MIKSOWANIE NA SŁUCHAWKACH.pdf

TECHNOLOGIA

Miksowanie na suchawkach

DVD\Artykuy

Tomasz Wróblewski

Miksowanie materiau muzycznego

z wykorzystaniem suchawek to

temat, który niejednokrotnie rozpala

do czerwonoci dyskusje na inter-

netowym Forum Estrady i Studia

( www.eis.com.pl ). Podczas gdy jedni

zarzekali si, e jednak mona w ten

sposób pracowa, drudzy twierdzili,

e wprawdzie pracowa mona, ale

efekt kocowy jest co najmniej godny

poaowania. Postanowilimy przyj-

rze si bliej tej tematyce i pokaza,

e cho miksowanie nagra z uy-

ciem suchawek jest trudne, to

jednak istnieje moliwo takiego

zorganizowania rodowiska odsu-

chowego, by mona byo pracowa

gównie w oparciu o suchawki,

z odsuchu gonikowego korzystajc

tylko sporadycznie.

Dlaczego suchawki?

Słuchawki generalnie są najtańszym systemem

monitoringu zapewniającym relatywnie wysoką

jakość odsłuchu, zatem niejako w sposób natu-

ralny są postrzegane przez wielu początkujących

realizatorów jako narzędzie do kontroli procesu

miksowania. Dzięki swej konstrukcji słuchawki

pozwalają także na odizolowanie się od otocze-

nia, co ma dwie zalety. Pierwsza związana jest

z eliminacją wpływu pomieszczenia (a konkret-

nie, jego wad akustycznych) na to, co słyszy-

my, a druga to odizolowanie się realizatora od

dźwięków dobiegających z otoczenia, choć waż-

ne jest też odizolowanie otoczenia od tego, co sły-

szy realizator (w końcu nie wszystkim domow-

nikom musi się podobać muzyka, którą akurat

miksujemy).

Większość współcześnie produkowanych słu-

chawek dobrej klasy charakteryzuje się przetwa-

rzaniem dźwięku z uwzględnieniem najdrobniej-

szych detali, co pozwala odnaleźć w nagranym

materiale dźwiękowym szczegóły, których mo-

glibyśmy nie usłyszeć podczas monitoringu na

zestawach głośnikowych. Czasem są to szumy

przed rozpoczęciem lub po zakończeniu dogry-

wanej partii, czasem nierówno przycięte klipy au-

dio, na końcu których słychać trzask, innym ra-

zem zniekształcenie w newralgicznej części partii

wokalnej. W takich sytuacjach słuchawki są czę-

sto niezastąpione.

Słuchawki wreszcie pozwalają uniezależnić ja-

kość odsłuchu od pozycji głowy realizatora. Ten

sam dźwięk słyszymy, skręcając głowę, ten sam

słyszymy, stojąc za mikserem i kładąc się wygod-

nie na kanapie. Pozycja naszych uszu wobec źró-

dła dźwięku, jakim są przetworniki słuchawek,

pozostaje niezmienna dopóty, dopóki mamy słu-

chawki na głowie. To istotna przewaga wobec od-

słuchu głośnikowego, w którym każde opusz-

czenie punktu najlepszego odsłuchu (tzw. sweet

spot) sprawia, że inaczej słyszymy efekty naszej

pracy.

zasadnicze pytania. Pierwsze

brzmi: „dlaczego chcemy mik-

sować z wykorzystaniem słuchawek”,

a drugie: „dlaczego słuchawki nie są

w tym dobre”. Zacznijmy od odpowiedzi

na pytanie pierwsze.

Estrada i Studio • grudzie 2007

N a wstępie należy zadać sobie dwa

Dlaczego nie?

