TECHNIKI BADANIA AUDYTOWEGO.docx

TECHNIKI BADANIA AUDYTOWEGO

Techniki badania audytowego można pogrupować następująco:

1) na etapie wstępnym i planowania przydatne są techniki, takie jak:

a) zapoznanie się z dokumentacją,

b) uzyskiwanie wyjaśnień i informacji od pracowników,

c) obserwacje i oględziny,

d) przegląd analityczny,

e) testowanie - testy przeglądowe, testy zgodności, opis planowanych testów,

f) próbkowanie w zakresie określenia jego zasad i wstępnego rozpoznania próbek

2) na etapie audytu właściwego:

a) rozpoznanie badanej populacji/próbek i testowanie z wykorzystaniem technik:

obserwacji,

oględzin,

rekonstrukcji wydarzeń lub obliczeń,

porównań z informacjami z innych źródeł,

porównań określonych zbiorów danych,

badań analitycznych,

3) na etapie końcowym:

a) techniki analityczne, a mianowicie:

- analiza porównawcza,

- analiza wskaźnikowa,

- graficzna analiza procesów.

Techniki wstępnego etapu audytu

Na tym etapie jest konieczne:

a) poznanie zagadnień (obszarów), które mają decydujące znaczenie dla zadania audytowego,

b) określenie zakresu szczegółowych badań i sposobu ich realizacji,

c) wyznaczenie dla danego zadania audytowego poziomu istotności i czynników ryzyka.

Do technik stosowanych na wstępnym etapie audytu należą przede wszystkim:

a) zapoznanie się z dokumentacją,                             b) uzyskiwanie wyjaśnień i informacji od pracowników,

c) oględziny i obserwacje,                                           d) testowanie przeglądowe,

e) zdefiniowanie badanej próby i metody jej wyboru.

Dokumentacja:

a) dokumentację normatywną, .                             b) dokumentację przedmiotową.

Dokumentacja normatywna obejmuje:

• przepisy prawne odnoszące się do audytowanego obszaru (umowy, rozporządzenia, zarządzenia), których znajomość przez audytora warunkuje właściwy osąd sytuacji,

• regulaminy i instrukcje obowiązujące w danej jednostce, których znajomość umożliwia poznanie zasady funkcjonowania określonego systemu (zjawiska) w badanej jednostce,

• zarządzenia i wytyczne kierownictwa jednostki (komórki) dotyczące badanego obszaru.

Dokumentacja przedmiotowa:

• schematy organizacyjne, obrazujące powiązania i zależności między poszczególnymi komórkami i stanowiskami w audytowanej jednostce,

• opis systemu w postaci słownej lub graficznej z ukazaniem sieci współzależności (transaction flows),

• diagramy odzwierciedlające przebieg procedur w systemie,

• kopie, odpisy, wydruki komputerowe, wyciągi z dokumentacji źródłowej, np. z umów, faktur, innych dowodów księgowych,

• wyciągi z ewidencji księgowej,

• sprawozdania finansowe,

Korzystając ze zgromadzonych dokumentów, audytor może poznać:

• powiązania istniejące w badanym obszarze,

• obowiązujące procedury,

• zakres współpracy z otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym,

• zależności służbowe w badanej komórce,

• występujące zagrożenia.

Wiedza ta jest pomocna do wyznaczenia szczegółowego programu i harmonogramu dalszych badań w ramach audytu właściwego.

Techniki audyt właściwego

Wywiad jest techniką gromadzenia informacji od pracowników zarówno audytowanej komórki, jak i innych ogniw danej jednostki. W tym celu audytor musi przygotować zestaw pytań związanych z planowanym zadaniem audytowym. Wywiady mogą mieć postać rozmów, gdy podczas spotkań z pracownikami i kierownictwem badanej jednostki audytor uzyskuje odpowiedzi na postawione pytania. Z przeprowadzonych wywiadów powinien on sporządzić notatki.

Ankieta Audytor może też posłużyć się ankietami. Po ich wypełnieniu samodzielnie przez pracowników lub przy współudziale audytora są one przedmiotem analizy. Pytania zawarte w wywiadach i ankietach muszą być zrozumiałe, jednoznaczne i precyzyjne. Od tego zależy jakość uzyskiwanych informacji.

Należy podkreślić, że w wypadku zarówno wywiadów, jak i ankiet oraz kwestionariuszy samooceny audytor powinien dążyć, aby liczba rozmówców czy też respondentów była maksymalna. Pozwala to lepiej poznać i ocenić audytowany obiekt (zjawisko).

Kwestionariusz samooceny występuje wówczas gdy pracownicy sami oceniają audytowaną jednostkę, wypełniając przygotowany przez audytora kwestionariusz.

Przykładowy kwestionariusz samooceny

Technika oględzin i obserwacji audytowanej jednostki, jej funkcjonowania, sposobu wykonywania określonych czynności przez pracowników. Dzięki obserwacji audytor może bezpośrednio wyrobić sobie pogląd co do zagadnień objętych audytem i zweryfikować informacje zgromadzone za pomocą innych technik, na przykład wywiadów, ankiet. .

Testy przeglądowe (walk-through tests), które umożliwiają wykrycie niezgodności z informacjami zgromadzonymi w wyniku innych badań, a także odstępstwa od przyjętych standardów.

Testowanie jest techniką przydatną zarówno na wstępnym, jak i właściwym etapie audytu. Do przeprowadzenia testowania mogą być zastosowane różne techniki szczegółowe.

Techniki audytu właściwego

Rutynowo stosuje się metodę próbkowania czyli badania wyrywkowego

Metody doboru próby do kontroli

- losowanie statystyczne,                             - losowanie intuicyjne,

- losowanie systematyczne,               - losowanie „na chybił trafił".

