Fałszowanie leków i inne przestępstwa farmaceutyczne.pdf

Zbigniew Fijałek, Katarzyna Sarna

Fałszowanie leków

i inne przestępstwa farmaceutyczne

Wstęp i cel pracy

inny identyfikuj¹cy znak, odcisk albo has³o, albo jakieœ

podobieñstwo tego producenta leku, procesu, opako-

wania albo dystrybutora, innego ni¿ osoba prawna albo

osoby, które faktycznie wyprodukowa³y, przetworzy³y,

opakowa³y albo rozprowadzi³y taki lek i który tym sa-

mym fa³szywie albo mylnie zosta³ przedstawiony jako

ten produkt, albo zosta³ zapakowany lub rozprowadzo-

ny przez innego producenta leków, pakowacza albo

dystrybutora” [2].

Na rynku obecne s¹ równie¿ leki tzw. substandardo-

we, czyli produkty oryginalne niespe³niaj¹ce wszyst-

kich wymagañ jakoœciowych, niezgodne ze specyfika-

cj¹ lub wymaganiami farmakopealnymi czy przepako-

wane w celu ukrycia prawdziwego terminu wa¿noœci.

Wszystkie oficjalne Ÿród³a informacji podkreœlaj¹

trudnoœæ oszacowania tego problemu. Szczegó³owe

dane na temat leków sfa³szowanych s¹ trudno dostêp-

ne oraz k³opotliwe do interpretacji i publikacji. Jak bo-

wiem oszacowaæ rynek, który ze swojej natury jest nie-

formalny i nielegalny i jak przedstawiæ ewentualny do-

wód rzeczowy, skoro lek zosta³ ju¿ zastosowany przez

pacjenta? Oprócz ogromnych ró¿nic wystêpuj¹cych

miêdzy poszczególnymi regionami Europy, ró¿nice, i to

bardzo du¿e, mog¹ wystêpowaæ równie¿ wewn¹trz da-

nego kraju – pomiêdzy obszarami miast a obszarami

wiejskimi, miêdzy jednym miastem a drugim, a nawet

zale¿nie od pory roku czy zmieniaj¹cego siê zapotrze-

bowania na konkretn¹ grupê terapeutyczn¹.

Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, ¿e fa³szerze

i ich wspó³pracownicy, wiedz¹c, ¿e pope³niaj¹ prze-

stêpstwo, agresywnie przeciwdzia³aj¹ jego wykryciu.

Zak³adaj¹ zorganizowane grupy przestêpcze, aby

ukryæ swoj¹ to¿samoœæ, rejestruj¹ nieistniej¹ce firmy

produkcyjne i transportowe stanowi¹ce zas³onê dla ich

rzeczywistej dzia³alnoœci. U¿ywaj¹ sfa³szowanych do-

kumentów, aby uzyskaæ dostêp do istotnych surowców

farmaceutycznych czy urz¹dzeñ, s³u¿¹cych do wypro-

dukowania sfa³szowanych wyrobów i opakowañ, a na-

stêpnie wprowadzenia ich na wybrany rynek lub do le-

galnej sieci dystrybucji. Wykorzystuj¹ wszelkie os³abie-

nia czujnoœci s³u¿b granicznych. Wszystkie te prze-

stêpcze dzia³ania powoduj¹ znaczne trudnoœci w wy-

krywaniu i podawaniu do publicznej wiadomoœci infor-

macji o lekach sfa³szowanych. Sam przemys³ farma-

ceutyczny, uskar¿aj¹c siê wprawdzie na miliardowe

straty, niechêtnie wystêpuje przeciw nielegalnej konku-

W ostatnich latach publikowanych jest coraz wiêcej

informacji o udokumentowanych zgonach pacjentów

spowodowanych zastosowaniem sfa³szowanych le-

ków, wyrobów medycznych czy suplementów diety.

Œwiatowe media alarmuj¹ równie¿ o lawinowym wzro-

œcie iloœci takich wyrobów na wielu rynkach i w sprze-

da¿y internetowej. W artykule tym autorzy spróbuj¹

przynajmniej czêœciowo odpowiedzieæ na pytanie, z ja-

kimi zagro¿eniami mamy obecnie do czynienia i jak

mo¿na je zwalczaæ. Aby jednak prawid³owo przeanali-

zowaæ aktualn¹ sytuacjê, nale¿y najpierw zdefiniowaæ

rodzaje produktów, z którymi coraz czêœciej stykamy

siê, œwiadomie lub nieœwiadomie, robi¹c zakupy nie tyl-

ko w legalnych sieciach dystrybucji.