Przy wszystkich swoich zaletach słu-

chawki mają poważną wadę – dostar-

czany przez nie dźwięk jest nienaturalny

dla naszego zmysłu słuchu. Przy odsłu-

chu za pomocą stereofonicznego zesta-

wu głośnikowego nasze lewe ucho od-

biera dźwięk przetwarzany zarówno

przez lewy, jak i prawy głośnik. Efekt

cienia akustycznego, jaki wynika z na-

szej anatomii sprawia jednak, że dźwięk

z prawego głośnika brzmi inaczej niż

taki sam dźwięk z lewego głośnika (jest

cichszy, a częstotliwości powyżej 2 kHz

są nieznacznie stłumione). Zastanówmy

się, jakie to ma odniesienie do monito-

ringu za pomocą słuchawek i co z tego

wynika. W przypadku słuchawek sy-

gnał emitowany w lewym kanale docie-

ra tylko do lewego ucha, a sygnał emi-

towany w prawym kanale dociera tylko

do prawego ucha. Nie ma tu zatem tego

efektu cienia akustycznego, który wystę-

puje przy odsłuchu głośnikowym, a to

sprawia, że wiele elementów zawartych

w sygnale muzycznym jest w przypadku

obu typów monitoringu zupełnie inaczej

interpretowanych przez nasz słuch.

Nie zapominajmy też o tym, że głośni-

ki pracują w określonym środowisku od-

słuchowym i choć w warunkach studyj-

nych robi się wszystko, by wpływ owe-

go środowiska na odsłuch ograniczyć

do minimum, to jednak dźwięk emito-

wany przez głośniki brzmi dla nas bar-

dziej wiarygodnie niż dźwięk w słu-

chawkach. Prosty przykład – przy odsłu-

chu głośnikowym sygnał występujący

w jednakowych proporcjach w prawym

i lewym kanale jest przez nasz słuch in-

terpretowany jako dźwięk wybrzmiewa-

jący na wprost przed nami. Ten sam sy-

gnał odtwarzany przez słuchawki inter-

pretujemy jako dobiegający dokładnie ze

środka naszej głowy. Stąd prosty wnio-

sek, że słuchawki kompletnie nie nadają

się do budowania planów dźwiękowych

w naszym miksie, gdyż za ich pomocą

nigdy nie będziemy w stanie wiarygod-

nie określić, czy dany instrument znaj-

duje się bliżej, czy dalej od nas.

Ale nie jesteśmy w sytuacji bez wyj-

ścia. Są bowiem pewne sposoby na to,

aby przypadłości słuchawek ,jeśli nie

całkowicie wyeliminować, to przynaj-

mniej w znacznym stopniu ograniczyć.

w odniesieniu do sygnału dostarczane-

go do słuchawek. Chodzi o to, by sygnał

z kanału lewego odpowiednio przetwo-

rzyć i z mniejszym poziomem podać

do prawej słuchawki. To samo należy

uczynić z sygnałem z kanału prawego,

który po przetworzeniu i zmniejsze-

niu poziomu należy podać do lewej słu-

chawki. Owo przetworzenie ma zasy-

mulować efekt cienia akustycznego,

czyli w ogólnym uproszczeniu obcięcie

o kilka decybeli częstotliwości powy-

żej 2 kHz.

Symulację, o jakiej wspomniano wy-

żej, można zrobić „na piechotę”, ale zde-

cydowanie lepszym rozwiązaniem bę-

dzie zastosowanie specjalizowanego

procesora. Ze swojej strony rekomen-

duję darmowe narzędzie o nazwie

Crossfeed EQ (aplikację znajdzie-

cie na naszej płycie DVD w katalo-

gu Artykuy\Miksowanie na suchaw-

kach ). Crossfeed EQ występuje w po-

staci samodzielnego programu, do

którego można importować pliki audio,

Wtyczka Crossfeed

EQ, której zadaniem

jest symulacja efek-

tu cienia akustycz-

nego wprowadzane-

go przez nasz go-

w. Odpowiednie

ustawienie pozwo-

li przybliy sposób

odbioru dwiku za

pomoc suchawek

do odbioru dwi-

ku za pomoc go-

ników.

lub w formie wtyczki VST, którą moż-

na włączyć szeregowo w torze sygna-

łowym zasilającym słuchawki. Jeśli za-

mierzamy użyć tego narzędzia do czę-

ściowej symulacji brzmienia głośników

na słuchawkach, wówczas powinniśmy

załączyć tę wtyczkę na wyjściu odsłu-

chowym z naszego programu DAW, pa-

miętając jednocześnie o tym, że należy

ją wyłączyć, gdy odsłuchu dokonujemy

na głośnikach.

