Niewydolność nerek - stan upośledzenia nerek ponad możliwości fizjologiczne ich kompensacji. Wyróżniamy stan przewlekły i ostry.
Ostra niewydolność (ONN)
Jest potencjalnie odwracalnym stanem nagłego pogorszenia czynności wydalniczej nerek.
Wyróżniamy następujące typy ONN:
· przednerkową
· nerkową
· zapalną
· niezapalną
· pozanerkową
W pojedynczych nefronach spada filtracja, jednakże nie dochodzi do redukcji ich liczby.
Nerka próbuje utrzymać odpowiedni stan płynów ustrojowych poprzez dwie drogi:
Przy niezachodzącej resorpcji, ale oszczędzając wodę (tylko 2 droga) procesy kompensacyjne prowadzą do oligurii (skąpomoczu) czy też nawet anurii (bezmoczu), co z kolei prowadzi bardzo szybko do azotemii.
Gdy zawiodą obydwa procesy, najpierw u pacjenta z ONN w tym stadium pojawi się poliuria (wielomocz), bez azotemii, a następnie (np. po zatruciu glikolem) kolejno poliurii, anurii i azotemii.
Cały zespół objawów ONN podzielić można na 4 fazy:
· faza wstępna (zadziałanie czynnika uszkadzającego)
· faza skąpomoczu lub bezmoczu (oligurii lub anurii)
· faza wielomoczu (poliurii)
· faza reparacji
Stan nieodwracalnego uszkodzenia kłębuszków nerkowych, która wymaga leczenia nerkozastępczego dla utrzymania chorego przy życiu. Dla oceny stopnia i zaawansowania przewlekłej niewydolności nerek stosuje się metody oceniające stopień zmniejszenia filtracji kłębuszkowej (GFR - ang. glomerular filtration rate).
· choroby kłębuszków nerkowych (pierwotne i wtórne)
· nefropatia cukrzycowa
· choroby naczyń (zwężenie, nephrosclerosis)
· choroby cewkowo-śródmiąższowe
· choroby z towarzyszącymi torbielami nerek (np. wielotorbielowatość nerek)
W PNN następuje stopniowa redukcja liczby czynnych nefronów (w przeciwieństwie do ONN, gdzie następowało jedynie upośledzenie ich funkcji wydalniczej).
W konsekwencji mniejsza liczba czynnych nefronów prowadzi do następujących zaburzeń:
· zaburzenia gospodarki jonowej:
· gospodarki wapniowo-fosforanowej
· gospodarki jonami H+ (kwasica metaboliczna)
· gospodarki jonami K+ (ostra niewydolność krążenia)
· zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, prowadzące do wielomoczu czy nykturii
· hiperparathormonemia (wyższe stężenie parathormonu), prowadzące do uszkodzenia kości, serca, OUN
· upośledzenie funkcji wydalniczych i wewnątrzwydzielniczych
Wyróżniamy cztery stadia PNN:
· okres utajonej PNN
zniszczenie miąższu nie przekracza 50% nefronów, zagęszczenie moczu nieznacznie upośledzone
· okres wyrównanej PNN (azotemii)
wzrost kreatyniny, ale nie więcej niż 6 mg%, brak objawów mocznicy
· okres niewyrównanej PNN
zniszczenie miąższu ponad 75% nefronów, objawy mocznicy
· okres schyłkowej PNN
GFR <15 ml/min, wzrost kreatyniny powyżej 10 mg% (konieczna dializa), ok. 90% nefronów zniszczonych
Jako leczenie nerkozastępcze stosowana jest hemodializa, dializa otrzewnowa oraz transplantacja nerki.
betty11