Leki sfałszowane

Produktami nielegalnie wprowadzanymi do obrotu

s¹ najczêœciej sfa³szowane leki i suplementy diety,

w tym g³ównie tradycyjnej medycyny chiñskiej – Tradi-

tional Chinese Medicine (TCM). TCM jest ogóln¹ na-

zw¹ dla medycyny wszystkich chiñskich narodów,

z których g³ówne to medycyna narodowoœci Han, tybe-

tañska, mongolska i ujgurska. Do tej grupy zaliczamy

takie produkty jak: leki zio³owe, leki zawieraj¹ce nie-

udokumentowane substancje aktywne oraz posiadaj¹-

ce nieprawdziwe informacje o pochodzeniu substancji

aktywnych, ich dzia³aniu czy zastosowaniu.

Nie istnieje uniwersalna definicja leku sfa³szowane-

go. Najczêœciej stosowana jest definicja Œwiatowej Or-

ganizacji Zdrowia (WHO), wed³ug której „Lek sfa³szo-

wany to lek rozmyœlnie i w celu wprowadzenia w b³¹d

niew³aœciwie oznakowany pod wzglêdem sk³adu i/lub

Ÿród³a pochodzenia. Taki lek mo¿e zawieraæ w³aœciwe

substancje aktywne, niew³aœciwe substancje, nieprawi-

d³ow¹ iloœæ substancji aktywnych, znaczn¹ iloœæ zanie-

czyszczeñ, ewentualnie sfa³szowane opakowanie bez-

poœrednie lub zewnêtrzne” [1], a samo zjawisko okre-

œlane jest jako cicha epidemia (Counterfeit medicines:

the silent epidemic).

Znacznie szersza jest definicja opracowana przez

amerykañsk¹ Agencjê ds. Leków i ¯ywnoœci (Food and

Drug Administration, FDA), która podaje, ¿e produkt

sfa³szowany to „Lek, pojemnik albo etykieta, które bez

upowa¿nienia nosz¹ znak towarowy, nazwê firmow¹,

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 263 (styczeñ–marzec) 2009

rencji. Wiele firm nie chce, aby rozesz³a siê wiadomoœæ

o fa³szowaniu ich produktów i nie ostrzega pacjentów,

inspekcji farmaceutycznej czy policji – z obawy, ¿e od-

bije siê to niekorzystnie na ich w³asnej sprzeda¿y.

Próbuj¹c analizowaæ ten problem, nale¿y pamiêtaæ

równie¿, ¿e chocia¿ samo zjawisko fa³szowania leków

jest tak stare jak historia medycyny, to jednak dopiero

w 1985 roku przedstawiono je po raz pierwszy na kon-

ferencji miêdzynarodowej, a w 1988 roku WHO og³osi-

³o pierwsz¹ rezolucjê dotycz¹c¹ zwalczania tego pro-

blemu. W ci¹gu ostatniej dekady narastaj¹ce problemy

dla zdrowia publicznego wywo³ane przez leki sfa³szo-

wane, nielegalne i substandardowe stawa³y siê coraz

bardziej oczywiste, powoduj¹c znaczny wzrost zacho-

rowalnoœci i œmiertelnoœci oraz wyraŸne zmniejszenie

skutecznoœci opieki medycznej, szczególnie w krajach

rozwijaj¹cych siê. Maj¹c na wzglêdzie globalny wymiar

tego problemu, „Deklaracja Rzymska” z 2006 roku zo-

bowi¹za³a WHO i Radê Europy do ustanowienia miê-

dzynarodowej grupy powo³anej do walki z fa³szowa-

niem produktów leczniczych International Medical Pro-

ducts Anti Counterfeiting Taskforce (IM-

PACT) [3], zrzeszaj¹cej instytucje rz¹do-

we, pozarz¹dowe i miêdzynarodowe w ce-

lu propagowania spo³ecznej informacji

wœród pacjentów, organizacji i innych pod-

miotów, oraz przygotowania podstaw

prawnych i utworzenia mechanizmów

wspó³pracy w zwalczaniu procederu fa³-

szowania leków.