Wtyczka Crossfeed EQ nie pozwala

uzyskać żadnych spektakularnych efek-

tów brzmieniowych, ale najważniejsze

jest to, że obraz dźwiękowy, jaki dzięki

niej otrzymamy, nie jest całkowicie pła-

ski. Wprawdzie w dalszym ciągu słu-

chawki nie pozwolą nam na prawidło-

we ustawienie planów, ale materiał au-

dio zyska na wiarygodności, a obraz

sceny dźwiękowej wyraźnie się wypeł-

ni. Konkretne ustawienia wtyczki za-

leżą oczywiście od użytych słucha-

wek oraz materiału brzmieniowego,

z jakim będziemy mieli do czynienia.

W przypadku suchawek sygna emitowany w lewym kanale

dociera tylko do lewego ucha, a sygna emitowany w prawym

kanale dociera tylko do prawego ucha. Nie ma tu zatem tego

efektu cienia akustycznego, który wystpuje przy odsuchu

gonikowym, a to sprawia, e wiele elementów zawartych

w sygnale muzycznym jest w przypadku obu typów monito-

ringu zupenie inaczej interpretowanych przez nasz such.

Sztuczka numer jeden

Skoro wiemy, że na sposób odbio-

ru przez nas dźwięków emitowanych

przez głośniki duży wpływ ma efekt

cienia akustycznego, nie od rzeczy bę-

dzie zasymulowanie tego zjawiska

Estrada i Studio • grudzie 2007

TECHNOLOGIA

Miksowanie na suchawkach

W przypadku typowej produkcji elek-

tronicznej z „żywym”, ale mocno okra-

szonym efektami wokalem sprawdziły

się ustawienia zaprezentowane na zrzu-

cie ekranowym widocznym na poprzed-

niej stronie.

Pierwszy mały kroczek w kierunku

uczynienia ze słuchawek narzędzia do

miksowania nagrań mamy już za sobą.

Pora na ciąg dalszy.

Sztuczka numer dwa

Zastosujemy teraz efekt auralizacji,

czyli dodania do dźwięku słuchawek

tych elementów, które wprowadza po-

mieszczenie podczas odsłuchu monito-

rowego. Oczywiście nie jesteśmy w sta-

nie uwzględnić wszystkich czynników

mających wpływ na taki, a nie inny od-

biór dźwięku, ale kilka z nich może-

my zasymulować, by zwiększyć nasze

szanse na prawidłowe przeprowadze-

nie niektórych etapów miksowania ma-

teriału audio.

Do uzyskania efektu auralizacji wy-

korzystamy wtyczkę napisaną przez

twórcę omówionego wyżej Crossfeed EQ,

noszącą nazwę Room Sound . Wtyczka

bazuje na dość prostym algorytmie wy-

korzystującym tylko jedno odbicie,

a więc na dobrą sprawę opóźnioną ko-

pię sygnału podstawowego. W bardziej

złożonych algorytmach auralizacji ma

miejsce wyliczanie wielu odbić, co po-

zwala uzyskać lepszy efekt końcowy,

ale do naszych potrzeb wystarczy nam

to, co oferuje Room Sound. Bazując na

tylko jednym odbiciu, wtyczka nie ob-

ciąża w znaczący sposób naszej se-

sji. Ponadto pierwsze odbicie dźwięku

w warunkach rzeczywistych ma naj-

większe znaczenie w odniesieniu do

tego, co słyszymy (oczywiście jeśli nie

chodzi nam o symulację pogłosu, a je-

dynie próbę odtworzenia warunków od-

słuchowych małej reżyserki).

