WRZESIEŃ
Pierwszego dnia września słońce budzi nas około godz. 04:16 a zachodzi około 18:24. W ciągu tego miesiąca dzień skróci się o ponad półtora godziny. Około 23 września nastąpi jesienne zrównanie dnia z nocą i ten właśnie dzień przyjęliśmy uważać za pierwszy dzień jesieni. Ten miesiąc, w którym żegnamy się z latem i witamy jesień, może być jeszcze słoneczny i ciepły. Jednak promienie słońca już nie dostarczają tyle ciepła co w sierpniu. Musimy się liczyć z chłodnymi nocami i możliwością wystąpienia pod koniec miesiąca porannych przymrozków.
Sad:
· Wrzesień jest obfitym miesiącem, gdyż możemy rozpocząć zbiory jesiennych jabłek i gruszek. Właściwy termin zbioru owoców przypada na 1 do 2 tygodni przed osiągnięciem dojrzałości. Aby nie przegapić tego momentu, warto obserwować sad i rozpocząć zbieranie, gdy pierwsze owoce samodzielnie zaczną spadać z drzew. Najpierw zbieramy największe owoce, a po około tygodniu pozostałe.
· Zbieramy również średnio późne i późne odmiany śliw, wczesne odmiany winorośli z uprawy gruntowej, jeżyny, oraz powtarzające odmiany truskawek i malin.Uwaga: orzechy włoskie zbieramy dopiero po opadnięciu z drzewa! Natomiast orzechy laskowe - gdy są w pełni dojrzałe i wypadają z okryw. Po zbiorze orzechy laskowe dosuszamy przez 2-3 tygodnie.
· Jeszcze zanim rozpoczniemy zbiory warto przygotować pomieszczenie, w którym będziemy przechowywać owoce. Na 3 tygodnie przed terminem składowania pomieszczenie do przechowywania owoców, np. piwnicę, trzeba wybielić. Warto również opryskać pomieszczenia środkiem grzybobójczym, np. Miedzianem, dzięki czemu unikniemy niszczenia owoców w wyniku porażenia chorobami grzybowymi.
· Powoli zbliża się czas jesiennego sadzenia drzewek i krzewów. Zanim przystąpimy do tej czynności, powinniśmy odpowiednio wcześniej przygotować glebę.
· Opadłe z naszych drzew owoce i liście z widocznymi objawami porażenia chorobowego trzeba zebrać a następnie głęboko zakopać lub spalić. W ten sposób ograniczamy źródło rozprzestrzeniania się infekcji na lata następne.
· W bieżącym miesiącu mogą uwidocznić się porażenia wiśni i czereśni przez raka bakteryjnego drzew owocowych oraz brunatną zgniliznę drzew pestkowych. Jeżeli drzewa są silnie porażone należy je usunąć i przygotować się do nowych nasadzeń w październiku.
· Na pniach śliw warto założyć opaski z papieru falistego (częścią pofalowaną do spodu). To pozwoli nam wyłapać, wychodzące z owoców i schodzące na zimowanie, gąsienice owocówki śliwkóweczki.
· Piędzik przedzimek wiosną może być sprawcą pojawienia się dziur w liściach, pogryzień pąków kwiatowych, poniszczonych zawiązków owoców u jabłoni, gruszy, śliw, wiśni, czereśni, a także niektórych drzew ozdobnych. Zwalczamy go na przełomie września i października montując na pniach pułapki lepowe w postaci papierowego lub foliowego lejka pokrytego od spodu substancją klejącą, opasającego pień drzewa. Pułapki te zatrzymają wędrujące w górę pnia samice. Ten zabieg pozwoli uniknąć stosowania oprysków chemicznych przeciwko temu szkodnikowi w okresie wiosennym.
· Jeżeli wiosną wśród krzewów malin widoczne były maleńkie muchówki (dł. 2 mm), to mógł być to pryszczarek malinowiec. Larwy tego szkodnika są beznogie, pomarańczowe, długości do 2,5 mm. Larwy żerują w grupach, po kilka lub kilkanaście sztuk, pod skórką pędu. Tutaj wydzielają substancje enzymatyczne, które powodują rozrastanie się tkanki i tworzenie na pędach malin galasowatych narośli długości 5 cm i szerokości do 3 cm. Larwy żerują i zimują w tych właśnie naroślach. Aby pozbyć się larw tego szkodnika, wszystkie porażone i zniekształcone pędy (z naroślami) wycinamy nisko nad ziemią, a podłoże wokół krzewów ściółkujemy.
Warzywnik:
· Również w ogrodzie warzywnym wrzesień jest miesiącem zbiorów. W tym miesiącu należy zakończyć zbiory warzyw ciepłolubnych, takich jak ogórki (i inne dyniowate), papryka i pomidory.
Dlaczego? We wrześniu w każdej chwili mogą wystąpić przymrozki, a nawet minimalne spadki temperatury poniżej 0°C będą zabójcze dla tych roślin. Pomidory należy zebrać wszystkie i nie w pełni dojrzałe ułożyć w pomieszczeniach, gdzie temperatura utrzymuje się w na poziomie 10°C. Można też wyrwać całe krzaczki i powiesić w suchym i chłodnym miejscu, gdzie powoli dojrzeją.