których pañstwach Afryki, Azji i Ameryki Po³udniowej

(ryc. 3), ostrzegaj¹ równie¿, i¿ ryzyko œmierci w wyniku

przyjmowania sfa³szowanych leków jest obecnie wiêk-

sze ni¿ prawdopodobieñstwo zgonu w wyniku malarii

i AIDS razem wziêtych (co najmniej pó³ miliona zgonów

rocznie). Wed³ug sekretarza generalnego Interpolu leki

sfa³szowane s¹ znacznie groŸniejsze od miêdzynaro-

dowego terroryzmu, który przez czterdzieœci lat spowo-

dowa³ œmieræ ok. 65 000 osób, natomiast w samych

Chinach rocznie umiera z powodu zastosowania sfa³-

szowanych i substandardowych leków prawie 200 000

osób [7]. Szacuje siê, ¿e wœród leków fa³szowanych

najwiêksz¹ grupê stanowi¹:

• antybiotyki (28%),

• hormony (w tym sterydowe, 18%),

• leki przeciwastmatyczne i przeciwalergiczne (8%),

• leki przeciwmalaryczne (7%),

• leki przeciwbólowe i przeciwgor¹czkowe (6%),

• inne leki (14 klas terapeutycznych, 33%).

Organizacje przeciwdziałające

przestępstwom farmaceutycznym

W kwietniu 2007 roku powo³ana zosta-

³a doradcza Grupa Specjalistów ds. Prze-

stêpstw Farmaceutycznych (The Group of

Specialist on Pharmaceutical Crime, PC-

-S-PC) w ramach Europejskiego Komitetu

Problemów Kryminalnych (European Com-

mittee on Crime Problems, CDPC), która

przedstawi³a sposoby przenikania leków

sfa³szowanych do legalnej sieci dystrybucji

(ryc. 1 i 2) i odpowiedzialna jest za przygo-

towanie Convention on Counterfeit Medici-

nes/Pharmaceutical Crime [4–6].

Ocena œwiatowej skali tego problemu

jest bardzo trudna i w zwi¹zku z tym ma³o

wiarygodna. Eksperci WHO i FDA szacuj¹,

¿e sfa³szowane produkty mog¹ stanowiæ

oko³o 10% œwiatowego rynku leków

(ok. 35 miliardów USD w 2005 do ok. 75

miliardów USD w 2010 roku), od ok. 1%

w krajach rozwiniêtych do 10–30% w nie-

Ryc. 1. Dystrybucja leków oraz drogi przenikania sfa³szowanych produktów do legalnej sieci

i pacjentów

Fig. 1. Pharmaceutical production, distribution and counterfeit attack flowchart

Ÿród³o (ryc. 1–5): autorzy

Ryc. 2. Biznesowo-handlowy schemat bezpoœredniego rozprowadzania produktów sfa³szo-

wanych

Fig. 2. Business model of direct counterfeiting

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 263 (styczeñ–marzec) 2009

Ryc. 3. Rozpowszechnienie leków sfa³szowanych na œwiecie wg szacunków WHO i Interpolu

Fig. 3. Dissemination of counterfeit medicinal products on the world according to WHO and Interpol

W kwietniu 2008 roku na posiedzeniu Rady Euro-

py pos³owie z 46 pañstw cz³onkowskich jednog³oœnie

poparli projekt ustanowienia Europejskiej konwencji

ds. zwalczania problemu podrabiania leków. Komitet

Ministrów wezwany zosta³ do wprowadzenia nowej

kategorii w kodeksie karnym – przestêpstw farmaceu-

tycznych. Pos³owie w przyjêtej rezolucji stwierdzili, ¿e

podrabianie i fa³szowanie leków sta³o siê prawdziwym

przemys³em. Rezolucja zwraca jednoczeœnie uwagê

na sta³y wzrost obrotów sfa³szowanymi lekami

w zwi¹zku z rozwojem nowej formy sprzeda¿y po-

przez Internet. Zgromadzenie zaleci³o ustanowienie

jednolitego systemu kar za fa³szowanie produktów

leczniczych oraz wprowadzenie przepisów prawnych

bior¹cych w obronê ofiary tych przestêpstw; nowe

przepisy powinny okreœlaæ tak¿e wielkoœæ odszkodo-

wañ. Jest to szczególnie istotne, gdy¿ w wielu krajach

nadal przestêpstwa te traktowane s¹ bardzo ³agod-

nie, g³ównie jako naruszanie praw w³asnoœci intelek-

tualnej.

