Podręcznik „choroby układu oddechowego” Ewa Rowińska – Zakrzewska.
Powierzchnia wymiany gazowej – 150 m² u osoby dorosłej.
Śródbłonek wyścielający pęcherzyki – powierzchnia bardzo duża (boisko piłkarskie).
Wywiad – moment diagnostyczny bardzo ważny; musi być bardzo dokładnie przeprowadzony (kontakt, rozmowa z chorym)
· Zły wywiad – niepotrzebne badania,
· Na podstawie wywiadu dobrze zebranego – tylko te badania, które są istotne,
· Jest to trudne, bo chorzy są bardzo różni, np. mogą niechętnie mówić o dolegliwościach, trudności w sprecyzowaniu bólu itp.; różny stosunek ludzi do swoich chorób,
· Szybko, zwięźle uzyskać informacje od chorego,
· Choroby płuc,
Wywiad:
· Miejsce zamieszkania chorego (np.: rolnik – kontakt z sianem – alergia),
· Zawód miejsce pracy (nie zawsze zawód = miejsce pracy) (kontakt z rzeczami działającymi niekorzystnie np.: azbest),
· Używki (żeby zaspokoić uzależnienie rezygnuje z wszystkiego innego np. jedzenia; alkohol – zachłyśnięcie – zachłystowe zapalenie płuc),
· Czy kiedykolwiek chory chorował na płuca (np. gruźlica – każdy spadek odporności jest niebezpieczny) „fałszywy wstyd” – chory nie przyznaje się do przebytych chorób,
· Przebyte urazy: połamanie żeber, odma, krwiak,
· Niedobory immunologiczne: AIDS, nowotwory (dyskryminacja chorych na AIDS – brak przyznania się – wzrost zagrożenia społeczeństwa),
· Leczenia onkologiczne (choroba reumatoidalna, astma oskrzelowa),
· Cukrzyca (wzrost możliwości zakażeń),
· Choroby nawracające (często są maską raka np.: pneumonia),
· Przyjmowane leki (niektóre powodują uszkodzenie płuc),
Objawy:
· Kaszel:
o Najważniejszy objaw choroby płuc,
o Każdy kaszel nie musi być pochodzenia płucnego,
o Charakter kaszlu,
o Czas trwania kaszlu,
o Charakter plwociny: ropa, krew,
· Duszność,
· Bóle w klatce piersiowej,
· Objawy te mogą być pochodzenia:
o Sercowego,
o Naczyniowego,
o Płucnego,
· Przyczyn jest bardzo dużo np.
o Infekcje górnych dróg oddechowych: zapalenie zatok,
o Kaszel psychogenny na tle nerwicy i wiele innych,
1) Badanie:
· Oglądanie chorego:
o Sinica – palce, usta – niewydolny oddechowo,
o Ciężki oddech – pozycja siedząca, podparta,
o Fenomeny osłuchowe – świsty, gwizdy (gruźlicze zap. kręgosłupa – trójkątne uwypuklenie kręgosłupa),
o Rozedma płuc – klatka nieruchoma,
· Badanie przedmiotowe:
o Palpacja: np.: odma podskórna,
o Sposób oddychania: np.: praca dodatkowych m oddechowych,
o Opukiwanie: wypuk bębenkowy – rozedma,
o Szmery oddechowe:,
o Fizjologiczny – pęcherzykowy (wdech głośniejszy wydech cichszy; u chudego lepiej słychać, otyli – gorzej),
o Nad tchawicą można usłyszeć szmer oskrzelowy, który jest szmerem w tym miejscu fizjologicznym, nad płucami szmer oskrzelowy – patofizjologiczny
o Szmer nieoznaczony,
o Szmery dodatkowe: trzeszczenia, rzężenia – rozklejanie pęcherzyków płucnych, świsty, gwizdy tzw. stridor – wtedy przeszkoda np. ucisk przez guz,
o Skurcz oskrzeli – średnica oskrzeli zmniejsza się i przeszkody stają się bardziej istotne (astma, bronchit spastyczny),