Room Sound pozwala nam zasy-

mulować rodzaj materiału, z jakie-

go wykonane są ściany, podłoga i su-

fit (z uwzględnieniem stopnia tłumienia

dla niskich, średnich i wysokich często-

tliwości), odległość głośników od ścian,

podłogi i sufitu, wysokość pomieszcze-

nia, odległość słuchacza od głośników,

Kolejna wtyczka po-

chodzca ze strony

www.ohl.to – Room

Sound. Dziki niej

moemy otrzy-

ma efekt symula-

cji pierwszego od-

bicia dwiku od

cian, podogi i su-

fitu wirtualnego po-

mieszczenia, jeszcze

bardziej przyblia-

jcy sposób odbioru

dwiku za pomoc

suchawek do dwi-

ku odbieranego za

pomoc goników.

wysokość, na jakiej znajdują się uszy

słuchacza oraz wprowadzić element nie-

symetryczności w naszym wirtualnym

pomieszczeniu odsłuchowym. Przy usta-

wianiu parametrów nie warto ruszać su-

wakami w poszukiwaniu „najlepszego”

brzmienia, ale uczciwie wprowadzić pa-

rametry pomieszczenia odsłuchowego,

w jakim chcielibyśmy pracować z uży-

ciem monitorów. W wielu wypadkach

kluczem do sukcesu jest ustawienie ta-

kiej samej wartości odległości głośników

od podłogi (Speaker Height) jak i wyso-

kości, na jakiej znajduje się głowa słu-

chacza (Listener Height).

Środkowa część interfejsu graficzne-

go wtyczki pozwala na precyzyjne zde-

finiowanie właściwości akustycznych

materiałów, z jakich wykonano podło-

gę, ścianę i sufit, ale ja sugerowałbym

ograniczenie się do wyboru zbliżonego

strukturalnie materiału z rozwijanych

list w lewej części interfejsu, bez anga-

żowania się w szczegółową edycję para-

metrów. W prawej części interfejsu akty-

wujemy funkcję symulacji (With Room)

oraz funkcję Crossfeed (Crossfeed On).

Tam też wybieramy charakterystyki kie-

runkowe poszczególnych przetworników

w monitorach (polecam wybór charakte-

rystyk kardioidalnych). Ostatnia funk-

cja to filtr górnoprzepustowy z regula-

cją częstotliwości odcięcia i nachylenia.

Za jego pomocą można zasymulować

brzmienie miksu na mniejszych głośni-

kach, ale do standardowej pracy należy

go wyłączyć, wybierając No Cutoff.

Oczywicie nie jestemy w stanie uwzgldni wszystkich

czynników majcych wpyw na taki a nie inny odbiór dwiku,

ale kilka z nich moemy zasymulowa, by zwikszy nasze

szanse na prawidowe przeprowadzenie niektórych etapów

miksowania materiau audio.

Sprawdzamy w praktyce

Załączamy obie omówione wtyczki na

sumie monitorowej naszej sesji. Obie nie-

stety wprowadzają pewne tłumienie do

sygnału, którego nie można dostatecznie

skompensować za pomocą ich kontro-

lek, dlatego na końcu szeregu wtyczek

Estrada i Studio • grudzie 2007

TECHNOLOGIA

Miksowanie na suchawkach

włączamy dowolny plug-in pozwalający na

zwiększenie sygnału o ok. 9 dB (podczas

przygotowywania tego materiału skorzysta-

łem z programu Reaper jako hosta, a do kom-

pensacji poziomu użyłem kompresora Cockos

ReaComp z suwakiem

WET

ustawionym na

Co ma arówka do suchawek?

Kiedy do dawno temu zaczynaem swoj przygod

z muzyk i elektronik wykorzystywan na potrzeby

muzyki, bardzo dotkliwie odczuwaem brak wiarygodnego

przyrzdu pomiarowego. Zakup dobrej klasy miernika

(oczywicie analogowego i wychyowego, bo innych

w poowie lat 70. na naszym rynku raczej nie byo) lea

poza moim zasigiem, wic rozpaczliwie szukaem inne-

go rozwizania. Wtedy dotarem do artykuu w pimie

„Radioamator i Krótkofalowiec” noszcego – do dzi to

pamitam – tytu

na +9 dB).