Od 2008 roku dzia³ania grupy IMPACT staj¹ siê co-

raz bardziej widoczne, zacieœnia siê wspó³praca miê-

dzynarodowa i powstaj¹ zalecenia dla poszczególnych

resortów (np. Draft Principles and Elements for Natio-

nal Legislation Against Counterfeit Medical Products).

Jednym z wa¿niejszych uczestników tej grupy jest In-

terpol, który w 2008 roku przygotowa³ przewodnik dla

oficerów policji i pracowników s³u¿b celnych A Guidan-

ce to Investigating Counterfeit Medical Products and

Pharmaceutical Crime [8].

Zawartoœæ tego przewodnika zosta³a zaprojektowa-

na w taki sposób, aby okreœliæ podstawowe narzêdzia

pomocne w wykrywaniu i badaniu przestêpstw farma-

ceutycznych. Dostarcza on podstawowych informacji

dotycz¹cych:

• œrodowiska przestêpczoœci farmaceutycznej,

szczególnie zwi¹zanej z fa³szowaniem leków

– identyfikuj¹c import, eksport, dystrybucjê i drogi

transportu;

• identyfikowania kluczowych instytucji pañstwo-

wych i elementów rynku farmaceutycznego zajmu-

j¹cych siê lekami;

• prowadzenia dochodzeñ zwi¹zanych z otrzymywa-

niem informacji o niezgodnoœciach w dokumen-

tach i ich potencjalnego zwi¹zku z przestêpstwami

farmaceutycznymi;

• przes³uchiwania œwiadków i podejrzanych;

• prowadzenia dzia³añ operacyjnych i przeszukiwa-

nia pomieszczeñ zwi¹zanych z importem i ekspor-

tem leków;

• wykrywania i identyfikowania sfa³szowanych pro-

duktów leczniczych przez wizualne oglêdziny.

Z uwagi na fakt, ¿e ka¿dy kraj Unii Europejskiej na-

dal posiada w³asne regulacje prawne, podjêto próbê

okreœlenia tego, co powinno zostaæ zaliczone do prze-

stêpstw farmaceutycznych. Zidentyfikowano przy tym

nastêpuj¹ce nielegalne formy dzia³alnoœci:

• wytwarzanie, import, eksport i sprzeda¿ produktów

bez wymaganego pozwolenia;

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 263 (styczeñ–marzec) 2009

• wytwarzanie produktów niezgodnych ze specyfika-

cj¹, na przyk³ad produktów, które zawieraj¹ za ma-

³o lub za du¿o substancji aktywnej, ni¿ okreœlono

to w jednostkowej dawce;

• wytwarzanie, import, eksport i sprzeda¿ produk-

tów, które nie spe³niaj¹ krajowych wymagañ odno-

œnie do oznakowania (etykieta, ulotka);

• dostarczanie/sprzeda¿ produktów do nielicencjo-

nowanych dystrybutorów, hurtowników czy

detalistów;

• dostarczanie/sprzeda¿ produktów leczni-

czych osobom, które nie maj¹ uprawnieñ

do ich posiadania;

• fa³szowanie dokumentów odnosz¹cych siê

do produktów leczniczych;

• nieprzestrzeganie wymagañ odnoœnie do

prawid³owego magazynowania, transportu

i dystrybucji produktów leczniczych;

• nieprzechowywanie wymaganych zapisów,

zgodnie z obowi¹zkami wynikaj¹cymi ze

stosownego prawa (np. wymagañ Dobrej

Praktyki Wytwarzania, GMP).

