i podporządkowania – społ. afrykańskie, element struktur plemiennych i występowanie władz scentralizowanych.
◙ k. podporządkowania i uczestnictwa – część ludzi biernych i część zapaleńców uważających, że trzeba walczyć bo można coś zmienić.
◙ k. zaściankowości i uczestnictwa – uczestnictwo w sensie negatywnym /utrudniające społ. życie – Leper – blokady na drogach/. W świecie – Rwanda –nowe państwo afrykańskie. Próbowano utworzyć państwo z dwóch nienawidzących się plemion. Wybory się odbyły, został wybrany parlament i większość uznała że może rozprawić się z mniejszośią – zamieszki.
Subkultury polityczne – gr. os. o względnie jednolitych postawach polit. 2 typy subkultur:
¨ s. homogeniczne – istnieje zgoda co do kształtu istnienia ustroju polit., a spory dotyczą rodzajów realizacji danej polityki, np. USA.
¨ s. heterogeniczne –partie różnią się zasadniczo, tend. do zmiany struktury społ. zmiany ustroju polit
Kultura obywatelska – nowa fascynacja kulturą obywatelską, istota – w jej ramach na równych prawach występują te wszystkie trzy typy kultur polit. i mogą się realizować każda na danym poziomie życia społecznego
· k. zaściankowa –realizowana na poziomie gr. lokalnych, poziomie określonego celu /hospicja – gł. cel to ratowanie życia, odejście od polit./
· k. podporządkowania – odejście od reguł prawa /darowizny, odpisy na książki, formularze tych odpisów są drukowane w prasie/
· k. uczestnictwa –gazyfikacja wsi – działanie na poziomie lokalnym, referendum lokalne, uczestnictwo w referendach krajowych – idąc i oddając głos możemy coś zrobić.
Uważa się że wszystkie te typy kultur mogą w pewnej symbiozie współpracować.
DEMOKRACJA – władza ludu przez lud dla ludu /A. Lincoln/
KOBIETY: 1869 –stan USA /wyoming/, 1873 Nowa Zelandia, 1902 Australia, 1906 Finlandia -prawo głosu uzyskały kobiety. Najpóźniej w Portugalii w 1974 r.
Minimum proceduralne demokracji:
ª sposoby dochodzenia do władzy – wybory
* powszechne, wolne
- pośrednie /prezydent/
- bezpośrednie
* procedura wyborcza /ordynacja/
- większościowa
- stosunkowa
ª zasada kadencyjności – poddanie ocenie w drodze wyborów /co 4 lata/. Jest przydatna dla elit rządzących gdyż na jej podstawie można ocenić polit. rządu.
ª istnienie wolnej opinii publicznej – przestrzeganie swobód demokratycznych i polit.
ª możliwość pokojowego przekazania władzy przeciwnikom na podstawie wyborów lub zmiany władzy w ramach istniejącego układu parlamentarnego /votum nieufności ®rząd można odwołać pod warunkiem że można utworzyć nowy. Zapobiega rozpisaniu przedterminowych wyborów/
Sposoby klasyfikowania demokracji:
*demokracja przedstawicielska – społ. wybiera organy przedstawicielskie i oni podejmują decyzje obowiązujące powszechnie. Cenzus: wiek, posiadanie obywatelstwa, czynne: 18 lat, bierne: poseł 21 lat, senator 30 lat, prezydent 50 lat.
*demokracja bezpośrednia /Szwajcaria/ -sam lud podejmuje decyzje. 3 gł. formy:
☻ referendum-rozpisana na wnios. Sejmu /Marszałek Sejmu/, prezyd. lub 500 tys. podpis. obywateli.
# referendum ogólnokrajowe - Polska – 50% frekwencji aby mogło zostać przyjęte.
# referendum konstytucyjne – nie wymagało 50% frekwencji /było 47%/
# referendum lokalne – frekwencja 38% /np. odwołanie organu samorządowego lub inwestycja...
☻ veto ludowe = veto zawieszające /Włochy i Szwajcaria/ W momencie przyjęcia jakiejś ustawy, kt. nie odpowiada społ.-zbiera się podpisy pod wnioskiem. Parlament ma przeprowadzić referendum i do jego wyników się dostosować.
☻ inicjatywa ludowa – proj. ustawy – 100 tys. podpisów → Parlament → rozpatrzenie w ciągu 3 m-cy /ale to się przedłuża/. Zaleta: eliminuje zagrożenia wynikające z mediatyzacji, ogranicza korupcję.
Kryterium praw mniejszości:
■ demokracja liberalna – uwzględnia prawa mniejszości i na pierwszym miejscu stawia prawa człowieka, a zatem twierdzi, że należy dać prawa mniejszościom.
■ demokracja radykalna /absolutna/ - ci kt. są w większości mają rację, a ci kt. stanowią mniejszość muszą podporządkować się większości
Mechanizmy uwzględniające prawa mniejszości:
¨ zapis konstytucyjny –mówi o ochronie praw mniejszości.
¨ karta praw – zapis konstytucyjny, pewne kwestie nie mogą być poddane pod społeczny osąd /szkolnictwo dla mniejszości narodowych/
¨ konfederalizm /Szwajcaria, UE/- zasada wymagająca jednoczes. zgody w odrębnych wspóln. polit.
¨ federalizm – przekazywanie władzy centralnej na szczebel lokalny.
¨ konsocjonalizm – stworz. tzw. wlk. koalicji, tak aby opozycja była stosunkowo słaba /Szwajcaria/
¨ neokorporatywizm – /wpisany jest w konstytucje Szwajcarii/ Negocjowanie umów społ. pomiędzy wielkimi gr. społ. /linia pracobiorcy – pracodawcy - Austria/.
extensa7220