Punktem wyjścia niech będą ustawienia

obu wtyczek widoczne na zrzutach ekrano-

wych towarzyszących artykułowi. Na począt-

ku zamiast sesji importujemy do naszego ho-

sta utwór komercyjny. Gorąco polecam użycie

jakiegoś utworu z lat 60. lub 70. (np. z póź-

niejszego repertuaru The Beatles lub z pły-

ty Dark Side of The Moon Pink Floyd). W zgod-

nej opinii wielu słuchaczy oraz realizatorów

utwory te zazwyczaj świetnie brzmią na gło-

śnikach, fatalnie wypadając na słuchawkach.

Jest to spowodowane głównie przez „twarde”

panoramowanie wielu użytych w nich instru-

mentów i efektów. Następnie uważnie porów-

nujemy odtwarzane na słuchawkach utwo-

ry z wyłączonymi i włączonymi wtyczkami.

W tym drugim przypadku natychmiast za-

uważymy zawężenie obrazu stereo oraz sub-

telną „ucieczkę” skrajnie panoramowanych

sygnałów w kierunku środka bazy stereo,

a jednocześnie wyraźne poszerzenie i upla-

stycznienie owego środka. Scena pod wzglę-

dem przestrzennym staje się bardziej upo-

rządkowana i znacząco bardziej stabilna.

Przyszedł czas na kolejną próbę, którą war-

to wykonać w studiu dysponującym dobrym

i sprawdzonym systemem monitoringu gło-

śnikowego. Importujemy do sesji jeden ze

współcześnie wyprodukowanych utworów

w bliskiej nam stylistyce i o dobrze nam zna-

nym brzmieniu. Zakładamy słuchawki i po-

stępujemy podobnie jak poprzednio, porów-

nując brzmienie bez wtyczek i z wtyczkami.

W wielu wypadkach zauważymy, że wtyczki

powodują subtelną utratę pewnej atrakcyjno-

ści brzmieniowej materiału, ale jednocześnie

sprawiają, że scena staje się uporządkowa-

na, instrumenty brzmią bardziej zdecydowa-

nie, a my jesteśmy w stanie dość dobrze okre-

ślić ich miejsce w panoramie stereo. Materiał

bez wtyczek na pewno będzie brzmiał bardziej

przestrzennie i z większą otwartością, a ma-

teriał odsłuchiwany z wtyczkami będzie nieco

surowy, jakby pozbawiony blasku, ale jedno-

cześnie bardziej przewidywalny i konkretny.

Na odsłuch współcześnie zrealizowanego

materiału warto poświęcić więcej czasu, pa-

miętając o tym, że nie wszyscy producenci

miksują utwory tak, by brzmiały one podobnie

DRY

arówka – czuy wskanik pomiarowy

Autor opisywa szereg metod na wykorzystanie najzwy-

klejszej arówki jako elementu, za pomoc którego mona

byo dokonywa prostych pomiarów prdu, napicia oraz

rezystancji. Wprawdzie zbudowany na bazie arówki przy-

rzd pomiarowy nie by zbyt dokadny oraz – co zakrawa

na swego rodzaju paradoks – do skalibrowania wymaga

uycia miernika z prawdziwego zdarzenia (na szczcie

tylko jednorazowo), ale za jego pomoc udao mi si uru-

chomi wówczas kilka ciekawych ukadów.

W podobny sposób mona podej do kwestii mikso-

wania materiau za pomoc suchawek. W tak zoonym

i skomplikowanym procesie, jakim jest miksowanie,

suchawki to taka arówka... Uytkownik wiadomy

ogranicze, jakie niesie kontrola dwiku za pomoc

suchawek, oraz stosujcy okrelone metody pozwalajce

na ich kompensacj, ma spore szanse na przeprowadze-

nie wikszoci prac nad miksem bez uycia monitorów.

