KLASTEROWY BÓL GŁOWY

BÓL GŁOWY HORTONA, HISTAMINOWY BÓL GŁOWY,

      GROMADNE BÓLE GŁOWY, CLUSTER HEADACHE

1. R. Mazur i wsp.  „Podstawy kliniczne neurologii”
2. R. Mazur   „Neurologia – myślenie kliniczne”
3. D. Dalessio   „Jak przynieść ulgę cierpiącym na klasterowe bóle głowy

i nerwobóle czaszkowe” – MpD 10/9

4. A. Prusiński  „Jaki to ból głowy?”

EPIDEMIOLOGIA:

      · występuje znacznie rzadziej niż migrena

· ok. 0,1% populacji ogólnej

· dotyczy głównie męszczyzn (4 – 7x częściej)

· napady bólów klasterowych rozpoczynają się zwykle w 20 – 30 rż.

· brak skłonności genetycznej

ETIOLOGIA:

· nieznana

PATOGENEZA:

· wg. Goadsby3 :

-          stosując nitroglicerynę w aerozolu wyzwalał typowe bóle klasterowe u chorych,

następnie badał ich mózgi metodą PET

-          w przebiegu klasterowych bólów głowy dochodzi do aktywacji 3 obszarów mózgu,

z których 2 są pobudzane nieswoiście zawsze po zadziałaniu jakiegokolwiek

bodźca bólowego

-          największą aktywację stwierdza się jednak w obrębie neuronów istoty szarej

podwzgórza po stronie występowania bólu

-          ponieważ podwzgórze może mieć związek z różnymi chorobami o okresowym

przebiegu, wydaje się, że tu tkwi wyjaśnienie napadowej natury klasterowych

bólów głowy

-          związane z klasterowym bólem głowy rozszerzenie naczyń jest wtórne do aktywacji

neuronów n.V dających projekcję do naczyń zaopatrywanych przez ten nerw

· być może klaster jest wynikiem wrażliwości wewnątrzjamistej części t. szyjnej wewnętrznej na neuralne wpływy z podwzgórza dotkniętego dysfunkcją

OBRAZ  KLINICZNY:

· choroba charakteryzuje się występowaniem ataków bólowych w określonym czasie

   w sposób zgrupowany (klastery)

· cechy klasteru :

-          klaster jest to okres występowania ataków bólowych

-          najczęściej trwa 3 - 6 tygodni

-          w okresie klasteru pacjent doznaje od 1 ataku na dwa dni do 8 na dobę

zwykle od 1 do 4 na dobę, często o tej samej porze dnia

-          częstość napadów może być największa w środku okresu klasteru i stopniowo ¯ się aż do zakończenia klasteru

-          między okresami bólu występują (niekiedy z dużą regularnością) przerwy

trwające od pół roku do kilku lat

-          najczęściej okresy napadowe występują 1 – 2x w roku, zwykle wiosną

i (lub) jesienią

-          u części chorych (15 – 20%) w przebiegu choroby nie występują remisje,

lub są one tyko kilkudniowe

®      napady u tych chorych występują codziennie,

lub prawie codziennie w ciągu lat

                                          ®  jest to tzw. postać przewlekła

· cechy bólu :

-          atak trwa 15 – 180 minut (zwykle 90 minut)

-          ból ma charakter ostry, przeszywający, rozdzierający, silny, połowiczy

-          zlokalizowany jest za gałką oczną i w okolicy czołowej

-          promieniuje do okolicy skroniowej, policzka, zębów, żuchwy i nosa

-          pojawia się nagle, bez zwiastunów, zwykle podczas snu, lub drzemki,

choć może wystąpić też w trakcie czuwania

-          czynniki wywołujące :

®      działają tylko w czasie klasteru

®      alkohol

®      zmiany temperatury działające na twarz

®      środki rozszerzające naczynia (nitraty) zawarte w pokarmach

i lekach

®      sen

-          objawy towarzyszące :

®      występują wyłącznie po stronie bólu

®      łzawienie

®      zaczerwienienie spojówek

®      wyciek z nosa, lub uczucie zatkania nosa

®      zwężenie szpary powiekowej

®      zwężenie źrenicy                                                                     

®      osłabienie odruchu rogówkowego

®      obrzmienie powieki                           

®      jednostronne pocenie się i zaczerwienienie twarzy

-          chory nie może pozostać nieruchomo, pozycja leżąca subiektywnie

nasila dolegliwości :

®      chorzy są pobudzeni psychoruchowo

®      najczęściej chodzą

®      czasem pacjent z bólu uderza głową o ścianę, lub tłucze ją pięściami

ROZPOZNANIE:

·

RÓŻNICOWANIE:

      · przewlekła napadowa hemikrania :

-          ataki bólu przypominają bóle klasterowe

-          napady występują wyłącznie w ciągu dnia, są krótsze (5 – 20 min.),

częstsze (śr. 14/dz.) i nie mają tendencji do grupowania klasterowego

-          występuje niemal wyłącznie u kobiet

-          całkowite ustępowanie pod wpływem indometacyny

· migrena :

-          częściej u kobiet

-          może być poprzedzona aurą

-          może dotyczyć obu stron, a ból klasterowy zawsze dotyczy tej samej strony

w kolejnych napadach w jednym klasterze

-          występuje rodzinnie

-          światłowstręt, objawy wegetatywne

-          nie ma cech zgrupowanych

-          nie ma łzawienia po stronie bólu

-          napad trwa dłużej

-          ruch nasila dolegliwości (chory leży)

· nerwoból nerwu trójdzielnego :

-          ból trwa klika - kilkanaście sekund i często się powtarza

-          ból można wywołać przez ucisk punktów spustowych

LECZENIE:

-          wyjśnić pacjentowi naturę choroby i poinformować, że nie powoduje

ona poważniejszych następstw dla zdrowia i życia

· leczenie ataku bólu :

-          sumatriptan

®      s.c. 6 mg.

®      lek może być podany jedynie 2x w ciągu dnia, co przy

znacznej liczbie ataków w ciągu dnia czyni ten sposób

terapii mało przydatnym

-          wdychanie czystego tlenu :

®      przypuszczalnie działanie tlenu ¯ oponowe i czaszkowe

przepływy krwi

®      tlenoterapię należy rozpocząć na początku napadu

®      chory wdycha przez 10 –15 min. czysty tlen za pomocą

maski twarzowej z szybkością 7 – 8 l/min.

®      chorzy powinni siedzieć, lub stać pochyliwszy się do przodu

®      unikać hiperwentylacji

-          ergotamina

®      doodbytniczo, podjęzykowo, lub w postaci inhalacji

-          dihydroergotamina :

®      w postaci aerozolu donosowego

®      np. Neomigran in aerosol

-          steroidy

®      podawane w postaci tzw. ataku steroidowego

®      w początkowej fazie klaster...