Losowanie statystyczne wymaga spełnienia warunku, aby wszystkie jednostki populacji miały równą szansę wyboru do próby. Do doboru używa się tablic liczb losowych bądź odpowiednich programów komputerowych.

Losowanie intuicyjne ma zastosowanie wówczas, gdy dokonanie doboru odbywa się na podstawie zawodowej oceny audytora i może być uzasadnione przez wartość jednostek populacji, poziom ryzyka, poziom reprezentacyjności.

Losowanie systematyczne wymaga wyliczenia stałego przedziału losowania, tzw. interwału. Interwał wyznacza się, dzieląc populację przez liczebność próby. Pierwszą jednostkę do próby wybieramy losowo z przedziału od l do wartości interwału. Jeśli interwał oznaczymy jako „i", pierwszą jednostkę do próby jako „p", a liczebność próby jako „n", to wówczas do próby trafią jednostki o numerach: p, p + i, p + 2i, p +3i,...., p + (n - l)i.

Losowanie „na chybił trafił" stosuje się wtedy, gdy trudno zastosować inne metody, np. kiedy jednostkom populacji nie można przyporządkować kolejnych numerów.

Przykład:

Stosując tablice liczb losowych przy badaniu dokumentów ponumerowanych po kolei, po pierwsze należy ustalić, jaki jest zakres liczbowy numerowanych dokumentów oraz ilość cyfr w najwyższej liczbie 1 - 5000

Zatem, posługując się tablicami liczb losowych będziemy musieli dobierać liczby czterocyfrowe. Czynimy tak, przesuwając się w dół lub w bok tabeli i pobierając z kolejnych kolumn lub wierszy liczby czterocyfrowe (pozostałe cyfry w kolumnie ignorujemy). Punkt początkowy i kierunek przesuwania się po tabeli można wybrać dowolnie. Możemy zacząć od dowolnego miejsca w tabeli i przesuwać się wzdłuż wierszy lub kolumn. Możemy zacząć dobierać liczby od połowy cyfr w danej kolumnie, gdyż sposób ustawienia liczb losowych w tablicy ma na celu jedynie ułatwienie korzystania z nich. Istotne jest jednak, by po przyjęciu pewnego sposobu dobierania liczb losowych następnie go nie zmieniać.

Odrzucamy te liczby, które wykraczają poza zakres wyznaczony numerami badanych dokumentów, oraz te które się powtarzają.

Przesłanki stosowania, zalety i wady metod próbkowania

Etap końcowy badania audytowego

Metody analityczne

Metody analityczne to szczególny rodzaj testów rzeczywistych. Ich podstawą jest założenie, że przy braku zmiany uwarunkowań można oczekiwać wystąpienia i dalszego trwania związków pomiędzy zmiennymi. Metody analityczne stanowią dla audytora narzędzie do oceny informacji zebranych w trakcie badania. Mogą być pomocne przy wykrywaniu:

* nieoczekiwanych różnic,                                           * braku różnic, pomimo że się ich spodziewano,

* błędów, nieprawidłowości i oszustw,               * innych wyjątkowych transakcji lub wydarzeń.

W metodach analitycznych stosuje się:

Porównywanie bieżącej informacji z analogiczną informacją z poprzedniego okresu.

Porównywanie bieżącej informacji z istniejącymi planami finansowymi lub prognozami.

Porównywanie informacji z analogiczną dotyczącą podobnych jednostek.

Badanie zmian w saldach kont wcześniej szych okresów, które może doprowadzić do sformułowania prognozy dla okresu bieżącego.

Badanie związków między saldami na kontach w danym okresie (np. należne odsetki lub zobowiązania odsetkowe wobec udzielonych bądź zaciągniętych pożyczek).

Prognozowanie salda konta z wykorzystaniem niezależnych danych (np. liczba personelu oraz średnie płace dla prognozy kosztów osobowych).

Badanie relacji między danymi finansowymi i niefinansowymi, które może zwrócić uwagę na nietypowe wyniki, np.:

-  wzrost zysku netto przy spadku rentowności sprzedaży i nie zmienionej wielkości produkcji,

-  porównanie ilości wydanych środków na zakup z ilością zakupionego towaru.

Metody analityczne znajdują szerokie zastosowanie w planowaniu audytu.

Ich wykorzystanie przyczynia się do:

a) lepszego zrozumienie działalności jednostki,

b) identyfikacji obszarów potencjalnych ryzyk,

c) identyfikacji wszelkich istotnych nietypowych transakcji i sald na kontach,

d) lepszego zaplanowania: charakteru, terminu oraz zakresu testów.

Metody analityczne

1. Analiza wskaźnikowa

a) indeksacja o wspólnej podstawie,                             b) analiza wskaźników finansowych.

2. Analiza trendu

a) metody graficzne,                                           b) porównania międzyokresowe,                                           c) średnie ważone,

d) średnie postępujące,                                           e) statystyczna analiza szeregów czasowych,                 f) analiza regresji.

3. Analiza prognostyczna.

Analiza wskaźnikowa

To metoda badań analitycznych polegająca na obliczaniu wskaźników na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych i ich ocenie porównawczej w czasie, pomiędzy jednostkami czy wskaźników ze sobą. Wskaźniki mogą przedstawiać relacje obrazujące zależności zachodzące pomiędzy pozycjami jednego sprawozdania:

Ø                   bilansu (wskaźniki bilansowe),

Ø                   rachunku zysków i strat (wskaźniki wynikowe)

lub zależności zachodzące pomiędzy pozycjami różnych sprawozdań (wskaźniki mieszane).

...