Nie zmienia to faktu, e w którym momencie nasz miks

musimy skonfrontowa z rzeczywistoci, odtwarzajc go

na gonikach, gdy to one s prawdziwym „przyrzdem

pomiarowym”, a nie „arówk”.

na głośnikach i słuchawkach. A w słuchaw-

kach wszystko jest szersze, przerysowane i za-

bójczo piękne w swej sztuczności. Wielu reali-

zatorów wychodzi z założenia, że jeśli na gło-

śnikach jest dobrze, to na słuchawkach będzie

tylko lepiej. Dlatego też podczas testów nasze-

go nowo skonfigurowanego monitoringu słu-

chawkowego starajmy się nie oceniać brzmie-

nia pod kątem jego „piękności”, ale użytecz-

ności dla nas jako realizatorów. Sprawdzajmy

przede wszystkim, czy wokal jest czytelny, czy

znajduje się w konkretnym miejscu sceny ste-

reo i czy towarzyszący mu pogłos (jeśli jest)

nie powoduje problemów z lokalizacją woka-

lu w przestrzeni. Kontrolujemy też możliwość

dokładnego określenia pozycji poszczególnych

instrumentów w przestrzeni stereo. Cały czas

włączamy i wyłączamy wszystkie wtyczki, by

mieć pełną świadomość zmian, jakie wprowa-

dzają do brzmienia, i wyrobić sobie zdanie na

temat ich przydatności. Na tym etapie możemy

jeszcze dokonywać korekty ustawień Crossfeed

EQ oraz Room Sound, pamiętając jednocze-

śnie o tym, że nie mniej ważne jest ustawienie

trzeciej wtyczki, której użyjemy do kompensa-

cji poziomu (sygnał cichszy jest automatycz-

nie definiowany przez nasz mózg jako gorzej

brzmiący).

Gdy po wielu próbach, porównaniach, te-

stach różnego typu materiału dźwiękowego

jesteśmy już pewni, że zmiany wprowadza-

ne przez omówione wyżej wtyczki do sygnału

podawanego na słuchawki pozwalają na lep-

szą kontrolę odsłuchiwanego materiału, czas

na test ostateczny, do którego potrzebne będą

dobre, sprawdzone monitory odsłuchowe.

Porównujemy to, co słyszymy na słuchawkach

(po przetworzeniu za pomocą Crossfeed EQ

oraz Room Sound), z dźwiękiem emitowanym

przez monitory oraz z tym samym dźwiękiem

podawanym na słuchawki bez przetworzenia.

Takie porównanie jest technicznie dość kłopo-

tliwe do przeprowadzenia, zatem będziemy za-

pewne potrzebowali pomocy drugiej osoby.

Pamiętajmy też o tym, by zapewnić jednako-

wy poziom subiektywnej głośności wszystkich

trzech porównywanych ze sobą sygnałów.

Rodzi się pytanie – kiedy możemy uznać, że

wprowadzona przez nas korekcja sygnału po-

dawanego na słuchawki zwiększa nasze szan-

se na wydajne miksowanie z ich użyciem?

Wtedy, gdy to, co słyszymy za pomocą słucha-

wek z korekcją, jest bliższe temu, co słyszy-

my na monitorach, niż to, co słyszymy na słu-

chawkach bez korekcji. Wprowadzone przez

nas zmiany powinny sprawić, że scena stereo

jest uporządkowana, że dodawanie efektu po-

głosu nie powoduje „ucieczki” dźwięku pod-

stawowego w bliżej nieokreślone miejsce w pa-

noramie, a każdy ruch gałką

daje słyszal-

ny efekt.

