9 10 11 opracowany p.os.doc

Wykład 9

Psychologia egzystencjalna

·         „Psychologię egzystencjalną określić można jako empiryczną naukę o egzystencji człowieka, posługującą się metodą analizy fenomenologicznej.”

·         Boss: „Wina egzystencjalna człowieka polega na tym, że nie udaje mu się w pełni wywiązać z nakazu urzeczywistnienia wszystkich swych możliwości.”(1963, 270)

PSYCHOLOGIA EGZYSTENCJALNA według V. FranklaCzłowiek jest twórcą samego siebie.

·         Rozwijając się duchowo w coraz większym stopniu stajemy się ludźmi.

·         Duchowy wymiar psychiki nie jest sprowadzalny do religijności.

·         Co to jest duchowość?

o        Nie można podać definicji duchowości ponieważ ze swej natury jest ona bezpośrednio nieuchwytna.

o        Duchowość to differentia specifica człowieka.

o        Duchowość jest tylko –i aż przejawem typowej psychicznej działalności, zdobyczą jednostki ludzkiej postawionej przed egzystencjalnym dylematem.

CZTERY DYLEMATY EGZYSTENCJALNE (wg. Tillicha)

·         DYLEMAT ŚMIERCI - Człowiek jest świadomy faktu swojej nieuniknionej śmiertelności. Wyzwala to lęk i próby jego przezwyciężenia. Wola życia jest bowiem fundamentalną motywacją organizmu.

·         DYLEMAT SAMOTNOŚCI - Jeżeli odkrywam siebie jako twórcę znaczenia i własnego losu, to odkrywam też innych:

o        Inni mają własne światy i mój świat jest dla nich odrębny. Nigdy nie będę w pełni dzielił z nikim świata przeżyć.

·         DYLEMAT WOLNOŚCI - W potocznej wiedzy wolność jest czymś pożądanym. Ale w filozofii egzystencjalnej wolność ma inne znaczenie i jest źródłem konfliktu i lęku egzystencjalnego.

·         DYLEMAT BEZSENSU - Jeżeli to ja tworzę znaczenie świata i wartości, jeżeli jestem, podobnie jak inni, samotni w swoim rozumieniu świata, to co nadaje sens życiu?

VIKTOR FRANKL

·         Jeżeli człowieka uważamy za takiego jakim jest, to czynimy go gorszym;

·         Jeżeli uważamy go za takiego, jakim powinien być, to czynimy go takim, jakim może być.

·         LOGOTERAPIA –od (logos)rozum, pojecie, siła twórcza. Wg Franklato –sens, znaczenie, duch w perspektywie egzystencjalnej. Celem terapii jest zrozumienie wolności woli, znalezienie woli sensu i pojecie sensu życia.

Na czym polega rozwój?

·         Byt ludzki wyznaczany jest przez:

o        Rozwój poznawczy – (gnoza) –świadomość,

o        Rozwój etyczny –odpowiedzialność Uświadomienie bytu powinnościowego – sens i wartość.

o        Uświadomienie bytu możnościowego – wolność, odpowiedzialność.

·         Człowiek duchowy – to człowiek wolny!

·         Człowiek „ma” CIAŁO ale „jest” DUCHEM.

·         Człowiek zaczyna być człowiekiem dopiero tam, gdzie potrafi przeciwstawić się własnemu organizmowi psychofizycznemu.

MOTYWACJA LUDZKA –WOLA SENSU –PODSTAWOWY SPOSÓB ODNIESIENIA SIĘ CZŁOWIEKA DO RZECZYWISTOŚCI

·         CZŁOWIEK JAKO ISTOTA ROZUMIEJĄCA –TZN. DĄŻACA DO ZROZUMIENIA SENSU:

o        TEGO CO ZEWNĘTRZNE

o        WŁASNEGO ŻYCIA

·         ODCZYTYWANIE SENSU MA ZAWSZE CHARAKTER SUBIEKTYWNY (SENS PODMIOTU W RELACJI DO KONKRETNEJ SYTUACJI)

·         DĄŻENIE DO SENSU JEST PROCESEM ODNAJDYWANIA ZNACZEŃ BARDZIEJ OBIEKTYWNYCH.

·         JEST TO PROCES POZNANIA WARTOŚCI I „CZUCIU WARTOŚCI”

·         STRUKTURA WARTOŚCI TWORZY STRUKTURĘ WYNIKANIA KONKRETNYCH SENSÓW ORAZ NADSENSU

·         POZNANIE A WIARA

·         NADSENS –TOTALNY BEZSENS

·         PYTANIA:

o        CZY TO MA SENS?;

o        JAKI TO MA SENS?

INTENCJONALNOŚĆ –SAMOTRANSCENDENCJA

·         INTENCJA CZŁOWIEKA NIE MA NA WZGLĘDZIE NADSENSU, SENSU OGÓLNEGO ALE ZAWSZE SENS SZCZEGÓŁOWY –KONKRETNEJ SYTUACJI

·         MOTYWACJA WYZNACZONA PRZEZ SENS I WARTOŚCI NIE JEST DETERMINISTYCZNA

·         POPĘDY POPYCHAJĄ –WARTOŚCI PRZYCIĄGAJĄ

PATOLOGIA WOLI SENSU:

·         ABSOLUTYZACJA WARTOŚCI –PRZYPISANIE WARTOŚCIOM RELATYWNYM STATUSU ABSOLUTNEGO (CIERPIENIE JAKO SENS ŻYCIA; CIERPIENIE JAKO DROGA ROZWOJU OSOBISTEGO)

·         ZJAWISKO PUSTKI EGZYSTENCJALNEJ-WYNIK PROCESU ZABLOKOWANIA POZNANIA OBIEKTYWNYCH WARTOŚCI –NERWICA NOOGENNA –ZABLKOWANIE WOLI SENSU (WARSTWA DUCHOWA) PROWADZI DO ZABURZEO W WARSTWIE PSYCHICZNEJ

BŁĘDNE POSTAWY WOBEC RZECZYWISTOŚCI1.