· Zbieramy bób i fasolę na suche ziarno (fasolę na suche nasiona wyrywamy gdy już liście zżółkną i zaczynają opadać, zaś strąki są kremowe lub żółtawe i podeschnięte), oraz cebulę na zimowe przechowanie.
· Rozpoczynamy również zbiory warzyw korzeniowych, m.in. buraków, marchwi, pietruszki i selera.
· Można jeszcze zbierać niektóre rośliny przyprawowe, takie jak lubczyk i cząber.
· Po zakończeniu zbiorów resztki roślin, które były porażone przez choroby, należy usunąć i spalić. Resztki roślin zdrowych warto przeznaczyć na kompost.
· W połowie miesiąca należy ogłowić kapustę brukselską. Zabieg ten przeprowadzamy gdy na całej roślinie są już zawiązane główki.
· Do połowy miesiąca można siać buraki liściowe na przezimowanie i wczesny zbiór (gniazdowo w rozstawie 40 x 15 cm), roszponkę (zalecana rozstawa: 3 x 15 cm) i szpinak (w rozstawie 10 x 20 cm).
· W drugiej połowie września sadzimy cebulę dymkę. W tym terminie sadzimy ją głębiej i gęściej niż w terminie wiosennym.
· Kto lubi rabarbar, może tę roślinę właśnie teraz rozmnożyć. Mateczne rośliny wykopujemy, a karpy dzielimy ostrym szpadlem na kilka mniejszych części. Każda powstała w ten sposób sadzonka powinna mieć 1-2 dobrze wykształcone korzenie i pączki. Gdy rany po cięciu obeschną (co trwa od 2 do 3 godzin), sadzonki wysadzamy w dołki zaprawione kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem.
· Pod koniec miesiąca warto przekopać glebę w ogrodzie warzywnym. Jest to szczególnie ważne na glebach ciężkich, ponieważ ziemia pozostawiona na zimę w tzw. ostrej skibie (po przekopaniu nie zagrabiać i nie wyrównywać) pod wpływem mrozu nabiera lepszej struktury i staje się lepiej przepuszczalna dla wody. Przy okazji część szkodników, wydobyta na powierzchnię w czasie przekopywania, zginie zimą podczas mrozów.
· Jeśli wrzesień jest suchy i słoneczny, uprawy należy nadal regularnie nawadniać. Dostateczna ilość wody w glebie pozwoli jeszcze na dorastanie korzeni późnych odmian marchwi, buraków z siewu lipcowego, skorzonery, rzodkwi, rzodkiewki. Poprawią się też warunki wzrostu warzyw kapustnych, które wymagają dużo wody, szczególnie w czasie wiązania i dorastania główek czy róż.
· Na użytek zimowy warto wysiać w domu do większych doniczek pietruszkę i seler. Warzywa te doskonale dojrzeją na parapecie okiennym.
Ogród ozdobny:
· Systematycznie usuwamy z pędów więdnące kwiaty róż powtarzających kwitnienie. Dzięki temu zabiegowi krzewy będą dłużej kwitły. Jeżeli natomiast uprawiamy róże nie powtarzające kwitnienia, możemy przyciąć ich pędy i przygotować sadzonki pędowe.
· Na rabatach motyczymy podłoże i usuwamy chwasty aby uniemożliwić im rozsianie nasion. Dzięki temu nie powinny pojawić się zbyt licznie przyszłej wiosny.
· Powoli możemy rozpocząć sadzenie drzew i krzewów ozdobnych oraz roślin cebulowych. Aby cebulki zabezpieczyć przed atakami chorób grzybowych warto je przed sadzeniem zaprawić, np. w 0,2% roztworze Benlate przez około 10 do 15 minut, lub w roztworze Kaptanu przez około godzinę.
· Sadzimy wrzosy, które jesienią pięknie kwitną. Najlepsze do założenia wrzosowej rabaty są stanowiska słoneczne z lekką i przepuszczalną, próchniczą glebą o pH 3,5 do 5,0. Podczas sadzenia młode wrzosy warto zaszczepić specjalną szczepionką mikoryzową dla roślin wrzosowatych. Dzięki temu rośliny na wrzosowisku znacznie łatwiej się przyjmą, a w przyszłości będą lepiej tolerować niedogodne warunki glebowe i okresy suszy.
· Początek września to ostatni moment aby wysadzić na rabaty rośliny dwuletnie, takie jak bratki czy stokrotki. Wówczas pięknie zakwitną na wiosnę.
· Możemy przystąpić do przesadzania bylin. Przy tej czynności należy podzielić korzenie roślin. Podział odmładza byliny, dzięki czemu w następnym roku będą one dobrze rosły i obficie kwitły (w zależności od tempa wzrostu roślin, należy je dzielić co 2-5 lat). Każdy fragment podzielonej rośliny powinien zawierać po kilka zdrowych pędów i własny system korzeniowy. Przed sadzeniem rany powstałe po dzieleniu warto posypać odpowiednim fungicydem.