Nie zmienia to faktu, że zanim zdecydu-

jemy się na przeprowadzenie choćby części

prac związanych z miksem wyłącznie w opar-

ciu o słuchawki, musimy przeprowadzić sze-

reg prób na monitorach, by mieć pełną świa-

domość różnic między obydwoma typami od-

słuchów. Czym więcej prób, korekt i porównań,

tym większe prawdopodobieństwo, że to, co

„ukręcimy” na słuchawkach, zabrzmi dobrze

na głośnikach.

Jak miksowa

z uyciem suchawek?

Proces miksowania z użyciem słuchawek

nie różni się w sposób znaczący od mikso-

wania na głośnikach, należy jednak pamię-

tać o tym, by unikać skrajnego panoramowa-

nia dźwięku. Jeśli zależy nam na uzyskaniu

Proces miksowania z uyciem suchawek nie róni si

w sposób znaczcy od miksowania na gonikach, naley

jednak pamita o tym, by unika skrajnego panoramo-

wania dwiku.

Estrada i Studio • grudzie 2007

minimum, a suwakiem

PAN

efektu skrajnego pozycjonowania, wystar-

czy gdy dany dźwięk ustawimy na 90 pro-

cent pełnego zakresu. W przypadku odsłu-

chu głośnikowego nie będzie praktycznie żad-

nej różnicy w porównaniu do ustawienia na

100 procent, a przy odsłuchu na słuchaw-

kach pozwoli uniknąć efektu „jednego ucha”.

Przy miksowaniu należy też pamiętać o tym,

że odsłuch na monitorach daje węższy efekt

przestrzenny niż odsłuch na słuchawkach,

przy czym opisane wyżej sposoby na obróbkę

sygnału kierowanego do słuchawek powinny

w znacznej mierze pomóc zawęzić panoramę

do poziomu typowego dla głośników.

Nie od rzeczy będzie wzięcie pod uwagę

możliwości wzbogacenia najważniejszych sy-

gnałów w miksie (wokal, stopa, werbel, partie

solowe) o efekt pogłosu, nawet gdy nie plano-

waliśmy tego robić. Odrobina efektu na pozio-

mie praktycznie niesłyszalnym na głośnikach

pozwoli skleić te dźwięki z resztą aranżacji

podczas miksowania na słuchawkach, które

w naturalny sposób izolują nas od przestrze-

ni, w jakiej znajdujemy się przy miksowaniu

na głośnikach.

Pozycjonowanie poszczególnych elemen-

tów aranżacji w miksie dokonywanym na

słuchawkach jest bardzo trudne, jeśli nie za-

stosujemy opisanej wyżej metody symula-

cji cienia akustycznego oraz auralizacji. Jeśli

jednak to zrobimy i nauczymy się korzystać

z takiego systemu odsłuchowego, wtedy nie

będziemy mieli najmniejszych problemów

z układaniem instrumentów w panoramie.

Zanim jednak przystąpimy do tej czynno-

ści, warto sprawdzić, czy jesteśmy w sta-

nie usłyszeć różnicę między pozycjonowa-

niem na –25, 0 i +25 (w skali r100 obejmu-

jącej cały zakres panoramy od kanału lewego

do prawego).

Należy z dużą ostrożnością podcho-

dzić do szeroko brzmiących stereofonicz-

nych dźwięków syntetycznych. To, co świet-

nie zabrzmi na słuchawkach, może nam zu-

pełnie „wyskoczyć z miksu” przy odsłuchu

na głośnikach. Jeśli mamy wątpliwości, czy

dźwięk nie jest zbyt szeroki, wówczas naj-

lepszym rozwiązaniem będzie skonfronto-

wanie go z brzmieniem ze sprawdzonej płyty

wzorcowej. Jeśli trzymamy się mniej więcej

tej samej szerokości, wówczas nie powinno

być żadnych problemów. Jeżeli jednak nasz

dźwięk jest szerszy, to powinniśmy zawęzić

jego brzmienie, redukując ustawienia pano-

ramy obu kanałów ze skrajnych do ok. r80,

choć nawet ustawienia r30 są przez nasz

słuch odbierane jako brzmiące wystarczają-

co przestrzennie.

