MAKROEKONOMIA
dr hab. Jacek Pietrucha
WYKŁAD I 19.02.2010
Makroekonomia zajmuje się:
PKB
bezrobocie
inflacja
bilans płatniczy
stopy procentowe
finanse publiczne
Informacja o sytuacji w innych krajach może wskazywać koniunkturę by być gotowym na to, że w naszym kraju też to nadejdzie.
Ekonomia; nauka o gospodarowaniu, bada jak funkcjonuje gospodarka, jakie prawa lub prawidłowości w niej występują,
jakie są przyczyny danych zjawisk, ich przebieg oraz skutki.
Obserwacje; nawet bardzo uważna obserwacja wycinka rzeczywistości nie prowadzi do uniwersalnych wniosków.
Model ekonomiczny; świadome uproszczenie rzeczywistości podejmowane w celu lepszego jej zrozumienia, eliminacja
niektórych czynników oraz zależności, modele polegają na weryfikacji- testom na ile poprawnie opisują
rzeczywistość
Mikroekonomia; decyzje poszczególnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe, rząd)
Makroekonomia; związki między zmiennymi makroekonomicznymi (zmiennymi agregatowymi) charakterystycznymi dla
gospodarki jako całości.
„gospodarka jako całość”- najczęściej gospodarka w granicach danego kraju, ale także np. gospodarka ugrupowania
integracyjnego lub gospodarka światowa.
Agregacja; proces łączenia elementów w całości
Agregat; całość powstała prze złączenie niejednorodnych części
Agregat makroekonomiczny; wielkość powstała w wyniku łączenia informacji o jednostkowych zjawiskach
gospodarczych
Przykłady agregowania
· produkcja przedsiębiorstwa X- produkcja globalna
· cena danego dobra- poziom cen (wszystkich dóbr i usług)
· stopa procentowa banku X oferowana na rynku pieniężnym krótkoterminowa stopa procentowa w danej gospodarcze,
· rentowność 10 letnich obligacji skarbowych emitowanej przez Portugalię- długoterminowa stopa procentowa w strefie euro.
Agregowanie
· agregacja może następować w jednostkach naturalnych lub jednostkach pieniężnych
· makroekonomia niemal wyłącznie w jednostkach pieniężnych
· agregacja w cenach bieżących otrzymujemy nominalną wartość danej zmiennej
· agregat w ujęciu realnym- wyeliminowany efekt zmiany cen.
Najważniejsze zmienne makroekonomiczne:
1. PKB; miernik wartości produkcji finalnej dóbr i usług wytworzonych przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na
terenie danego kraju w danym roku. Informuje o wielkości danej gospodarki.
2. PKB per capita;
- PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca
- informuje o stanie gospodarki, osiągniętym poziomie rozwoju
- produkcja dóbr i usług umożliwia zaspokajanie ludzkich potrzeb. Tylko z wytworzonego PKB można zaspokoić
potrzeby w zakresie konsumpcji dóbr i usług
Uwaga! Nie oznacza to jednak, że wysoki poziom PKB w danym kraju oznacz zawsze wysoki poziom życia, czy wręcz
wysoki jakość życia.
WYKŁAD II 26.02.2010
3. Wzrost PKB; zmiana, w stosunku do wybranego okresu bazowego (zwykle roku poprzedniego) wartości wytwarzanych dóbr i usług finalnych przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju
zwykle w celu wyeliminowania efektów inflacyjnego wzrostu cen, mówi się o wzroście realnego PKB,
dodatni wzrost realnego PKB wskazuje na to, że poziom PKB w stosunku do roku ubiegłego jest wyższy, ujemny wskazuje że się obniżył
Państwa triady:
Unia Europejska
Japonia
USA
Efekt doganiania (catch up), kraje o niskim poziomie PKB uzyskują wyższy wzrost PKB.
Wzrost a poziom PKB; obecny poziom PKB danego kraju jest wynikiem przeszłych wzrostów PKB.
PKB, PKB per capita, wzrost PKB na przykładzie Chin
jedna z największych gospodarek świata (po USA i UE)
gospodarka o niskim poziomie produkcji (dochodu); kraj słabo rozwinięty
szybki wzrost- szansa na dogonienie w przyszłości krajów wyżej rozwiniętych
Bezrobocie:
bezrobotni: chętni i zdolni do podjęcia pracy, pozostający bez pracy
stopa bezrobocia: bezrobotni/siła robocza * 100%
Zmiana ogólnego poziomu cen:
Inflacja; wzrost ogólnego poziomu cen.
Deflacja; spadek ogólnego poziomu cen.
Stopa inflacji; procentowa zmiana ogólnego poziomu cen w stosunku do okresu bazowego.
Miernik CPI; miernik zmian produkcyjnych
Bilans płatniczy; usystematyzowane zestawienie wszystkich transakcji o dokonywanych przez podmioty z danego kraju z
zagranicą.
A. Rachunek obrotów bieżących
saldo obrotów towarowych
saldo usług
saldo dochodów majątkowych
saldo transferów
saldo nieklasyfikowanych obrotów bieżących
B. Rachunek obrotów kapitałowych i finansowych
saldo inwestycji bezpośrednich (z przejęciem zarządzania)
saldo inwestycji portfelowych (z pasywnym udziałem z danej firmie)
saldo pozostałych ( w tym kredyty udzielone i otrzymane)
C. Saldo błędów i opuszczeń
D. Pozycje finansujące
oficjalne aktywa rezerwowe (rezerwy walutowe)
kredyty z MFW
WYKŁAD III 05.03.2010
Podatki bezpośrednie; podatki dochodowe (majątkowe) od osób fizycznych i prawnych
Podatki pośrednie; VAT, akcyza
Pojęcia związane z gospodarką otwartą:
Konsumpcja; wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług.
Oszczędności; dochód jaki pozostaje gospodarstwom domowym po opłaceniu konsumpcji i podatków przeznaczony na
konsumpcję w przyszłości.
Inwestycje; wydatki na zakup dóbr i usług kapitałowych.
Wydatki rządowe; wydatki państwa na zakup dóbr i usług (bez transferów)
Pojęcia związane z resztą świata:
sprzedaż produktów za granica (eksport) i zakup produktów z zagranicy (import)
Eksport netto (NX)=eksport-import
inwestycje zagraniczne przyjmowane kredyty zagraniczne zaciągane (=import oszczędności z zagranicy) oraz inwestycje zagraniczne dokonywane i udzielane kredyty zagraniczne (=eksport oszczędności)
PKB; rynkowa wartość wszystkich finalnych dóbr i usług wyprodukowanych przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na
terenie danego kraju w danym okresie czasu.
1. rynkowa wartość...
agregacja w jednostkach naturalnych nie jest możliwa
„wspólny mianownik”- ceny rynkowe
2. ...wszystkich...
zasadniczo cała produkcja
Wyjątki:
· dobra i usługi wytworzone na własny użytek
· szara strefa
· dobra i usługi, nielegalne
3. ...finalnych...
wyłącznie dobra kupowane przez ostatecznego odbiorcę
powód- w dobrach finalnych zawarta wartość dóbr pośrednich
wartość dobra finalnego= suma wartości dodanej w poszczególnych fazach produkcji
przykład: album „Malarstwo w zbiorach muzeów w Florencji” – 300PLN w EMPIKu
4. ...dóbr i usług...
PKB uwzględnia zarówno dobra jak i usługi.
sektorowa struktura PKB:
· udział w PKB rolnictwa, przemysłu i usług
5. ...wyprodukowanych...
PKB nie obejmuje transakcji na rynku wtórnym (może jednak obejmować usługę związaną z transakcją
6. ...na terenie kraju...
narodowość producenta nie jest istotna
7. ...w danym czasie
najczęściej jeden rok
Mierzenie PKB:
1. PKB jako suma wydatków
wartość wydatków na wyprodukowane w ciągu roku dobra finalne zakupione przez konsumentów, przedsiębiorstwa, państwo (władza publiczna) i zagranica.
Y=C+I+G+NX
Terminologia GUS
...
Dziubek_