W przewodniku omówiono równie¿ zasady

postêpowania i podstawowe etapy przeprowa-

dzania inspekcji, sumarycznie przedstawione

na schemacie (ryc. 4).

cy z narodowymi agencjami rejestracji leków, urzêdami

celnymi i Interpolem. W ci¹gu szeœciu lat swojej dzia-

³alnoœci ³¹cznie z kradzie¿ami i nielegalnym reimpor-

tem wykry³ on ok. 6000 przestêpstw farmaceutycznych

(ryc. 5). Niestety wiêkszoœæ zdarzeñ koñczy siê jedynie

konfiskat¹ sfa³szowanych produktów, a dochodzenia

s¹ z regu³y umarzane na wniosek producenta

(http://www.psi-inc.org/incidentTrends.cfm).

Ryc. 5. Przestêpstwa farmaceutyczne wykryte przez PSI-IFPMA

Fig. 5. Total number of pharmaceutical crime incidents by PSI-IFPMA

Skala zjawiska

Najwiêcej przypadków sprzeda¿y leków sfa³-

szowanych eksperci stwierdzili w aptekach in-

ternetowych, przy czym na zbadanych 3100 ap-

tek tylko cztery by³y akredytowane przez Veri-

fied Internet Pharmacy Practice Site (VIPPS),

standard wprowadzony w USA, Kanadzie i Au-

stralii przez National Association of Boards of

Pharmacy (NABP). NABP na swojej stronie in-

ternetowej wyjaœnia, jak bezpiecznie kupowaæ

leki w aptekach internetowych oraz umo¿liwia

weryfikacjê legalnoœci ich funkcjonowania

(http://www.nabp.net/). Kolejn¹ godn¹ polecenia

stron¹ internetow¹ jest http://www.safeme-

dicines.org podaj¹ca konsumentom oœmioeta-

powy sposób sprawdzania autentycznoœci i bezpie-

czeñstwa leków (An 8-Step Check List for Medicine Sa-

fety). Niestety przedstawione zasady opracowane zo-

sta³y dla amerykañskiego rynku leków i nie mog¹ mieæ

pe³nego zastosowania w Europie.

Gwa³townie zwiêkszaj¹ca siê sprzeda¿ leków i su-

plementów diety przez Internet jest obecnie g³ównym

sposobem ekspansji tych produktów w Europie (ok. 15

miliardów wiadomoœci dziennie stanowi spam reklamu-

j¹cy leki), przy czym zjawisko to najlepiej rozpoznane

Ryc. 4. Etapy procesu inspekcji

Fig. 4. Steps in the inspection process

Miêdzynarodowe stowarzyszenia wytwórców i dys-

trybutorów farmaceutycznych (najwa¿niejsze to Inter-

national Federation of Pharmaceutical Manufacturers

Associations (IFPMA)) oraz koncerny farmaceutyczne

(Abbott Laboratories, AstraZeneca, Bayer HealthCare,

Bristol-Myers Squibb, GlaxoSmithKline, Novartis, Pfi-

zer) od lat wnikliwie analizuj¹ poszczególne rynki;

oczywiœcie pod k¹tem wy³¹cznie w³asnych produktów.

Wiod¹c¹ rolê odgrywa tu przede wszystkim Pharma-

ceutical Security Institute (PSI-IFPMA), wspó³pracuj¹-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 263 (styczeñ–marzec) 2009

jest w Wielkiej Brytanii, gdzie w ci¹gu roku wysy³anych

jest 8 milionów przesy³ek z lekami wartoœci ok. 425 mln

funtów. W 2008 roku skontrolowano tam ok. 100 aptek

internetowych i 30 najchêtniej kupowanych leków, któ-

re wybrano z listy najpopularniejszych na rynku amery-

kañskim (http://www.drugs.com/top2000.html), najczê-

œciej kupowanych w sprzeda¿y internetowej i najbar-

dziej atrakcyjnych dla fa³szerzy. Okaza³o siê, ¿e 62%

z tych leków stanowi³y produkty sfa³szowane i substan-

dardowe, w tym leki sercowo-naczyniowe, neurologicz-

ne i psychiatryczne, 62% aptek internetowych dzia³a³o

nielegalnie, 94% nie zatrudnia³o ¿adnego farmaceu-

ty, 90% aptek sprzedawa³o leki bez wymaganej recep-

ty. Raport przygotowany przez European Alliance for

Access to Safe Medicines (The Counterfeiting Super-

highway) w podsumowaniu wzywa wszystkie podmioty

uczestnicz¹ce w rynku leków, w tym firmy obs³uguj¹ce

karty kredytowe, transportowe, hurtowników i stowa-

rzyszenia pacjentów do dzia³añ zmierzaj¹cych do za-

trzymania tego procederu [9].

ków przeciwzapalnych, nasercowych, psychotropo-

wych czy stosowanych w leczeniu raka prostaty).

W 2007 roku skonfiskowano ok. 4 milionów opakowañ

takich leków (wzrost o 51% w stosunku do roku 2006)

[10]. W latach 2001–2005 w krajach UE stwierdzo-

no 27 przypadków leków sfa³szowanych w legalnej sie-

ci dystrybucji i 170 przypadków w sieci nielegalnej. W

2007 roku w Wielkiej Brytanii od 24 maja do 12 lipca

wykryto w legalnej sieci dystrybucji cztery sfa³szowane

produkty: Zyprexa 10 mg (3 serie), Plavix 75 mg (5 se-

rii zawieraj¹cych od 42 do 83% substancji aktywnej),

Casodex 50 mg (1 seria) i pastê do zêbów Sensodyne

Original i Sensodyne Mint (zawieraj¹ce glikol dietyleno-

wy).

Na wniosek Komisji Europejskiej rozpoczêto specja-

listyczne programy badania szczelnoœci kana³ów dys-

trybucyjnych dla leków (2006–2008) i wyrobów me-

dycznych (2007–2009) oraz bezpieczeñstwa leków

w imporcie równoleg³ym, a w maju 2008 roku og³oszo-

no Public consultation in preparation of a legal propo-

Tabela 1

Leki ze sklepów internetowych badane w ramach programu The Counterfeiting Superhighway

Medicines ordered online as part of the Counterfeiting Superhighway research project

Leki stosowane

w zaburzeniach erekcji

Leki sercowo-naczyniowe i

stosowane w chorobach dróg

oddechowych

Leki

przeciwpsychotyczne

Leki przeciw otêpieniu

starczemu

(choroba Alzheimera)

Inne leki

Cialis (Lilly)

Lipitor (Pfizer)

Zyprexa (Lilly)

Aricept (Pfizer)

Zoton (Wyeth)

Levitra (Bayer-Schering)

Plavix (Sanofi-Aventis)

Efexor (Wyeth)

Reminyl (Shire)

Reductil (Abbot)

Viagra (Pfizer)

Seretide (GSK)

Risperdal (J&J)

Mirapex (Boehringer-Ingelheim)

Propecia (MSD)

Coversyl (Servier)

Micardis (Boehringer-Ingelheim)

Spiriva (Boehringer-Ingelheim)

Ÿród³o: opracowanie w³asne

W Europie g³ówn¹ rolê w zwalczaniu przestêpstw

farmaceutycznych odgrywa Rada Europy (Council of

Europe) i Komisja Europejska (European Commis-

sion). Dostrzegaj¹c rosn¹c¹ wagê problemu, w 2005

roku opublikowano Council of Europe Counterfeit Me-

dicine/Pharmaceutical Crime Report, w którym zjawi-

sko to okreœlone zosta³o bardzo obrazowo jako another

potential Pharmageddon Scenario. Natomiast z og³o-

szonego w 2007 roku raportu wynika, ¿e w la-

tach 2005–2006 na granicach UE nast¹pi³ a¿ 384%

wzrost iloœci skonfiskowanych opakowañ sfa³szowa-

nych i nielegalnych produktów leczniczych (w tym le-

sal to combat counterfeit medicines for human use, któ-

ra ma stanowiæ podstawê dla Komitetu Steruj¹cego

do opracowania Europejskiej Konwencji Dotycz¹cej

Przestêpstw Farmaceutycznych, klasyfikuj¹cej fa³szo-

wanie leków jako zbrodniê farmaceutyczn¹.

Szczególn¹ uwagê poœwiêca siê w UE substan-

cjom aktywnym (Acive Pharmaceutical Ingredient,

API). Przy czym obecnie przyjmuje siê, ¿e produkt

leczniczy mo¿e byæ bezpieczny tylko wtedy, gdy API

wytwarzany jest zgodnie z aktualnym prawem farma-

ceutycznym, gdy spe³nia wszystkie wymagania opisa-

ne w zatwierdzonej dokumentacji oraz mo¿liwa jest

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 263 (styczeñ–marzec) 2009

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: