FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE
Dr Bożena Ciupek
WYKŁAD I 17.02.2010
Finanse; pewnego rodzaju zjawisk, które zachodzą między ludźmi przy pomocy pieniędzy; gromadzenie i wydatkowanie pieniędzy; pieniądz w rynku, zjawiska finansowe stanowią zewnętrzny pieniężny wyraz stosunków ekonomicznych zachodzących zgodnie z procesami produkcji, podziału, wymiany, konsumpcji
Czym jest nauka o finansach?
Bada zjawiska finansowe
Skupia się an prawidłowościach
Formułuje i analizuje kategorie
Charakteryzuje i ocenia instrumenty i instytucje za pomocą, których odbywa się ruch pieniądza
Miejsce zjawisk finansowych wśród zjawisk gospodarczych
Pieniądz realny; można nim regulować różne transakcje; ktoś go traci drugi zyskuje
Nie każde zjawisko pieniężne odzwierciedla pieniądz w ruchu.
Cechy:
Finanse są związane z gospodarką towarowo pieniężną
Finanse to ogół zjawisk związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych
Finanse wiążą się z realnie występującym pieniądzem
Finanse odnoszą się bezpośrednio do podziału i wymiany
Gospodarka finansowa; to wszelkie formy działania w dziedzinie zjawisk finansowych, ma charakter
czynnościowy podejmowanych działań: planowania i przygotowania operacji pieniężnych;
faktycznej realizacji tych procesów; ewidencji i analizie przebiegu operacji pieniężnych.
Polityka finansowa; dokonywanie wyboru celów, które chcemy wybrać oraz sposobu ich realizacji.
Różnice
Kryterium
Finanse publiczne
Finanse prywatne
Przedmiot zainteresowania badawczego
Nauka o publicznych zasobach
pieniężnych (ujęcie operacyjne,
strumieniowe)
Przedmiotem badań jest
posiadanie w formie płynnej
bogactwo
Zasady funkcjonowania
Równowaga finansów publicznych
i przemieszczania zasobów
publicznych są zdominowane
przez interwencję państwa
Równowaga finansów
prywatnych i przemieszczania
zasobów kształtowane są
przez prawa gospodarki
rynkowej
Przymus
Państwo dysponuje przymusem w
celu zapewnienia sobie
wpływów ale nie podlega
przymusowi dokonywania
wydatków
Nie istnieją instrumenty
przymusu w celu uzyskania
wpływów, mogą natomiast
być zmuszone do zwrotu
długu
Cel
Są instrumentem realizacji
interesów ogółu
Są zorientowane na dochody i
osiągnięcie zysku
Skale zasobów finansowych
Wielkość zasobów należących do nieporównywalna ze środkami
dysponować podmiot prywatny
WYKŁAD III 03.03.2010
Cechy pieniądza:
Papierowy
Państwowy (instytucjonalny)
Zabezpieczony towarami i usługami
Kredytowy (żyrowy)
Nie m pokrycia w złocie, natomiast ma pokrycie w tym co tworzymy: towary, usługi.
Zasadniczym źródłem tworzenia pieniądza jest kredyt bankowy.
Założenia ogólne kreacji współczesnego pieniądza:
Pieniądz papierowy jest emitowany przez bank centralny
W rozliczeniach nie ma bezwzględnej potrzeby posługiwania się pieniądzem fizykalnym
W danym okresie tylko część pieniądza banku centralnego jest wydatkowana na zakup dóbr
Pieniądze nie wydatkowane są oszczędzane i przechowywane w bankach komercyjnych
Zjawiska wydatkowania i oszczędzania pieniądza mają charakter masowy
Obserwuje się pewne prawidłowości w relacjach pieniądz lokalny- pieniądz podejmowany
Kreacja kredytu przez bank komercyjny
Do jakich granic może bank udzielić kredytu?
