Systemy polityczne 1.12.11
Parlament to jest kolegialna instytucja reprezentująca interesy społeczeństwa , zajmująca się przede wszystkim legislatywą ( przyjmowaniem prawa ). Reprezentuje interesy całego społeczeństwa. Przez naród powołana i wyposażona w istotne kompetencje i funkcje dzięki którym sprawuje władzę ustawodawczą. Nie powołana sama przez siebie ale w drodze wyborów przez naród.
Struktura: albo dwu izbowe albo jedno izbowe.
Jedno izbowe , tzw. Uni - kameralne
Dwuizbowe – Bi-kameralne
Zwolennicy dwuizbowośc podają argument ,że:
1 występuje lepsze zabezpieczenie interesów społecznych, bo druga izba parlamentu może kontrolować, ulepszać akty prawne konstruowane w pierwszej izbie . Np. wyższa izba powinna pełnić funkcję zaworu bezpieczeństwa. Powinna prawo poprawić. Jeżeli wyższa izba działa w sposób odpowiedzialny, ma to sens.
Czy rzeczywiście druga izba w przypadku polski spełnia swoje zadanie i zabezpiecza interes społeczeństwa kiedy większość senatorów jest z PO. Niektóre ustawy są przyjmowane z myślą że senatorowie nad nią popracują i poprawią.
2 Element prestiżowy , historyczny. Dziedzictwo rzymskie. – dotyczy senatu.
3 Wyrównywanie proporcji.
Argumenty przeciw dwu izbowości i za jedno izbowością:
1 Druga izba ma charakter nie demokratyczny – ( Np. Wielka Brytania, Izba Lordów – tytuł szlachecki, biskup)
2 Zmniejszenie skuteczności prac parlamentarnych. – ustawa musi być wymieniana między dwoma izbami. Ustawa musi przejść przez senat. Kiedy parlament jest jedno izbowy wypada jedno izbowy, nikt nie wtrąca się w proces legislacyjny.
Symetryczny parlament dwuizbowy– kiedy izby parlamentu mają takie same funkcję. Kiedy pojawia się konflikt interesów sprawa pozostaje nie rozwiązana.
Asymetryczny – jedna z izb posiada przewagę ( W Polsce ma tą przewagę Sejm ) . Przewaga w sensie ostatecznej możliwości decydowania. Sejm jest w stanie mając odpowiednią liczbę głosów poprawki odrzucić.
Funkcjonowanie parlamentu
Parlamenty działają na zasadzie kadencyjności. Parlament powoływany z woli narodu działa na konkretny okres czasu. Jasny jest określony jest w konstytucji i przepisach prawa na jaki czas jest powoływany parlament; do kiedy mają możliwość pracy.
Długość kadencji przekłada się na przebieg różnych spraw. Czym krótsza , tym większa konieczność utrzymywania dobrych relacji z wyborcami. Np. dwa lata wymuszają aktywność , a gdy 5 lat dopiero aktywność po 4 i pół roku.
Koszty wyborcze, czym krótsza kadencja tym częstsze wybory, pieniądze na kampanie wyborcze, komisje.
Niektóre parlamenty działają permanentnie ( ciągle ) nie ma określonego czasu kiedy pracuje, pracuje cały rok i sesyjne, kiedy działa i kiedy nie działa. Polski parlament jest permanentny , nawet jeśli nie ma posiedzenia sejmu, to działają komisje sejmowe i zespoły parlamentarne.
Organy parlamentu :
Organy kierownicze – jednostkowe albo kolegialne. Indywidualnym organem parlamentu jest, np. marszałek sejmu ( zwołuje sesje, ustala porządek) ale musi współpracować z prezydium sejmu ( kolegialnym ) Gremium z marszałkiem i wicemarszałkami.
Polski parlament przyjął że wicemarszałków jest tylu ile partii w sejmie, obecnie jest 5 wicemarszałków. Większa siłę mają teoretycznie partie zwycięskie, koalicyjne. Głos decydujący ma Marszałek Sejmu.
„Zamrażarka parlamentarna” – miejsce gdzie się zamraża się projekty ustaw opozycji. Marszałek może chować ustawy przed głosowaniem.
Komisje Sejmowe – najczęściej instytucje pomocnicze , które mają bardzo ściśle zdefiniowany przedmiot prac i mają wspomagać funkcjonowanie parlamentu w różnych wymiarach ( budżet, spraw wewnętrznych, środowiska ) Mają wspomagać w konkretnym kryterium w którym zostały powołane.
Najlepiej by było gdyby członkami byli ludzie którzy na danej rzeczy się znają.
Rodzaje komisji parlamentarnych:
Stałe – powoływane na cały okres kadencji , zajmują się ważnymi działami
Nadzwyczajne – powoływane w razie potrzeby , dla rozpatrzenia konkretnej sprawy. Działa w okresie takim jaki jest potrzebny do rozwikłania sprawy. Członkowie komisji nie mogą być związani wytycznymi partyjnymi. Przewodniczącym nie może być , członek partii rządzącej ( np. Rywina ,Blidy ) W komisji hazardowej był poseł platformy który tak pracował pracami że nic nie wyjaśniono. Sensem komisji specjalnych jest mała liczebność, nie kierowanie się wizją partii. Najlepiej by było gdy by znajdowali się w niej specjaliści.
Resortowe – zakres komisji resortowej pokrywa się z obszarem zainteresowania ministerstwa.
Poza resortowe – część spraw wymaga wydyskutowania pomiędzy różnymi resortami. ( bp emerytury, - ministerstwo pracy , finansów, rolnictwa … ) Kilka ministerstw.
Funkcje parlamentu :
Ustawodawcza .
W proces legislacyjny musi być zaangażowane kilka podmiotów, prezydent, senat, rada ministrów.
Proces legislacyjny :
1 Inicjatywa ustawodawcza – musi być podmiot który zaproponuje nowe rozwiązania lub nowelizacje ustwy.
-Określona liczba obywateli ( w Polsce 100 000, na poziomie Unii do parlamentu Europejskiego – 1mln, zaangażowana większość państw europejskich) Parlament musi ja rozpatrzyć , nawet jeśli została złożona poprzedniej kadencji.
-Członkowie parlamentu – ( każdy poseł i senator ) Są państwa gdzie każdemu indywidualnie, lub niewielkiej liczbie głosów ( polska ), lub procentowo się określa.
-Głowa państwa ( prezydent )
-Kraje federalne, landy
2 przyjęcie ustawy przez pierwsza izbę parlamentu ( niższą w Polsce )
- 1,2,3 czytanie w zależności od liczby poprawek
- Mogą swoje wnioski kierować komisje parlamentarne.
- Głosowanie nad ustawą
3 Głosowanie, zaangażowanie drugiej izby parlamentu ( jeśli jest parlament dwuizbowy, musi przesłać do drugiej instancji , z prośbą o akceptację ) Senat ma możliwość wniesienia poprawek. Jeśli są poprawki , ustawa wraca do sejmu i sejm tą ustawę przegłosowuje.
4 Podpisanie ustawy przez prezydenta. Może ustawę podpisać, zawetować, bądź odesłać do trybunału stanu. Sejm musi odrzucić weto prezydenta większością głosów. Jeśli podpisał ustawę lub przegłosowano jego weto.
5 Ogłoszenie ustawy w dzienniku ustaw ( w tym dniu wchodzi w życie.)
izabela_kubis