Hekuba.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Eliza Orzeszkowa

Hekuba

Tower Press 2000

Starą nie była jeszcze; nie miała więcej nad lat czterdzieści i w pierwszej młodości swej

ładną być musiała, bo wyraźnie ślady tego pozostały w zgrabnym rysunku twarzy jej, niepo-

spolicie pięknych oczach, w obfitości włosów, teraz jeszcze do kolan długich i barwę goreją-

cego złota mających.

Ale nie w głowie były jej młodość i piękność; dbała o nie jak o piąte koło u wozu. Gdy jej

ktoś z sąsiadów żartem raz powiedział: „Pani Teresa, gdyby ładnie ubrała się i uczesała, a

kroczkiem trochę mniej zamaszystym chciała chodzić, toby jeszcze śliczną kobietką być mo-

gła!’’ – zdziwiła się zrazu, potem się rozgniewała i sąsiada ofuknęła:

– Także koncept! Niechże mi pan Ignacy głowy głupstwami nie zawraca, a powie lepiej

czy pożyczy mi tego grochu na zasiew, po który przyjechałam, czy nie pożyczy, bo jeżeli nie,

to siadam na bryczkę i jadę! Czasu nie mam!

Wiecznie czasu nie miała, śpieszyła, biegała, o coś starała się, coś pilnego do czynienia

miała. Co czyniła? Boże wielki! Ani wyliczyć, ani opowiedzieć! Wszystko, co czynić trzeba

było mając folwarczek malutki, dzieci sześcioro i męża który był naprzód hulaką i marno-

trawcą, potem próżniakiem i pieczeniarzem, a potem umarł i ją wdową pozostawił.

Niektórzy na pracowitość jej fenomenalną, ruchy energiczne, na oczy błyszczące, a nie-

kiedy aż gorejące, spoglądając mawiali: „Co za temperament!’’ I mieli słuszność. Niezwy-

kłość temperamentu była tym właśnie, co losami jej zarządzało.

Niegdyś ośmnastoletnią, ładną, dość posażną i szeroko spokrewnioną będąc tak się była w

sąsiedzie nicponiu zakochała, że perswazje ani wzbraniania żadne nie pomogły.

– Hulaka – mówiono jej – próżniak, bałamut, bankrut!

A ona:

– Nie ma na świecie aniołów. Każdy człowiek ma wady i on je ma także. Ale ja go z wa-

dami i pomimo wad kocham i nigdy, aż do grobowej deski kochać nie przestanę!

A kiedy matka i najbliżsi krewni stanowczo małżeństwu temu opierać się próbowali,

oświadczyła, że w razie stawiania. jej dalszych przeszkód z domu ucieknie, ani domyślą się,

jakim sposobem i kiedy ucieknie, z wybranym swoim w jakim ustronnym kościółku ślub

weźmie, a potem matkę i krewnych o przebaczenie poprosi. Że przebaczą, to dla niej wątpli-

wości nie ulega, bo ją kochają przecież – i jak jeszcze! A w dodatku szczęście jej przepraszać

ich za nią będzie. Bo ona pomimo wszystkich przepowiedni czarnych i krakań kruczych ani

na chwileczkę o przyszłym szczęściu swym nie wątpi.

Znając ją wszyscy wiedzieli, że to, co mówi, może próżną groźbą nie być. Tak żywą i

śmiałą była, tak dzielnie matce w gospodarstwie dopomagała, tak ochoczo do każdej zabawy

albo roboty stawała, że kozakiem–dziewczyną ją nazywali. Mogła bardzo łatwo uczynić to,

na co inne stworzenie, potulne i nieśmiałe, zdobyć by się nie potrafiło.

Przy tym zdawało się nawet, że ten kościołek ustronny i takie w drodze niezwykłej złoże-

nie dowodu miłości wybranemu posiadać dla niej mogły urok pewien poetyczny czy roman-

tyczny, bo za poezją w ogóle przepadała i pomimo niezwykłej żywości swej do marzyciel-

stwa miała skłonność. Dużo za północ nieraz w poemacie jakimś zaczytać się umiała albo na

pięknie zachodzące słońce, na ładny widoczek leśny, na łąkę bogato rozkwitłą zapatrzyć się

tak, że jak ze snu budzić ją było trzeba, a gdy wybrany zasiadł do fortepianu i głosem bardzo

miłym śpiewać zaczynał: „Stój, poczekaj, moja duszko, skąd drobniuchną strzyżesz nóżką’’

albo: „Dwa gołębie wodę piły, a dwa ją mąciły’’, do najciemniejszego w pokoju kącika usu-

wała się i po świeżej jak jutrznia jej twarzy cichuteńko spływać zaczynały perliste łzy.

Matce, krewnym, przyjaciółkom, wszystkim, którzy ją przed złym wyborem i losem

ostrzegali, mawiała:

– Od ruiny majątkowej posagiem swym go wyratuję, do porządnego życia przyzwyczai

się, bo mię kocha. A czyż może być na świecie szczęście większe, wyższe, jak wyratować,

uszczęśliwić, uszlachetnić, udoskonalić człowieka kochanego?

I gdy to mówiła, piwne źrenice jej sypały złotymi skrami, a policzki przemieniały się z

płatków jaśminowych w pąsowe róże.

Nie było rady. Pobrali się i po krótkiej przerwie, która zdawała się urzeczywistniać ma-

rzenia kozaka–dziewczyny, w sercu, w głowie, w sposobie życia jej wybranego wszystko po-

szło po dawnemu. Tak jak dawniej począł próżniaczyć, w karty grać, na huczne polowania

jeździć, różnym paniom i nie paniom głowy zawracać, jej posag i resztki majątku swego ga-

lopem roztrwaniać.

Uszlachetnienie i udoskonalenie kochanego człowieka nie udały się, czy i szczęście także?

Naturalnie, ale tego domyślać się tylko można, bo pani Teresa pomimo prawdomówności i

wielomówności swej o losie swym i wszystkim, co on jej przyniósł, jak grób czy kamień mil-

czała. Byłaż w milczeniu tym ambicja skarg i użaleń się nie znosząca czy pomimo wszyst-

kiego trwające kochanie? Jedno i drugie, zapewne, lecz może więcej drugie niż pierwsze.

Może pani Teresa należała do tych natur głębokich, w które gdy raz kochanie zapadnie, to go

ani gorzkie łzy zawodu zalać, ani palące żelazo bólu wypiec nie są zdolne.

I to tylko wiedzieli wszyscy, że jak przedtem męża, tak potem dzieci, gdy na świat przy-

chodzić zaczęły, kochała z czułością i troskliwością niezmierną, entuzjastycznie, bez granic.

Inaczej widać kochać nie umiała i taka właśnie miłość musiała być koniecznym i wierzchoł-

kowym wykwitem jej natury.

Sprowadziła też miłość ta w jej życiu dalszym następstwo dość osobliwe.

Kiedy ostatecznie majątkowo zrujnowani, ona i mąż jej, z trojgiem już dzieci, zamieszkali

w folwareczku malutkim, jedyną już ich własność stanowiącym, p. Teresa wnet obejrzała się

po niedużych kawałkach pola, łąki, lasu, po zabudowaniach gospodarskich, po rachunkach

dzierżawcy, który im w małym domku miejsca ustępował, i zabrała się do pracy.

Zrozumiała, że wiosczyzna ta, w cichą samotność równin poleskich rzucona, stanowiła

warsztat jedyny, na którym wyprząść i wytkać trzeba było byt tych, których kochała, że ten

domek pod słomianą strzechą, pomiędzy stare lipy i grusze wtulony, musi stać się opoką dla

stóp drobnych, dla długiej przyszłości jej dzieci i że ona jedna tkać na warsztacie, opokę

przed skruszeniem się uchować potrafi. Pomocnika, tym bardziej wyręczyciela, nie miała,

nie! Więc do warsztatu i opoki zabrała się sama żwawo, energicznie i rozpoczęło się dla niej

życie twarde, szorstkie, jak wór sieczką wypełnione drobiazgami, które tak jak źdźbła sieczki

były dla dotknięcia ostre i kłujące, dla oczu szpetne i przykre.

On, licznych i mniej albo więcej majętnych krewnych mając, jeździł od dworu od dworu,

tu tygodnie, tam miesiące bawiąc się i bawiąc, dla obyczajów gładkich i humoru wesołego

wszędzie mile witany i widziany, zawsze jeszcze paniom podobający się i przypodobający,

ładnie śpiewający, na polowaniach umiejący strzelać celnie, a potem o nich najśmieszniejsze

anegdoty opowiadać.

Do domu zaglądał kiedy niekiedy, w zgrabnych ramionach dzieci czas jakiś pohuśtał, żonę

pieszczotami i czułościami osypał, a potem poziewać z nudy, wyciągać się w całej długości

na sprzętach, nad nieszczęściami swymi biadać zaczynał, aż po niedługim czasie następowała

pora humoru piekielnego, posępności grobowej, fukania na wszystko i wszystkich, czasem

nawet gróźb rychłej, a bodaj nawet samobójczej śmierci, aż na koniec, dłużej już życia w tej

norze, w tej dziurze, w tym czyśćcu ziemskim wytrzymać nie mogąc, odjeżdżał znowu, aby

po tygodniach lub miesiącach powrócić na dnie niedługie. I zdarzyło się, że nigdy już nie

powrócił. W domu daleko mieszkających krewnych srodze na polowaniu przeziębiwszy się –

umarł. Pani Teresa zaś długo po nim z twarzą od płaczu spuchniętą chodziła. Patrzący wów-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: