30 kHz - 300MHz (10 km -1m) FALE RADIOWE
300 MHz- 300GHz (1m-1mm) MIKROFALE
strefa indukcji - Przestrzeń wokół źródła ograniczoną miejscem odrywania się fal, jej średnica jest porównywalna z długością fali. Poza strefą indukcji rozpoczyna się strefa promieniowania.
Dla oceny narażenia w strefie indukcji określa się natężenie pola elektrycznego w V/m i magnetycznego w A/m lub w jednostkach strumienia pola magnetycznego ( teslach).
W strefie promieniowania, ze względu na ustalony stosunek natężenia pola elektrycznego do magnetycznego wystarczy wyznaczyć gęstość mocy w W/m2.
Działanie biologiczne
efekt termiczny - pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości łatwo przedostaje się do półprzewodzącego otoczenia jakim jest ciało człowieka, jest przez nie pochłaniane powodując intensywne nagrzewanie się ciała w całej jego objętości.
Spotykane w praktyce wartości PEM nie powodują zbytniego obciążenia układu termoregulacyjnego
Skutki biologiczne oddziaływania fal radiowych związane z efektem termicznym ( bad. na zwierzętach):
· uruchomienie normalnych mechanizmów termoregulacyjnych (redukcja produkcji ciepła metabolicznego, rozszerzenie naczyń krwionośnych)
· pogorszenie wykonywania wyuczonych zadań
· wzrost poziomu kortykosteroidów w osoczu.
· obniżenie liczby krążących leukocytów
· wzrost liczby neutrofilów i makrofagów
· obniżenie aktywności typu NK (natural kiler).
· wzrost wytwarzania przeciwciał przez limfocyty B w przebiegu pierwotnej odpowiedzi immunologicznej.
· zmiany w układzie krążenia ( wzrost częstości akcji serca i pojemności minutowej ( objętość krwi wyrzucana z komory w ciągu 1minuty)
W badaniach na ciężarnych samiczkach szczurów, eksponowanych na duże natężenia (>100W/m2) pól elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości, powodujących wzrost temp. ciała o więcej niż 1ºC, obserwowano:
· zaburzenia w implantacji i rozwoju zarodka
· opóźnienie wzrostu płodu
· zaburzenie laktacji u matek i postnatalne zmiany w zachowaniu noworodka.
Nieprawidłowości te były tym poważniejsze im wzrost temp. ciała samiczek był większy.
U samców w tych warunkach stwierdzano zmiany degeneracyjne w nabłonku nasiennym i zaburzenia spermatogenezy.
Szczególne zaniepokojenie budzi wpływ pól radiowych na proces kancerogenezy. Dotychczas brak jest niezbitych dowodów, że promieniowanie elektromagnetyczne wywołuje ten efekt.
W niektórych badaniach stwierdzano wzmożenie działania chemicznego kancerogenu pod wpływem ekspozycji na pola radiowe.
Np. długotrwała ekspozycja myszy, którym wcierano chemiczny kancerogen na pola o częstotliwości radiowej prowadziła do progresji guzów sutka i nowotworów skóry.
W badaniach in vitro stwierdzono wzmożenie transformacji komórkowych po ekspozycji na P.R., w hodowlach do których dodawano wcześniej chemicznego promotora.
Wyniki tego typu badań uzyskiwane w różnych ośrodkach są często niezgodne.
Natomiast z większości badań wykonywanych na zwierzętach wynika, że ekspozycje na pola radiowe nie wywołujące wzrostu temperatury powyżej poziomu fizjologicznego nie są mutagenne nie wywołują zarówno mutacji somatycznych jak i efektów w dziedziczności. Nie znaleziono żadnego efektu w proliferacji komórkowej, szczególnie związanego z promocją nowotworów, który byłby powodowany przez oddziaływanie inne niż termiczne.
Zatem nie jest więc możliwe zaburzenie męskiej płodności , czy rozwoju płodu pod wpływem nawet długotrwałych ekspozycji o poziomach nie powodujących wystarczającego wzrostu temperatury ciała czy gonad.
Skutki nadmiernych ( przypadkowych) ekspozycji na pola radiowe:
· Wśród osób eksponowanych na pola przekraczające 100 W/m2 około połowa miała podczas ekspozycji wrażenie ciepła. W badaniach klinicznych nie stwierdzono u nich żadnych nieprawidłowości, jednak zgłaszały one takie objawy jak: bóle głowy, bóle w okolicy serca, nudności, duszności, ogólne złe samopoczucie.
· Ekspozycje przekraczające 500 W/m2 powodowały u niektórych eksponowanych silne reakcje lękowe.
Przy częstotliwościach <100kHz prądy elektryczne indukowane przez pola elektromagnetyczne mogą pobudzać tkankę nerwową (jest ona wtedy najbardziej wrażliwa na indukowane prądy).
· Zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym mogą prowadzić do stanów nerwicowych i wystąpienia choroby nadciśnieniowej.
Innym problemem jest oddziaływanie słabych pól radiowych, o natężeniach nie wywołujących efektu termicznego.
Skutki oddziaływania takich pól są słabo poznane.
Głównym miejscem oddziaływania słabych pól radiowych jest błona komórkowa (elektryczny charakter).
Depolaryzacja błony komórkowej pod wpływem pól elektromagnetycznych, zmiany jej przepuszczalności i zmiany w przepływie jonów mogą wpływać na aktywność enzymów i powodować supresję niektórych odpowiedzi immunologicznych.
MIKROFALE
Specyficzny efekt termiczny – charakterystyczny w oddziaływaniu promieniowania mikrofalowego z tkankami.
Pod wpływem fal elektromagnetycznych dochodzi do niejednorodnego nagrzewania różnych części ciała (co jest spowodowane niejednorodnością różnych struktur biologicznych, różnymi właściwościami elektrycznymi tkanek, i możliwością odpływu wytwarzanego ciepła (zawartością w nich wody, stopniem ukrwienia).
Najbardziej zagrożone są organy słabo ukrwione i wykazujące duże pochłanianie, szczególnie oko.
Soczewka oka w porównaniu z innymi tkankami ma mniejszą zdolność rozpraszania ciepła, ze względu na słabe ukrwienie, ograniczoną zdolność regeneracji i tendencję do akumulacji
efektów mniejszych uszkodzeń.
Przy dużych natężeniach rzędu 1000 W/m2 dochodzi do zmętnienia soczewki i rogówki.
Kuchenki mikrofalowe
Wyciek mocy z nowoczesnych kuchenek mikrofalowych jest bardzo niewielki, znacznie poniżej dopuszczalnych norm, może wzrastać w miarę jej zużywania, podczas nieprawidłowego użytkowania i powstawania w niej mechanicznych uszkodzeń. Niewielki wyciek mocy może mieć również miejsce poprzez ekran na wzierniku do kuchenki.
Istnieją jednak opisy nadmiernych ekspozycjach od uszkodzonych kuchenek mikrofalowych.
(miejscowe uszkodzenie nerwów i w następstwie nieprawidłowe, przykre odczuwanie bodźców.
Cyfrowa telefonia komórkowa
Używane częstotliwości: 860-900 MHz oraz 1800-2200 MHz
Głowa użytkownika jest najbardziej narażoną częścią ciała. Istnieją podejrzenia , że używanie telefonów komórkowych może sprzyjać wystąpieniu raka mózgu. Ustalenie takiego związku jest jednak bardzo trudne ze względu na długi okres rozwoju tych chorób, obecność różnych czynników maskujących i małe ryzyko zachorowania ( bardzo rzadkie nowotwory, 6/100 000 osób)
NARAŻENIE ZAWODOWE I ŚRODOWISKOWE
U pracowników narażonych zawodowo na działanie fal elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości oraz mieszających w pobliżu stacji nadawczych stwierdza się stosunkowo częste występowanie takich objawów jak :
§ Bóle, zawroty głowy
§ Zaburzenia snu
§ Ogólne osłabienie
§ Zaburzenia pamięci
§ Wzmożoną potliwość
§ Obniżenie potencji płciowej
§ Bóle w okolicy serca i duszności
§ Zmiany w zapisie EKG
§ obniżone ciśnienie tętnicze
§ zaburzenia błędnikowe.
Oddziaływania pośrednie
Gdy w polu E.M o częstotliwości niższej niż 100MHz znajdują się przedmioty metalowe np. samochody lub metalowe ogrodzenie indukuje się w nich ładunek elektryczny. W przypadku kontaktu ciała z takim przedmiotem może nastąpić ich rozładowanie i powstanie lokalnych prądów, mogących wywołać u człowieka szok elektryczny ( pobudzenie nerwów obwodowych) i poparzenia.
ZASTOSOWANIA MEDYCZNE:
Diatermie krótko i mikrofalowe stosowane są w celu ulżenia bólom (nagrzewanie tkanek); przy mięśniobólach, zwyrodnieniach stawów, chorobie reumatycznej.
Pomiary natężeń pól w pobliżu elektrod czyli aplikatorów diatermii często wykazywały emisję wysokich pól zmiennych i poziomów promieniowania w kierunkach innych niż zamierzone do celów terapeutycznych. W związku z tym operatorzy diatermii fizykoterapeuci i personel pomocniczy mogą być eksponowani na te pola i promieniowanie rozproszone.
U kobiet obsługujących diatermie (lub zgrzewarki) stwierdzano:
· skrócenie cyklu menstruacyjnego z wydłużonym czasem krwawienia
· podwyższoną częstość poronień
· podwyższoną częstość urodzeń wcześniaków i zgonów niemowląt w 1 roku życia.
· ponad 80% dzieci urodzonych przez kobiety wysoko eksponowane to dziewczynki.
U mężczyzn stwierdzano zwiększone ryzyko wystąpienia chorób serca.
Ograniczenie niepożądanej ekspozycji jest możliwe przez odpowiednie ekranowanie urządzeń na etapie ich projektowania i rozsądne planowanie ów terapeutycznych.
MAGNETYCZNY REZONANS JĄDROWY (NMR)
Metoda diagnostyczna wykorzystującą pola elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości.
Podczas klinicznego obrazowania pacjenci eksponowani są na statyczne pola magnetyczne i radio częstotliwościowe pola elektromagnetyczne.
U osób obsługujących tomografy NMR nie stwierdza się niekorzystnych zmian w stanie zdrowia związanych z charakterem pracy.
W czasie badania metodą NMR całe ciało znajduje się w obrębie pola magnetycznego i żadnej części ciała nie można osłonić (tak jak w przypadku prom. jonizującego).
PRZECIWWSKAZANIA DO BADANIA ZA POMOCĄ NMR:
Metalowe ciało obce np. w głowie może zakłócać wynik tomografii innego obszaru ciała, nawet bardzo odległego.
Metalowe odłamki, które przypadkowo dostały się do ustroju ( śrut , pociski, bardzo drobne odłamki metali) mogą być bardzo niebezpieczne.
Szczególnie odnosi się to do odłamków śródgałkowych.
Istnieją doniesienia o wywołaniu trwałej ślepoty po badaniu NMR spowodowaną uszkodzeniem i krwawieniem do ciała szklistego wywołanym przesunięciem odłamka przez pole magnetyczne. Dlatego takie ryzyko dotyczy osób zatrudnionych przy obróbce metali.
pacjenci z metalowymi implantami (np. klipsy chirurgiczne, hemostatyczne)
Pod wpływem pola magnetycznego i fal radiowych wytwarzanych przez urządzenie może nastąpić ich przemieszczenie lub ogrzewanie.
Obawy te nie występują u osób posiadających wszczepy z materiałów nieferromagnetycznych (masy plastyczne, tantal, tytan, stal austeniczna).
Pacjenci z rozrusznikiem serca
Pole magnetyczne tomografu może spowodować przemieszczenie położenia rozrusznika w tkance. Może wystąpić również interferencja sygnału rozrusznika z sygnałem szybko zmieniających się impulsów fal elektromagnetycznych emitowanych przez urządzenie diagnostyczne.
Niektóre rozruszniki serca posiadają specjalne filtry (ekrany) zabezpieczające przed takim oddziaływaniem i nie stanowią przeciwwskazania do badania za pomocą NMR .
(bardzo niska częstotliwość-sieciowa 50Hz), fale b. długie (6000 km)
źródła: linie przesyłowe, stacje transformatorowo-rozdzielcze, wszelkie urządzenia zasilane prądem sieciowym.
Stosunek natężeń pól elektrycznego do magnetycznego nie ustalony (strefa indukcji), dlatego oddziaływanie pól elektrycznego i magnetycznego rozpatrujemy oddzielnie.
Pole elektryczne – ulega osłabieniu wewnątrz ciała, działa na błony komórkowe
Pole magnetyczne – swobodnie wnika do ciała, nie ulega osłabieniu, głównie składowa magnetyczna wywiera wpływ na zdrowie ludzi
Działanie biologiczne:
· układ nerwowy (zmiany w między neuronowych połączeniach w korze mózgowej)
· układ krwionośny ( wpływ na uk. krwionośny w części wynika z zaburzeń wegetatywnego układu nerwowego regulującego czynności układu krążenia)
· podejrzenie o indukcje nowotworów ( białaczki, guzy mózgu)
objawy u pracowników energetyki:
· bóle, zawroty głowy
· zaburzenia snu i pamięci
· zaburzenia funkcjonowania układu krążenia, podwyższone ciśnienia tętniczego krwi
Promieniowanie podczerwone ( cieplne ) dzieli się na trzy zakresy:
a bliską podczerwień (IR-A) : 780-1500 nm
a średnią podczerwień (IR-B) : 1500-5600 nm
a daleką podczerwień (IR-C) : 5600-10000 nm
Naturalne źródła promieniowania podczerwonego: słońce, księżyc, gwiazdy, mgławice ( p. kosmiczne) chmury, gazy, para wodna, pyły atmosferyczne, skały, wody, drzewa, zwierzęta, człowiek.
Sztuczne źródła promieniowania podczerwonego : urządzenia do ogrzewania, procesy technologiczne stosowane w przemyśle, hutnictwie, wysokoprężne lampy rtęciowe, lampy lukowe, żarowe, silniki samolotów odrzutowych itp. wszelkie ciała ogrzane do względnie wysokich temperatur.
Wnikając do tkanek energia promieniowania z zakresu IR niemal całkowicie zamieniana jest na ciepło, powodując ich nagrzanie i odczuwanie ciepła lub gorąca przez organizm
Ze względu na małe kwanty promieniowania IR nie powoduje w organizmach żywych reakcji fotochemicznych.
Zdolność przenikania w głąb tkanek zależy od długości fali.
IR-A przenika głęboko do ciała (nawet na kilkanaście cm)
IR- B na 1-2 cm
IR-C skupia się na powierzchni ciała (wnika na głębokość
0,5mm).
Długość promieniowania podczerwonego zależy od temperatury ciał emitujących to promieniowanie.
Np. przy temperaturze 100ْC przeważają promienie o długości 3000-5000nm (czyli promieniowanie IR-B i C), przy temp. 500 ْC promienie o długości 800-1500 czyli podczerwień A.
...
garnier101