· Na początku września wykopujmy lilie, które rosły kilka lat na tym samym miejscu. Po oddzieleniu cebul sadzi się je od razu na nowym miejscu lub przechowuje do wiosennego sadzenia w lodówce (temperatura 2-4°C) przesypane torfem i zapakowane w foliowe torebki.
· Nieco później (koniec miesiąca) wykopujemy z rabat bulwy mieczyków. Po oczyszczeniu oddzielamy małe bulwki przybyszowe od matecznych i suszymy wszystkie razem. Możemy je przechowywać w chłodnych miejscach w piwnicy.
· Po zaschnięciu wykopujemy również bulwy begonii bulwiastej. Bulwy należy oczyścić i obsypać ich górną stronę fungicydem. Następnie umieszczamy je w skrzynce z suchym piaskiem lub torfem. Przez zimę przechowujemy w suchym i chłodnym pomieszczeniu.
Więcej na temat: przechowywanie bylin niezimujących w gruncie
· Letnie kwiaty, które już zakończyły swój żywot, warto jest przeznaczyć na kompost.
· W suche i słoneczne dni zbieramy nasiona roślin jednorocznych. Większość nasion możemy pakować w papierowe torebki i pozostawić w suchym miejscu aż do wiosny. Niektóre gatunki, jak np. czarnuszkę, chaber bławatek, maczek kalifornijski, nagietek, czy ostróżkę, można wysiać już we wrześniu - rośliny uzyskane z siewu jesiennego wcześniej rozpoczną wzrost i kwitnienie w następnym roku.
· Modrzewie i daglezje mogły zostać zaatakowane przez krobika modrzewiowca. Jest to niewielki motyl (9-10 mm rozpiętości skrzydeł). Na przełomie maja i czerwca samice składają pojedynczo jaja na spodniej stronie igieł modrzewi. Po kilkunastu dniach wylęgają się gąsienice, które wgryzają się do igieł i minują je powodując ich żółknięcie. Pod koniec lata z wyjedzonych igieł sporządzają pochewki, w których zimują po uprzednim przyczepieniu ich przędzą do pączków krótkopędów lub w spękaniach kory. Jeżeli zatem zaobserwowałeś na swoich modrzewiach ojawy żerowania tego szkodnika, zołknięcie i skręcanie się igiełek, rośliny na początku września opryskaj preparatem owadobójczym, np. Basudinem. Oprysk trzeba będzie powtórzyć w połowie kwietnia.
· Już we wrześniu pojawią się pierwsze opadające z drzew liście. Jeżeli ich sprzątanie zajmuje Ci zbyt wiele czasu (masz duży ogród i wiele drzew), zastanów się nad zakupem odkurzacza ogrodowego. Zastosowanie tego urządzenia przyspieszy sprzątanie liści. Przez specjalną rurę wlotową odkurzacz zasysa liście i od razu wpadają one do podczepionego worka. Kupując odkurzacz ogrodowy, wybierz model z funkcją rozdrabniania. Dzięki temu objętość liści składowanych w workach zmniejszy się nawet 10-krotnie!
Kwiaty w domu, balkony i tarasy:
· Rozpoczyna się okres sadzenia roślin zimozielonych, rosnących w skrzyniach balkonowych, takich jak np. wrzos pospolity.
· Kończymy nawożenie roślin uprawianych w pojemnikach. Aby tegoroczne pędy już się nie rozwijały, ostatni możliwy termin nawożenia to końcówka sierpnia lub ewentualnie przełom sierpnia i września. Zasada ta dotyczy również kaktusów i sukulentów.
· Ograniczamy również podlewanie roślin na balkonach i tarasach - podlewamy nadal ale już rzadziej i mniej obficie.
· Rośliny wystawione na balkon lub do ogródka zabieramy na ich stanowisko w mieszkaniu. Najwcześniej przenosimy palmy, paprocie i figowce, uprzednio myjąc donice i rosnące w nich rośliny.
· Od września możemy sadzić do doniczek cebule hiacyntów i innych roślin cebulowych przeznaczonych do zimowego pędzenia.
Trawnik:
· Trawnik kosimy regularnie, najlepiej raz w tygodniu. Wrzesień jest miesiącem intensywnego wzrostu traw.
· Kosimy trawę na łąkach kwiatowych. Drugi pokos traw należy wykonać, gdy znikną kwiaty, ale jeszcze zanim zwiędną pędy kwiatowe.
· Przy słonecznej pogodzie możemy nanieść na trawnik cienką warstwę kompostu. Kompost nanosimy bardzo cienką warstwą za pomocą miotły z brzozowych gałązek. Ponoć taki "top dressing" jest tajemnicą piękna słynnych angielskich trawników.
Tekst opracowano na podstawie Mój Ogród, Muza SA, Warszawa 1993, s. 502 - 509, oraz artykułów umieszczonych w Działkowiec, nr 9/98 i Mój Piękny Ogród, nr 9/99.
Źródło: http://poradnikogrodniczy.pl/wrzesien.php
stachowiak671