Kwestia basu

Dość dużym problemem podczas mikso-

wania na słuchawkach jest próba oceny po-

ziomu i brzmienia basu w naszej produkcji.

Tutaj każde słuchawki przegrywają z mikso-

waniem z wykorzystaniem głośników, ponie-

waż te ostatnie pozwalają nie tylko usłyszeć

bas, ale i poczuć go całym ciałem. I nie cho-

dzi tu tylko o odsłuch z dużą głośnością, ale

po prostu o sposób, w jaki nasz organizm od-

biera fale o dużych długościach, a czyni to

nie tylko przez uszy. Aby sprawdzić, jakie to

ważne, spróbujcie zagrać na gitarze basowej

podłączonej do grającego cicho wzmacnia-

cza, a później zróbcie to samo, grając wyłącz-

nie na słuchawkach. Różnica w odbiorze tego

brzmienia, nawet pomijając kwestie prze-

strzenne, jest natychmiast wyczuwalna. Z ta-

kim właśnie problemem trzeba się będzie zde-

rzyć podczas miksowania na słuchawkach,

zwłaszcza jeśli nie są to słuchawki najwyż-

szej klasy.

Jedynym wyjściem z tej sytuacji jest cią-

głe porównywanie brzmienia stopy zesta-

wu perkusyjnego oraz basu w naszym miksie

z brzmieniem tych instrumentów w nagraniu

referencyjnym. Jeśli w jednym i drugim wy-

padku bas jest odbierany podobnie, to może-

my przyjąć, że jesteśmy blisko optymalnego

brzmienia. Tu jednak wraca problem jakości

słuchawek, gdyż tańsze słuchawki z podziwu

Porady praktyczne

' Jeli moesz korzysta z odsuchu gonikowego, wówczas zawsze staraj si doprowadzi do sytuacji, by pierwszy etap

miksowania przeprowadza z wykorzystaniem goników. Dopiero kiedy ustalisz z grubsza poziomy i miejsce poszczegól-

nych elementów w miksie, przejd na odsuch suchawkowy. Rozpoczcie pracy na suchawkach zazwyczaj sprawia, e

konfrontacja zbudowanego na nich miksu z odsuchem gonikowym w wikszoci sytuacji wywouje u nas ch korygo-

wania niektórych poziomów. Jeli tak nie jest, to znaczy, e nasz odsuch suchawkowy jest bliski optymalnemu.

' Pracujc nad miksem, który po stronie odbiorcy naszej produkcji ma brzmie równie dobrze na gonikach, jak i na su-

chawkach, zawsze zaczynaj prac korzystajc z goników. Dopiero po zmiksowaniu materiau pod ktem optymalnego

odsuchu na gonikach przejd do etapu dostosowania miksu do odsuchu suchawkowego. W tym drugim przypadku nie

bój si korzysta z komercyjnych suchawek typu ear plug, poniewa wikszo naszych potencjalnych odbiorców bdzie

korzystaa z takich wanie suchawek wspópracujcych z przenonymi odtwarzaczami takimi jak iPod.

' Nie przesadzaj z gonoci odsuchu podczas pracy z wykorzystaniem suchawek. W najlepszym wypadku gony

odsuch spowoduje ból gowy, a w najgorszym uszkodzi such. W czasie pracy ze suchawkami naley te robi czste

przerwy – znacznie czstsze ni przy odsuchu za pomoc goników. Oprócz zmczenia suchu mamy tu bowiem do

czynienia ze zmczeniem uciskiem powodowanym przez pak oraz nauszniki suchawek. Tylko regularne przerwy

pozwalaj zachowa wiee spojrzenie na miks, nad którym pracujemy.

' Spróbuj poeksperymentowa z uoeniem suchawek na gowie (chodzi tu o pozycj przetworników wzgldem uszu).

W niektórych przypadkach przesunicie suchawek ma znaczcy wpyw na jako dwiku – niekiedy pozytywny, ale

czasem negatywny.

Estrada i Studio • grudzie 2007

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: