Plytki_drukowane_w_domu_cz3.pdf

N O T A T N I K P R A K T Y K A

Płytki drukowane w domu, część 3

Jest to ostatnia czÍúÊ

artyku³u poúwiÍconego

prezentacji najnowszych

úrodkÛw dla domowej produkcji

p³ytek drukowanych.

Tym razem prezentujemy

zasady obowi¹zuj¹ce podczas

wykonywania p³ytek metod¹

naúwietlania, prezentujemy

gamÍ niezbÍdnych úrodkÛw

chemicznych oraz podstawowe

narzÍdzia, ktÛre w†znacznym

stopniu u³atwiaj¹ wykonanie tej

pracy.

Jak wykorzystaÊ gotowe

wzory...

...ktÛre zosta³y wydrukowane

w†ksi¹øce, na wk³adce EP, itp? Oczy-

wiúcie jest to moøliwe! NiezbÍdna

do tego celu bÍdzie specjalna folia

ìTransrelfexî, przy pomocy ktÛrej

moøliwe jest stykowe kopiowanie

dowolnego rysunku. Zalet¹ tej me-

tody kopiowania jest niezaleønoúÊ

od nadrukÛw znajduj¹cych siÍ na

drugiej strony kartki-matrycy ( rys.

3 ). Wywo³anie i†utrwalenie wúwiet-

lonego obrazu umoøliwia specjal-

ny zestaw sproszkowanych úrod-

kÛw chemicznych ( fot. 6 ).

Po skopiowaniu otrzymujemy

jej obraz pozytywowy. Jeøeli ko-

piowany wzÛr p³ytki zosta³

wydrukowany jako nega-

tyw, moøna go ìod-

wrÛciÊî przy po-

mocy folii negaty-

wowej ( rys. 4 ).

DoúÊ istotn¹ wad¹

tej folii jest ko-

niecznoúÊ stoso-

wania do naúwiet-

lania promiennika

ultrafioletu, a†do wywo³ania i†utrwa-

lenia obrazu - specjalnych substancji

chemicznych. Na szczÍúcie s¹ to te

same substancje, w†ktÛrych obrabia-

na jest folia ìTransreflexî.

WzÛr na folii i†co dalej?

Jak wspomnia³em w†poprzedniej

czÍúci artyku³u, przeniesienie wzoru

po³¹czeÒ na powierzchniÍ p³ytki

drukowanej wymaga zastosowania

Fot. 5.

Rys. 3.

jednego z†dwÛch podstawowych ro-

dzajÛw folii:

- standardowej, na ktÛrej nano-

szony jest wzÛr úcieøek, ktÛry sta-

nowi matrycÍ fotograficzn¹ do prze-

niesienia na powierzchniÍ miedzi,

- folii TES, ktÛra umoøliwia

³atwe przeniesienie nadrukowanych

po³¹czeÒ na powierzchniÍ miedzi

kryj¹cej laminat.

O†ile przeniesienie wzoru z†folii

TES wymaga tylko øelazka, wyko-

rzystanie standardowych folii jest

znacznie bardziej skomplikowane.

ìSkomplikowaneî oznacza niestety

ìdroøszeî, ale - jak pokaza³a prak-

tyka - warte swojej ceny, bowiem

SposÛb przygotowania

wywo³ywacza i†utrwalacza do

folii ìTransreflexî oraz folii

negatywowej

W†opakowaniu znajduj¹ siÍ trzy

torebki:

- ze sk³adnikiem wywo³ywacza

oznaczonym liter¹ ìAî,

- ze sk³adnikiem wywo³ywacza

oznaczonym liter¹ ìBî,

- ze specjaln¹ sol¹, spe³niaj¹ca

rolÍ utrwalacza.

ZawartoúÊ kaødej z†torebek wy-

wo³ywacza naleøy rozpuúciÊ w†0,5l

lekko ogrzanej wody. Przed uøyciem

obydwa roztwory naleøy ze sob¹

wymieszaÊ w†stosunku 1:1. Tak

przygotowany roztwÛr moøna wyko-

rzystywaÊ przez ok. 30 godzin (w

zaleønoúci od temperatury otocze-

nia). Utrwalacz (ca³¹ zawartoúÊ to-

rebki) naleøy rozpuúciÊ w†1l wody.

Fot. 6.

Elektronika Praktyczna 7/98

N O T A T N I K P R A K T Y K A

Aby mÛc korzystaÊ z†folii ìTran-

sreflexî wystarczy zwyk³a lampka

z†øarÛwk¹ o†mocy minimum 100W.

trafioletowej. Zastosowanie naúwiet-

larki zapewnia dok³adny i†rÛwno-

mierny docisk folii z†naniesionym

wzorem, do pokrytej emulsj¹ úwiat-

³oczu³¹ powierzchni laminatu.

