5403.txt

BOLES�AW PRUS

NA WAKACJACH

Wieczorem, jak zwykle, przyszed� do mnie m�j szkolny kolega. Mieszkali�my obaj 
na wsi o kilka wiorst od siebie i widywali�my si� prawie co dzie�. By� to 
przystojny blondyn, kt�rego �agodne. oczy mog�y rozmarzy� niejedn� kobiet�. Mnie 
poci�ga� jego niewzruszony spok�j i trze�wo�� umys�u.
Tego dnia spostrzeg�em, �e mu co� dolega; patrzy� w ziemi� i gor�czkowo uderza� 
si� po nogach szpicrut�. Nie uwa�a�em za stosowne pyta� go o pow�d widocznego 
zak�opotania, ale on sam zacz��.
- Wiesz - odezwa� si� - mia�em dzi� g�upi wypadek. Zdziwi�em si�; by�o rzecz� 
prawie niepodobn�, a�eby, "g�upi wypadek" m�g� si� zdarzy� tak panuj�cemu nad 
sob� cz�owiekowi.
- Mieli�my - m�wi dalej - z rana we wsi po�ar. Spali�a si� cha�upa...
- A ty� mo�e skoczy� w ogie�?... - przerwa�em mu troch� drwi�cym tonem.
Wzruszy� ramionami i zdawa�o mi si�, �e si� lekko zarumieni�; zreszt� mo�e mu 
pad� na twarz blask zachodz�cego s�o�ca.
- Zapali�y si� - ci�gn�� po przerwie - konopie na strychu u ch�opa, a w kilka 
minut p�niej strzecha. Czyta�em w tej chwili jaki� zajmuj�cy rozdzia� Saya, ale 
na widok k��b�w czarnego dymu i p�omyk�w wydobywaj�cych si� ze szczelin przy 
kominie, opanowa�a mnie filisterska ciekawo�� i powlok�em si� na miejsce. Ludzie 
byli przy robocie, wi�c zasta�em zaledwie kilka os�b: dwie baby lamentuj�ce nad 
nieszcz�ciem, organi�cin�, kt�ra obrazem �w. Floriana za�egnywa�a po�ar, i 
ch�opa, kt�ry medytowa� trzymaj�c w obu r�kach pust� konewk�. Od nich 
us�ysza�em, �e cha�upa zamkni�ta, bo gospodarz z kobieta wyszli w pole.
"Oto nasz system budowania!... - pomy�la�em. - Dom p�onie, jakby go prochem 
nabito..."
Istotnie, w ci�gu paru minut ca�y dach stal w p�omieniu: dym gryz� w oczy, a 
ogie� tak mocno przypieka�, �e z obawy o �akiet� musia�em cofn�� si� o par� 
krok�w.
Tymczasem nadbieg�o wi�cej ludzi z os�kami, siekierami i wod�: jedni pocz�li 
wywraca� p�ot, kt�remu nic nie grozi�o, inni leli wod� z konewek w taki spos�b, 
�e nie tkn�wszy ognia, przemoczyli do nitki zgromadzonych, a jedn� bab� 
wywr�cili na ziemi�. Nie robi�em im �adnych uwag wiedz�c, �e nic nie grozi 
dalszym budynkom; chata za� by�a nie do uratowania.
Nagle kto� krzykn��: "Tam jest dziecko, ten ma�y Stasiek!..."
- "Gdzie?..." - spytano. - "W cha�upie, �pi w nieckach pod oknem... Ino kt�ry 
wybij szyb�, a jeszcze wyci�gniesz �ywego..."
Nikt si� jednak nie ruszy�. S�oma na dachu ju� sp�on�h, a krokwie �arzy�y si� 
jak rozpalone druty.
Wyznaj�, �e gdym to us�ysza�, serce drgn�o mi w niezwyk�y spos�b.
"Je�eli nikt nie idzie - pomy�la�em - wi�c ja p�jd�... Na uratowanie ch�opca 
wystarczy p� minuty. Czasu a� nadto, ale -jakie� piekielne gor�co!..."
"No, rusz�e si� kt�ry! - wo�a�y baby. - O wy, psie dusze, nie warci�ta nazywa� 
si� ch�opami!..." - "To le� sama w ogie�, kiedy� taka m�dra! - ofukn�� kto� z 
t�umu. - Tam pewna �mier�, a dziecko, s�abe jak kurcz�, i tak ju� nie �yje..."
"�adnie! - pomy�la�em - nikt nie idzie, a ja jeszcze si� waham! Chocia� - 
szepn�a mi rozwaga - jakie licho ci�gnie mnie do bezcelowej awantury?... Czy ja 
wiem, gdzie le�y dzieciak?... Mo�e wypad� z niecek?..."
Belki ju� by�y zw�glone i z g�uchym trzaskiem zacz�y si� wygina�.
"Ale trzeba w ko�cu wedrze� si� tam - my�la�em - ka�da sekunda jest droga. 
Dzieciak przecie nie mo�e spali� si� jak robak.
- Lecz je�eli ju� nie �yje?... - odpowiedzia�o zastanowienie -w takim razie 
szkoda nawet surduta..."
Z daleka odezwa� si� straszny krzyk kobiecy: "Ratujcie dziecko!..." - 
"Trzymajcie j�!... - zawo�ano w odpowiedzi. - Skoczy w ogie� i zginie..."
Us�ysza�em za sob� jakie� szamotanie i ten sam krzyk: "Puszczajcie !... to moje 
dziecko!..."-, ,Ci�gnij j� wp�!..."- odpowie-dziano.
Nie mog�em wytrzyma� i rzuci�em si� naprz�d. Owion�� mnie �ar, dym, dach 
zatrzeszcza�, jakby go rozdarto, z komina posypa�y si� ceg�y. Poczu�em, �e mi 
si� tl� w�osy, i - cofn��em si� rozgniewany. "Co za g�upi sentymentalizm - 
pomy�la�em - dla garstki ludzkich popio��w robi� z siebie straszyd�o?... Jeszcze 
powiedz�, �e tanim kosztem chcia�em zosta� bohaterem!..."
Wtem potr�ci�a mnie jaka� m�oda dziewczyna biegn�ca do chaty. Us�ysza�em brz�k 
wybitych szyb, a gdy nag�y wiatr odgarn�� tuman dymu, zobaczy�em j� w oknie tak 
silnie pochylon� do wn�trza izby, �e wida� by�o jej nie umyte nogi.
"Co ty robisz, wariatko?! - krzykn��em - tam ju� jest trup, nie '� dziecko..." - 
, Jagna! chodzi tu!..." - zawo�ano z t�umu.
Pu�ap zapad� si�, a� iskry sypn�y do nieba. Dziewczyna znik�a w dymie, a mnie 
pociemnia�o w oczach.
"Ja-gna!..." - powt�rzy� lamentuj�cy g�os.
"Zara!... zara!..." - odpowiedzia�a dziewczyna przebiegaj�c ko�o mnie z 
powrotem.
Z wysi�kiem d�wiga�a w r�kach ch�opca, kt�ry obudziwszy si� wrzeszcza� 
wniebog�osy.
- Wi�c dziecko �yje? - spyta�em.
- Jak najzdrowsze.
- A dziewczyna... czy to jego siostra?
- Gdzie� tam! - odpar� - zupe�nie obca; nawet s�u�y u innego gospodarza i ma 
najwy�ej pi�tna�cie lat.
- I nic si� jej nie sta�o?
- Opali�a sobie chustk� i troch� w�os�w. Id�c tu widzia�em j�;
skroba�a przed sieni� kartofle i co� sobie nuci�a fa�szywym g�osem. Chcia�em jej 
wyrazi� moje uznanie, nagle jednak przysz�y mi na my�l: jej dziki zapa� i m�j 
rozs�dny takt wobec cudzego nieszcz�cia, i... taki mnie wstyd ogarn��, �e nie 
�mia�em do niej przem�wi� ani wyrazu.
My ju� tacy!... - doda� i pocz�� szpicr�zg� �cina� rosn�ce przy drodze badyle.
Na niebie zacz�y si� pokazywa� gwiazdy i ch�odny wiatr przyni�s� od stawu 
rechotanie �ab i kwilenie zabieraj�cych si� do snu ptak�w wodnych. Zwykle o tej 
porze obaj uk�adali�my projekta na przysz�o��, lecz dzi� �aden ust nie otworzy�. 
Za to zdawa�o mi si�, �e doko�a nas szepcz� krzaki:
- Wy ju� tacy!...