2) Badania obrazowe:
· RTG klatki piersiowej – badanie najbardziej dostępne; na podstawie zdjęcia można często postawić rozpoznanie,
· Oglądamy jako negatyw a opisujemy jako pozytyw:
o Nie możemy zrobić rtg klatki piersiowej kobietom w ciąży (rtg niekorzystnie działa na płód w każdym okresie), dlatego staramy się nie robić zdjęć u kobiet w wieku prokreacyjnym, ale „ograniczone zaufanie do wywiadu”,
o RTG w ciąży wtedy, gdy: ewidentne zmiany w płucach – leczenie – nie ma poprawy – wówczas rtg poprzez owinięcie brzucha ołowianymi fartuchami chora może się nie zgodzić,
o U kobiet w II połowie cyklu miesiączkowego – nie powinno robić się rtg (chyba, że jest pewność, że nie jest w ciąży),
· RTG płuc:
o Pole płucne czarne – rozedma,
o Rysunek naczyniowy na jednym a na drugim czarne – odma,
o Sylwetka serca – np. obrzęk śródmiąższowy,
o Guzy (ich przyczyn jest bardzo dużo), zmiana niepowiększona – postać łagodna (częto rak płuc),
o Zapalenie płuc,
o Rozsiew gruźlicy,
o W gruźlicy zdjęcie może być czyste (może wyjść dopiero w 3 zdjęciu nawet po 6 miesiącach); nowotwory mogą także nie dawać zmian na zdjęciu; zdjęcie bez zmian – pacjent może być chory; przy ciężkich chorobach płuc – zdjęcie może być czyste,
· RTG daje ograniczenia:
o Mała ilość płynu w jamie opłucnowej do 300 ml – nie widzimy zmian (sprowadzenie ilości płynu w jamie – poprzez USG),
o Fałszywe dodatnie lub fałszywe ujemne wyniki,
o RTG – podstawa do rozpoznania choroby płuc,
· USG – najczęstsze badanie małych ilości płynów w jamie otrzewnowej,
o Widzimy to, czego nie widać w RTG,
o Możliwość nakłucia terapeutycznego i diagnostycznego,
o Wygląd płynu:
ü Ropny – zapalenie,
ü Zielony – gruźlicze zapalenie płuc,
ü Krwisty – nowotwór,
o Płyn do badania bakteriologicznego i cytologicznego,
o Widzimy najmniejszą ilość płynu w jamie opłucnowej – nie widoczne na RTG,
o Zmiany w płucu (zdjęcie białe – płyn),
o Cień krągły w płucu – nie jest to równoznaczne z chorobą nowotworową,
· Przyczyny:
o Guz pierwotny (nowotwór),
o Guz łagodny,
o Przerzut nowotworowy np. z żołądka, macicy,
o Sarkoidoza,
o Gruźlica (gruźliczak – guz),
o Grzybica,
o Ziarnica złośliwa,
o Zawał płuca,
o Bąblowiec,
o Guzy w płucach – choroby często wyleczalne,
o Guz jak pięść – rak,
o Guz w szczycie płuca – gruźliczak,
· RTG:
o Warstwowe – uwidocznienie rozpadu,
o Skopia – ocena na żywo klatki piersiowej w RTG,
· TK:
1) TK zwykły,
2) HCRT – o wysokiej rozdzielczości,
3) TK spiralny,
o Rozstrzyga to, co nie możemy rozpoznać na podstawie rtg, np. czy to guz, torbiel, tłuszczak itp.,
o TK pozwala uniknąć niepotrzebnej operacji:
ü Rozszerzenie naczynia, zmiany zapalne, małe guzki schowane za sylwetką serca,
ü Miejsce pobrania wycinka,
ü Konieczność operacji,
ü Powiększone węzły chłonne, chłoniaki,
· RM, – gdy TK nie jest w stanie do końca ocenić (wyeliminowanie promieniowania jonizującego). W Opolu i Kędzierzynie...
betty11