Na zakup naúwietlarki bÍdzie

mog³o pozwoliÊ sobie z†pewnoúci¹

niewielu CzytelnikÛw. Przy odrobi-

nie ostroønoúci naúwietlarkÍ moøna

zast¹piÊ úwietlÛwkami ultrafioleto-

Rys. 5.

Jeøeli chcesz szybko wykonaÊ

negatyw wzoru p³ytki moøesz wyko-

rzystaÊ specjaln¹ foliÍ negatywow¹.

Do jej obrÛbki niezbÍdne s¹ úrodki

chemiczne identyczne, jak dla folii

ìTransreflexî. Do naúwietlania folii

negatywowej niezbÍdny jest pro-

miennik ultrafioletu.

jakoúÊ wykonywanych p³ytek jest

bliska standardom profesjonalnym.

Po przeniesieniu wzoru p³ytki na

przeüroczyst¹ foliÍ naleøy przygoto-

waÊ odpowiedni kawa³ek laminatu

i†pokryÊ go warstw¹ úwiat³oczu³¹.

Elfa ma w†swojej ofercie specjaln¹

emulsjÍ úwiat³o-

czu³¹

wanie ultrafioletowe o†d³-

ugoúci fali 350..370nm.

Øaden ze standardowych

promiennikÛw (zw³aszcza

lampy kwarcowe uøywa-

ne do sztucznego opala-

nia w†warunkach domo-

wych) nie emituje pro-

mieniowania o†tej d³ugoú-

ci, w†zwi¹zku z†czym za-

lecane jest zakupienie

specjalnej lampy do tego

celu. Podczas pos³ugiwa-

nia siÍ promiennikiem

naleøy zwrÛciÊ szcze-

gÛln¹ uwagÍ, na ko-

niecznoúÊ przestrze-

gania zasad bezpie-

czeÒstwa - pro-

mieniowanie ul-

trafioletowe ma

bardzo negatywny

wp³yw na wzrok

ludzki. Piek¹ce

i†³zawi¹ce oczy s¹

dowodem na to,

øe niezbyt uwaø-

nie pos³ugiwaliúmy siÍ lamp¹. Z†te-

go w³aúnie powodu warto jest za-

inwestowaÊ dobrej jakoúci naúwiet-

larkÍ ( fot. 8 ) lub samodzielnie wy-

konaÊ szczeln¹ obudowÍ, ktÛra unie-

moøliwi bezpoúredni¹ obserwacjÍ

w³¹czonej lampy lub úwietlÛwki ul-

ìPositiv

fotoresistî,

ktÛr¹ moøna po-

krywaÊ miedü przykle-

jon¹ do powierzchni laminatu. Do-

úwiadczenia przeprowadzone przez

autora wykaza³y, øe rÛwnomierne

pokrycie powierzchni p³ytki t¹ emul-

sj¹ nie jest zadaniem prostym (znacz-

nie trudniejszym, niø w†przypadku

emulsji ìPositivî firmy Kontakt Che-

mie). Co wiÍcej cena takiej emulsji

jest bardzo wysoka.

Wobec tych, doúÊ waøkich, argu-

mentÛw znacznie lepszym i†taÒszym

rozwi¹zaniem okazuje siÍ wykorzys-

tanie kawa³kÛw laminatu fabrycznie

pokrytych emulsj¹ úwiat³oczu³¹ ( fot.

7 ). Jest ona uczulona na promienio-

Fot. 8.

wymi przymocowanymi do prosto-

k¹tnej p³yty, dwoma szybami i†nie-

wielkim pude³kiem wykonanym

z†plastyku, drewna lub dowolnego

innego materia³u, ktÛry nie prze-

puszcza úwiat³a ( rys. 5 ) . PomiÍdzy

szyby naleøy w³oøyÊ laminat z†przy-

Elektronika Praktyczna 7/98

Fot. 7.

N O T A T N I K P R A K T Y K A

Rys. 5.

wienie trwa znacznie krÛcej, jeøeli

temperatura úrodka trawi¹cego wy-

nosi ok. 50 o C, zalecane jest ci¹g³e

jej podgrzewanie podczas trawienia.

Naj³atwiej zadanie to moøna zreali-

zowaÊ, korzystaj¹c ze specjalnej tra-

wiarki wyposaøonej w†termometr,

elektryczn¹ grza³kÍ (fot. 9) i†ewentu-

alnie pompÍ powietrza (fot. 10), ktÛra

przyspiesza usuniÍcie zbÍdnych frag-

mentÛw powierzchni miedzi.

Po wytrawieniu pozostaje nam

ponownie umyÊ p³ytkÍ, przesuszyÊ

j¹, wywierciÊ otwory i†rozpocz¹Ê

montaø. To siÍ naprawdÍ da zrobiÊ!

Piotr Zbysiński, AVT

³oøon¹ od strony emsulsji úwiat³o-

czu³ej foli¹ ze wzorem druku. Szyby

trzeba úcisn¹Ê np. przy pomocy

1,5% roztwÛr. Czas wywo³ywania

nie przekracza zazwyczaj 3..4 minut,

ale w†pewnych sytuacjach wystarcza

k¹piel trwaj¹ca 30 sekund. Dlatego

naleøy uwaønie obserwowaÊ zjawis-

ka zachodz¹ce na powierzchni p³ytki

drukowanej. Podczas wywo³ywania

dobrze jest przecieraÊ powierzchniÍ

p³ytki delikatnym pÍdzlem, co

przyspieszy usuwanie wywo³anej

emulsji.

Podczas korzystania z†naúwietlar-

ki ultrafioletowej naleøy bardzo uwa-

øaÊ na wzrok!

Wszystkie przedstawione w†arty-

kule materia³y i†narzÍdzia udostÍp-

ni³a redakcji firma Elfa. Poniøej

podajemy ich numery katalogowe

i†ceny netto:

- numer katalogowy folii ìTran-

sreflexî A4 (w opakowaniu 2†arku-

sze): 49-516-20, cena: 30,80z³;

- numer katalogowy zestawu do

obrÛbki folii ìTransreflexî oraz ne-

gatywowej (wywo³ywacz i†utrwa-

lacz): 49-577-83, cena: 37,43z³;

- numer katalogowy folii negaty-

wowej (w opakowaniu 2†arkusze

A4): 49-516-12, cena: 30,80z³;

- numer katalogowy emulsji ìPo-

sitiv fotoresistî: 49-815-51, cena:

86,62z³;

- numer katalogowy naúwietlarki

ultrafioletowej (250x160mm, 8W): 49-

821-04, cena: 1419,33z³;

- numer katalogowy trawiarki:

49-578-58, cena: 239,76z³;

- numer katalogowy pompy po-

wietrza: 49-824-35, cena: 116,10z³;

- numer katalogowy grza³ki elek-

trycznej: 49-825-83, cena: 149,27z³.

Bezp³atny katalog Elfa moøna

zamÛwiÊ pod numerem telefonu (0-

22) 652-38-80 lub poprzez e-mail:

obsluga.klienta@elfa.se.

spinaczy bieliünianych i†w³oøyÊ do

pude³ka w†taki sposÛb, aby nad, lub

pod nimi, zmieúci³a siÍ p³yta ze

úwietlÛwkami. Rozwi¹zanie to

spisuje siÍ bardzo dobrze,

pod warunkiem zapew-

nienia rÛwnomier-

nego oúwietle-

nia po-

Fot. 9.

Zalecanym roztworem do wywo-

³ywania emulsji úwiat³oczu³ej pokry-

waj¹cej powierzchniÍ p³ytki druko-

wanej jest soda ør¹ca (kaustyczna).

wierzchni p³ytki drukowanej.

W†katalogu Elfy dostÍpne jest

wiele wersji ìsurowychî p³ytek

o†rÛønych wymiarach i†gruboúci po-

krycia miedzi¹. DostÍpne s¹ takøe

kawa³ki laminatu dwustronnie po-

krytego miedzi¹ i†emulsj¹ úwiat³o-

czu³¹. DziÍki temu kaødy poten-

Po zakoÒczeniu procesu wywo³y-

wania p³ytkÍ naleøy przemyÊ pod

bieø¹c¹ wod¹ i†moøna przejúÊ do

ostatniego

Fot. 10.

ìche-

micznegoî etapu wytwarzania -

trawienia. W†poprzedniej edycji ka-

talogu Elfy znajdowa³y siÍ úrodki

trawi¹ce, w†aktualnej ich juø nie ma.

Trzeba wiÍc sprÛbowaÊ poradziÊ so-

bie innymi dostÍpnymi na rynku

úrodkami. Doskonale spisuje siÍ

w†roli wytrawiacza nadsiarczan sodu

lub chlorek øelazowy. Poniewaø tra-

cjalny wykonawca p³ytki znajdzie

odpowiedni¹ propozycjÍ dla siebie.

Naúwietlona p³ytka wymaga wy-

wo³ania wzoru druku. Zalecanym

úrodkiem wywo³uj¹cym jest dostÍp-

na w†sklepach chemicznych soda

ør¹ca, z†ktÛrej naleøy przygotowaÊ

Elektronika Praktyczna 7/98

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: