Zestaw 4
1.Zasady prawidłowego żywienia
•Zachowanie różnorodności spożywanych produktów pozwala na dostarczenie wszystkich niezbędnych składników i uniemożliwia skumulowanie ewentualnych szkodliwych substancji
•Zachowanie prawidłowego udziału poszczególnych składników energetycznych: białko - 12%, tłuszcze < 10%, węglowodany - 60%. Należy unikać nadmiaru białka i tłuszczu zwierzęcego: tłustego mleka, serów żółtych, dużej ilości mięsa, tłustych wędlin, nasycone kwasy tłuszczowe tylko do 10% dziennego zapotrzebowania - ograniczenie spożycia masła, smalcu. Zastępowanie produktów zwierzęcych roślinnymi (masło - margaryna, śmietana do sałatek - olej). Wołowinę i wieprzowinę powinny zastąpić ryby i drób. Należy spożywać węglowodany złożone (do 40% dziennego zapotrzebowania), produkty zbożowe, suche strączkowe (fasola, groch), ziemniaki, ciemne pieczywo i mało oczyszczone kasze. Ograniczenie spożycia słodyczy i cukru.
•Dostateczne spożywanie warzyw i owoców > 600g dziennie brutto (z odpadkami), również surowe
•Umiar w stosowaniu soli chroni przed nadciśnieniem tętniczym. 5 - 7 g/d
•Dostateczne częste i regularne spożywanie niezbyt obfitych posiłków. Przerwy miedzy posiłkami nie powinny przekraczać 5 - 6 godzin, u dzieci i młodzieży 4 godziny. Rzadkie i obfite posiłki powodują nadwagę.
2.Wartości odżywcze mleka i produktów mlecznych
Kaloryczność mleka i sera twarogowego chudego jest niska, średnia w przypadku sera twarogowego tłustego (170 kcal) oraz wysoka dla serów twardych i topionych
Mleko 2%: 47 kcal/100g Mleko 3.2%: 58 Ser topiony: 222 Mleko jest włączane do diety lekkostrawnej. Sery twarde i topione nie.
Białko. Zawartość białka w mleku jest niska wynosi 3% (200 - 250 ml dostarcza 10% dziennego zapotrzebowania na białko). Poziom białka w serach twarogowych jest wysoki, a w serach podpuszczkowych bardzo wysoki. Białko mleka i produktów mlecznych ma wysoką wartość odżywczą. Wartość odżywcza białka twarogów jest mniejsza od mleka, co pozostaje w związku z wytrącaniem kazeiny podczas ich wyrobu, białka albuminowo - globulinowe przechodzą do serwatki.
Tłuszcz mleka jest łatwo przyswajalny, ma dużą zawartość NKT, dlatego należy pić mleko niskotłuszczowe.
Laktoza mleka pobudza perystaltykę i rozwój bakterii kwasu mlekowego w jelitach, przeciwdziałając procesom gnilnym. U niektórych osób istnieje nietolerancja na laktozę. Wapń. Mleko zawiera dużo przyswajalnego wapnia. Występuje w postaci kazeinianu wapnia i jedno- lub dwuzasadowych fosforanów. 50% wapnia spożywanego przez kobiety w II połowie ciąży powinno pochodzić z mleka. Przy wyrobie serów twarogowych Ca przechodzi do serwatki. Serwatka zawiera dużo wapnia i ryboflawiny. Dzięki Ca mleko ma właściwości alkalizujące.
Żelazo. Mleko i produkty mleczne zawierają mało żelaza.
Witamina A. Bogatym źródłem są produkty mleczne o wysokiej zawartości tłuszczu np. sery twarde, twarogowe tłuste i mleko pełnotłuste. Ryboflawina. 100g mleka dostarcza 10% normy na wit. B; dla kobiet o małej aktywności fizycznej. Wit. B: rozkłada się pod wpływem światła.
3.Czynnikl fizyczne opisujące powietrze
Cechy te tworzą mikroklimat (warunki cieplno - wilgotnościowe) wpływające na samopoczucie człowieka.
•Temperatura, od -60 do +60°C. Średnia temperatura w Polsce 8°C
•Wilgotność: bezwzględna - ilość pary wodnej w powietrzu (g/m1 lub hPa)
względna-jest to stosunek wilgotności bezwzględnej do maksymalnej.
Optimum: 40-60%. Powietrze o niskiej wilgotności prowadzi do wysychania śluzówek dróg
oddechowych, co hamuje czynność aparatu rzęskowego i osłabia działanie surfaktantu. Powietrze o nadmiernej wilgotności wpływa niekorzystnie na procesy termoregulacyjne ustroju i sprzyja rozwojowi mikroflory powietrza
•Prędkość ruchu powietrza 0,2 m/s, zależy od różnic temperatur i ciśnienia atmosferycznego. W pomieszczeniach wynosi 0.15 - 0,4 m/s. Przez człowieka odczuwany przy prędkości l m/s. Stanowi bodziec mechaniczny, współdziała w termoregulacji i wpływa na temperaturę efektywną
-Ciśnienie. Nad poziomem morza 1013 hPa. Niskie ciśnienie - niż, wysokie -wyż. Masy powietrza przesuwają się w kierunku ciśnienia niższego, z czym wiąże się zmiana pogody.
-Jonizacja.
4.Badania laboratoryjne w ocenie stanu odżywienia
Zmiany metaboliczne spowodowane wadliwym żywieniem na ogół wyprzedzają objawy kliniczne. Badania biochemiczne są szczególnie cenne w diagnostyce subklinicznych niedoborów żywieniowych. Badania dzielimy na dwie grupy:
-Pozwalające na ocenę poziomu składników odżywczych w surowic (karoten, kwas askorbinowy) lub w moczu (ryboflawina). Dostarczają informacji o poziomie aktualnego spożycia tych składników. Stężenia tych substancji mogą ulegać dobowym wahaniom uzależnionym od aktualnego poziomu danego składnika w pożywienia. Pomiary te mają ograniczoną wartość powinny być rozpatrywane w powiązaniu z innymi.
-Badania wykrywające zmiany metaboliczne spowodowane niewłaściwym dostarczaniem danego składnika do ustroju, wykrywają przesunięcia ilościowe w stężeniu poszczególnych metabolitów oraz występowanie zaburzeń enzymatycznych powstający wskutek niedoborów żywieniowych. Najczęstsze badania:
-stężenie albumin, prealbuminy, transferyny, białka wiążącego retinol
-dobowe wydalanie kreatyniny
-morfologia krwi
-testy immunologiczne: poziomy immunoglobulin (zwłaszcza IgG)
5.Struktura chorób zawodowych w Polsce
Choroba zawodowa to choroba zamieszczona w wykazie chorób zawodowych, spowodowana działaniem czynników szkodliwych w środowisku pracy. Określa się jej rodzaj, stopień natężenia, czas działania czynnika szkodliwego oraz zespół objawów choroby zawodowej powinien odpowiadać skutkom biologicznym działania czynnika szkodliwego. Ostateczną decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej podejmuje Państwowy Inspektor Sanitarny. Najczęstsze choroby zawodowe to:
-przewlekle choroby narządu głosu
-zawodowe uszkodzenie słuchu
-pylice płuc
-choroby zakaźne i inwazyjne
-nowotwory złośliwe
-choroby skóry
-choroby alergiczne
-zatrucia
-przewlekle choroby oskrzeli
-zespól wibracyjny
6 .Testy bioindykacyjne
Są to testy z użyciem organizmów żywych jako wskaźników (orzęski, glony, bakterie, muszki, rośliny, specjalne gatunki ryb) mające na celu ocenę kompleksowego oddziaływania danego środowiska (mix substancji) na dany organizm—dokładna i szybka ocena np. toksyczności wody czy szkodliwości (np. mutagenności) zanieczyszczeń powietrza itp. Opierają się na obserwacji lub przeżywalności organizmów. Po inkubacji organizmu w danym środowisku (woda, powietrza) obserwuje się wzrost, zmiany letalne, lokomotoryczne i morfologiczne, a następnie po obliczeniach określa się miana toksyczności w stosunku do organizmu człowieka.
-Mech - stężenie metali ciężkich
-Igły sosny - stężenie siarki
-Salmonella - test AMESA (test rewersji mutacji TA 100, TA 98 - symbole szczepów Salmonelli w badaniu środowiska, im mniejszy wzrósł kolonii bakterii tym bardziej toksyczne środowisko)
-Muszka owocówka - test SMART (test somatycznej mutacji i rekombinacji) - inkubacja jaj muszki owocowej w kolbie przez 72h i obserwacja regularności wzrostu włosków na skrzydełkach.
7.Parametry chemiczne wody
-Utlenialność - redukowanie nadmanganianu potasu wskutek utlenienia obecnych w wodzie związków organicznych: świadczy o zanieczyszczeniu związkami organicznymi. Powinna być < 3 mg O2/dm3
-Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen - ilość tlenu potrzebna do utlenienia związków organicznych w temperaturze 20°C na drodze biochemicznej.
-Związki azotowe (amoniak, azotyny, azotany). Pochodzenia organicznego -ścieki i nieorganicznego – nawozy sztuczne.
•Chlorki (< 300 mg/dm3) ze złóż mineralnych (normalne), ścieków i odpadów zwierzęcych.
•Odczyn
•Twardość. Ca, Mg jako sole - wzrost twardości wody. Powoduje nadmierne zużycie mydła i osadzanie się kamienia
•Żelazo z gleby, ścieków, korozji rur, > 0,5 mg/dm3 - zmętnienie i pogorszenie smaku
•Mangan < 0,l mg/dm3
•Mikroelementy. Jod i fluor norma: 0,5 -l mg/dm3)
•Zanieczyszczenia chemiczne
8.Co wpływa na spoczynkową przemianę materii (SPM)
Podstawowa przemiana materii jest najniższym poziomem przemian energetycznych niezbędnych do utrzymania podstawowych procesów życiowych. Mierzona jest u ludzi na czczo, w warunkach komfortu cieplnego, przy zupełnym odprężeniu fizycznym i psychicznym. Te warunki nie są możliwe do osiągnięcia, jest to więc faktycznie spoczynkowa przemiana materii (SPM). Jej poziom określa powierzchnia ciała (funkcja masy i wysokości), wiek, pleć. Wiąże się z tym pojęcie beztłuszczowej masy ciała (LBM). LBM spada o 2 - 3% na 10 lat.
Mężczyźni: 15,3 W + 679 kcal/dobę Kobiety: 14,7 W + 479 kcal/dobę
bombelspec