·         POSTAWA PROWIZORYCZNA –POCZUCIE ZAGROŻENIA –SYTUACJA OBECNA JAKO WYJĄTKOWA

·         POSTAWA FATALISTYCZNA –BRAK MOŻLIWOŚCI DZIAŁANIA

·         POSTAWA KOLEKTYWISTYCZNA –NIEMOC + ZAGROŻENIE

·         FANATYZM -ABSOLUTYZACJA WARTOŚCI I NEGOWANIE INNYCH

Wykład 10 & 11

PODSTAWOWE FUNKCJE OSOBOWOŚCI W UJĘCIU POZNAWCZYM

·         Konstruowanie poznawcze, czyli nadawanie znaczenia (sensu) naszym doświadczeniom

·         Dostarczanie podstaw dla ewaluacji (oceny) zdarzeń, innych ludzi, i samego siebie(m.in. oceny celów, kierunków i wyników działania, własnej przeszłości i przyszłości)

·         Programowanie działań, a więc ustanawianie celów i dobór strategii działania adekwatnych do wymogów sytuacji;

·         Sterowanie przebiegiem działania: procesy podmiotowej kontroli i samoregulacji(aktywacja i realizacja celów; monitorowanie i „dostrajanie” własnych emocji, stanów motywacyjnych, i zachowań)

Nadrzędne zadania osobowości jako systemu:

adaptacja psychologiczna & Integracja osoby

Interakcyjne podejście do rozwoju

Przystosowanie jako aktywny proces, którego celem jest:

·         OBRONA ISTNIENIA

·         INTEGRALNOŚCI

·         TOŻSAMOŚCI

·         ADAPTACJA(Heinz Hartmann): autoplastyczna, alloplastyczna, przez wybór środowiska

·         INTEGRACJA OSOBY. Najważniejsze przejawy: spójność zachowania z centralnymi standardami (wartościami, celami osobistymi, przekonaniami)

poczucie własnej jedności (unity): przeświadczenie, że jesteśmy tą samą osobą w różnym czasie i okolicznościach

poczucie autonomii i podmiotowej kontroli (odczucie wolności, możliwości wywoływania zmian w sobie i w otoczeniu)

MECHANIZMY PSYCHOLOGICZNE ZAPEWNIAJĄCE INTEGRACJĘ:

·         pojęcie własnej osoby (względnie stały wizerunek siebie)

·         samoświadomość (zdolność do koncentracji uwagi na sobie jako obiekcie)

·         procesy samoregulacji(dostrajanie zachowania do standardów wewnętrznych bądź postrzeganych oczekiwań innych ludzi)

RÓŻNICE INDYWIDUALNE

Wyznaczane są przez:

1.       Strategie przetwarzania informacji, które warunkują sposób konstruowania siebie i świata:

·         ZŁOŻONOŚĆ POZNAWCZĄ

·         POTRZEBA AKTYWNOŚCI POZNAWCZEJ

·         POTRZEBA ZAMKNIECIA VS OTWARCIA POZNAWCZEGO

2.       Podmiotowość kontroli:

·         UMIEJSCOWIENIE KONTROLI

·         POTRZEBA KONTROLI

·         STYL ATRYBUCJI ZDARZEŃ

STYLE ATRYBUCJI ZDARZEŃ

·         Samoutrudniania

·         Defensywnego pesymizmu

·         Nierealistycznego optymizmu

·         wytwarzanie autonarracji

·         modyfikowania zapisu pamięciowego (totalitarne ego)

·         atrybucji przyczynowych

·         porównania społeczne (w dół lub w górę)

·         myślenie kontrfaktyczne (gdybanie....)

TEORIA KONSTRUKTÓW OSOBISTYCH G. KELLY'EGO

Modele człowieka w psychoanalizie, psychologii S-R, i w podejściu poznawczym.

Podstawowy postulat: osobowość "urządzeniem" do przewidywania zdarzeń.

Główne tezy teorii konstruktów osobistych:

·         Indywidualny system konstruktów -odpowiedzialny za niepowtarzalny, osobisty charakter doświadczenia (m. in. złożoność systemu a złożoność percepcji świata).

·         Konstrukty centralne konstrukty peryferyjne (np. podobny do mnie-różny ode mnie; dowcipny-niedowcipny).

·         System konstruktówa przewidywanie zachowania innych. Rozwój systemu konstruktów: znaczenie konstruowania nowych zdarzeń.

·         REP test jako metoda pomiaru systemu konstruktów.

TEORIA OSOBOWOŚCI AUTORYTARNEJ (Adorno, Frenkel-Brunswick, Levinson, Sanford).

·         Społeczne źródła teorii -zainteresowanie genezą faszyzmu.

·         System wychowawczy w rodzinie autorytarnej.

·         Psychodynamika autorytaryzmu.

·         Główne przejawy osobowości autorytarnej:

o        uległość wobec autorytetów

o        etnocentryzm i uprzedzenia

o        antyintracepcja

o        pesymistyczna wizja ludzkiej natury

·         Krytyka teorii osobowości autorytarnej jako objaśnienia faszyzmu.

OSOBOWOŚĆ DOGMATYCZNA, czyli UMYSŁ ZAMKNIĘTY (Rokeach).

·         Cechy dogmatycznego systemu przekonań.

·         ...