Granicę wyznacza wskaźnik rezerwy obowiązkowej
Jeżeli:
R- wartość rezerw gotówkowych
r- wskaźnik rezerw obowiązkowych
D- wkłady na żądanie
To bank może kreować nowy pieniądz bankowy do wysokości
D = Rr => D = 1000,1 = 1000
Przekroczenie granicy oznacza, że bank nie jest ostrożny i naraża się na niewypłacalność. Jeśli kredyty nie przekraczają tej sumy bank nie wykorzystuje w pełni możliwości kreacji zysków.
Zasady:
Wskaźnik rezerwy obowiązkowej
· Wzrost poziomu wskaźnika rezerwy obowiązkowej- zmniejszenie możliwości kreacji pieniądza bankowego
· Spadek poziomu wskaźnika rezerwy obowiązkowej- zwiększenie możliwości kreacji pieniądza bankowego
Przykład:
r = 0,2 ; R = 100 => D = 500
r = 0,05 ; R = 100 => D = 2000
Poziom rezerwy gotówkowej
· Wzrost rezerwy gotówkowej- zwiększenie kreacji
· Spadek rezerwy gotówkowej- zmniejszenie kreacji
r = 0,1 ; R = 200 => D = 2000
r = 0,1 ; R = 50 => D = 500
czyli: D = Rr => D = 1r * R
Instrumenty polityki pieniężnej:
Instrumenty kontroli ogólnej
· Rezerwa obowiązkowa
· Kredyty refinansowe (redyskontowy, lombardowy)
· Operacje otwartego rynku 9zespół transakcji kupna i sprzedaży skarbowych papierów
wartościowych, zachodzi pomiędzy bankiem centralnym a bankami
komercyjnymi)
Instrumenty kontroli selektywnej
WYKŁAD IV 10.03.2010
Bank; jest podmiotem systemu finansowego, którego istotą jest przyjmowanie pieniędzy klientów,
które podlegają zwrotowi i udzielanie kredytów.
Banki gospodarują cudzymi pieniędzmi
są instytucjami zaufania działalność wymaga istnieje szczególna ochrona
publicznego zezwolenia zdeponowanych środków
ogół banków tworzy:
system bankowy
model dwuszczeblowy
bank centralny banki komercyjne
- jest podstawą systemu - banki uniwersalne
- jednostka państwa lub - banki wyspecjalizowane
podporządkowana państwu - banki oszczędnościowe
- banki inwestycyjne
Trzy podstawowe funkcje systemu bankowego
Jest zdolny kreować pieniądz centralny
Jest zdolny kreować pieniądz bankowy
Potrafi być pośrednikiem między posiadaczami środków pieniężnych
Jesteśmy jednym z państw mających dwuszczeblowy model (1989).
Bank centralny w Polsce- Narodowy Bank Polski
Jest podstawą systemu bankowego
Jest jednostką państwową, o uprawnieniach władczych (sam może podejmować decyzje)
Nie podle Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów
Nie można ogłosić upadłości NBP
Ma prawo i obowiązek prowadzenia własnej niezależnej polityki pieniężnej
NBP spełnia funkcję
banku emisyjnego banku banków banku państwa banku gospodarki narodowej
Banki operacyjne (komercyjne)
Sprawują bezpośrednią obsługę osób prawnych i fizycznych
Prowadzą samodzielną politykę depozytową i kredytową
Konkurencja o klienta
Zazwyczaj są to banki uniwersalne
Instytucja, która łączy transakcje depozytowe i kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi
Cel działalności banku komercyjnego
Ma charakter kompleksowy
Polega na rozwijaniu usług bankowych, które by nie pogarszały płynności banku i nie naruszały obowiązujących przepisów, zachowały zasadę zaufania do banku, a jednocześnie utrzymana byłaby zasada rentowności banku
By otworzyć bank:
Musi być zapewnione wyposażenie banku w fundusze własne i odpowiednie pomieszczenie
...
Dziubek_