Organizacja i Zarządzanie - Podstawy.doc

              PODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA             

WYKLAD I

Teoria organizacji i zarządzania jest dziedziną interdyscyplinarną, tzn. ma wspólne elementy z innymi dziedzinami.

Organizacja: socjologia, psychologia, mikroekonomia, politologia, ergonomia, fizjologia pracy, nauki prawne, techniczne, matematyka, statystyka, prakseologia/dział filozofii – zasady sprawnego działania ludzi/.

Teoria systemów – metanauka, która w sposób ogólny wyjaśnia sposób funkcjonowania organizacji.

Zarządzanie – wpływanie na ludzi, aby robili to czego od nich oczekujemy. Specyficzny, uporządkowany sposób wywierania wpływu, po to aby jednostki w organizacji potrafiły ze sobą współpracować.

Istotą organizacji jest współdziałanie ludzi dla realizacji wspólnych celów, których w pojedynkę nie dałoby się zrealizować. Organizacja pozwala zgromadzić większe zapasy zasobów (wiedzy, finansów). Każda organizacja jest tworem społecznym.

Podstawowe nurty teorii organizacji i zarządzania:

1)     KLASYCZNY (TRADYCYJNY)

Brano pod uwagę stereotyp, który usytuował człowieka w organizacji tylko po to aby zapewnić sobie środki materialne. Człowiek ekonomiczny. Nie chce on brać odpowiedzialności za wykonywane zadania. Jest pozbawiony inicjatywy. Z reguły jest wcale lub słabo niewykształcony. Zarządzanie sprowadzało się wówczas do organizacji pracy.

2)     PSYCHOLOGICZNY

Stereotyp człowieka społecznego. Uważano, że człowiek ma cały szereg potrzeb, związanych także z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Człowiek przychodzi do organizacji nie tylko po korzyści materialne, ale także korzyści wyższego rzędu. Koncepcja człowieka samoorganizującego się – człowiek przychodzi do organizacji aby zaspokajać potrzebę samorealizacji.

3)     SYSTEMOWY

Stereotyp człowieka racjonalnego – to człowiek który całe życie podejmuje decyzje, dokonuje wyboru. Człowiek nie kieruje się tylko korzyściami materialnymi ale także kieruje się innymi wartościami. Potrafi on rozwiązywać problemy i potrafi się uczyć.

Teoria organizacji i zarządzania to dyscyplina teoretyczna, ponieważ stara się opisać, przedstawić, uogólnić prawa rządzące organizacją. Jest to również dziedzina praktyczna, ponieważ teoria ta powstała na gruncie praktyki.

WYKŁAD II

Organizacja w ujęciu systemowym: organizację określa się jako systemy konkretne. Oznacza to, że składają się one z elementów istniejących w czasie i przestrzeni (elementy materialne i ludzkie). Organizacje zawierają również elementy abstrakcyjne (relacje budowane między ludźmi, którzy ze sobą współpracują poprzez specyficzny język, specyficzny rodzaj widzenia rzeczywistości, specyficzne systemy wartości).

SYSTEM jest to zestaw składników między którymi zachodzą wzajemne stosunki i gdzie każdy składnik połączony jest z każdym innym pośrednio lub bezpośrednio.

OTOCZENIE SYSTEMU to wszystkie te elementy, które nie wchodzą w jego skład a równocześnie mają z nim związek tzn. oddziałują na system lub system oddziałuje na nich. Oddziaływania te zachodzą poprzez wejścia i wyjścia.

ORG. ELASTYCZNE – porządkują swoje wnętrze tak , aby szybko można było się dostosować do zmian zachodzących na zewnątrz.

Co raz częściej pojawiają się organizacje, które nie mają wyraźnych granic z otoczeniem lub są mało widoczne np. organizacje wirtualne.

Systemy otwarte posiadają wejścia i wyjścia dzięki czemu wymieniają z otoczeniem materię, energię i informacje.

Wewnątrz systemu zachodzą procesy transformacji, czyli przetwarzania materii, energii i informacji.

Funkcjonowanie organizacji:

WEJŚCIA – TRANSFORMACJA – WYJŚCIA

SYSTEMY OTWARTE cechy:

v     Są zdolne do utrzymania swojego wewnętrznego uporządkowania (miarą wew. nieuporządkowania jest entropia. Wewnętrzne uporządkowanie nigdy nie jest pełne, zawsze są jakieś elementy zakłócające, organizacja musi dążyć do wyeliminowania tych zakłóceń).

Systemy zorganizowania to systemy, które utrzymują stan wew. uporządkowany.

Systemy samoorganizujące się a więc zdolne do podnoszenia stanu wew. uporządkowania, są to systemy, które są w stanie zorganizować się na wyższym poziomie tak aby zakłócenia nie wpływały na wew. porządek.

v     Homeostaza to proces dzięki któremu możliwe jest utrzymanie stanu równowagi pomimo zakłóceń których źródłami są zmiany wew. i zew.

WYKŁAD III

Podejście sytuacyjne ma charakter relatywistyczny. Staramy się w tym podejściu odnaleźć odpowiedź na pytanie: od czego dane zjawisko zależy?

Znaczenie organizacji

I. CZYNNOŚCIOWE – organizacja jako pewne działanie

Organizacja – tworzenie lub przekształcanie organizowanych całości (organizacji rozumianej jako instytucja, czyli rzecz zorganizowana)

II. RZECZOWE

Organizacja – rzecz zorganizowana; rzecz której przysługuje cecha zwana organizacją

III. ATRYBUTOWE – najbardziej teoretyczne, podstawowe

Organizacja – pewien szczególny rodzaj stosunków części do siebie i do złożonej z nich całości. Stosunek ten polega na tym, że części współprzyczyniają się do powodzenia całości.

ORGANIZACJA – jest otwartym systemem społeczno – technicznym, zorientowanym celowo i mającym określoną strukturę, czyli uporządkowanie

CECHY ORGANIZACJI

Ø                  są tworami człowieka

są to artefakty – sztuczne wytwory działalności ludzkiej, stworzone dla osiągnięcia określonego celu lub celów

Ø                  w skład organizacji wchodzą ludzie stanowiący ich niezbędny element oraz rzeczowe środki

Ø                  organizacje są systemami zachowującymi się rozmyślnie – zgodnymi do korygowania, a nawet zmiany swoich celów

Ø                  są wyodrębnione z otoczenia, a równocześnie otwarte. Organizacje czerpią z otoczenia ludzi, materię, energię, informację i wartości

Ø                  są ustrukturalizowane i zhierarchizowane

Ø                  utrwalają sposoby zachowań ludzi i zasady ich współdziałania, czyli strukturę w drodze formalizacji

Ø                  są stabilne, zdolne do utrzymywania równowagi. Równowagę można utrzymywać przez homeostazę, ale nie zawsze jest to możliwe.

Ekspansja – przekształcenie rzeczywistości tak, aby otoczenie było dla organizacji bardziej dogodne

Ø                  są ekwifinalne

TYPOLOGIE ORGANIZACJI

1.      kryterium roli jaką pełnią organizacje w zaspakajaniu potrzeb społecznych

·                    organizacje gospodarcze (nastawione na zysk)

·                    użyteczności publicznej (szkoły, instytucje kulturalne, oświatowe czy naukowe; z reguły niedochodowe)

·                    administracyjne (rządowe i samorządowe)

·                    militarne i policyjne

·                    społeczne

·                    religijne (kościoły, związki wyznaniowe)

2.      kryterium typu relacji między ludźmi a organizacją (charakter władzy/ charakter podporządkowania)

·                    przymusowe

władza oparta na przymusie a podporządkowanie ma charakter alienatywny; uczestnicy nie identyfikują się z organizacją a nawet mogą być do niej wrogo nastawieni, np. więzienia, obozy pracy

·                    utylitarne

władza wynika z możliwości dysponowania środkami na nagrody dla uczestników, np. płace, premie; udział ma charakter kalkulatywny, np. przedsiębiorstwa

·                    normatywne

władza w nich wynika z norm moralnych i przekonań ludzi, podporządkowanie ma charakter moralny i wiąże się z osobistym zaangażowaniem w sprawy organizacji, np. partie polityczne, stowarzyszenia, kościoły

SYSTEMOWY MODEL ORGANIZACJI

Model Leavitta

Modyfikacja

Podsystem celów i wartości jest wyrazem związków organizacji z otoczeniem. Pozostaje pod wpływem otoczenia społeczno – kulturowego, jest kształtowany również przez uczestników organizacji, ich prywatne cele, wartości, interesy, osobowość.

Podsystem psychospołeczny obejmuje jednostki i grupy społeczne w działaniu i wzajemnych interakcjach. Pozostaje pod znacznym wpływem indywidualnych cech członków organizacji, np. płeć, wiek, wykształcenie.

Podsystem techniczny: technika, technologia używana w procesach transformacji zachodzących w organizacji.

Podsystem struktury pełni funkcję łącznika między podsystemami technicznym i psychospołecznym. Zawiera relacje między wszystkimi składnikami organizacji. Określa on podział zadań oraz sposób ich koordynacji i integracji oraz zależności wynikające z podziału władzy w korporacji.

Podsystem zarządzania łączy i spaja pozostałe podsystemy organizacji. Jego zadaniem jest utrzymywanie równowagi między organizacją a otoczeniem oraz pomiędzy wszystkimi podsystemami organizacji.

WYKŁAD IV

MISJA ORGANIZACJI jest swoistym credo organizacji; wyraz wartości które przyświecają jej działaniu, np. budowanie wizerunku organizacji w otoczeniu.

Powinna być sformułowana w dość ogólny sposób. Wyznacza ona i ukierunkowuje działania organizacji.

              MISJA – CELE – DZIAŁANIA

Wyprowadzane są z niej cele organizacji

OTOCZENIE SYSTEMU

·         zadaniowe ( bliższe lub bezpośrednie)

·         ogólne ( pośrednie lub dalsze)

RELACJE MIĘDZY OTOCZENIEM A ORGANIZACJĄ

ü      perspektywa „zasileniowa” – otoczenie jest traktowane jako źródło rzadkich zasobów poszukiwanych przez zbiór organizacji współzawodniczących w ich podziale

ü      perspektywa „informacyjna” – otoczenie traktowane jest jako źródło informacji, których wiarygodność, kompletność i terminowość warunkują jakość decyzji podejmowanych w organizacji

Im większa zależność organizacji od otoczenia tym mniejsza jej kontrola nad zasobami. Musi być tym bardziej elastyczna, musi wykazać się czujnością na zmiany w tym otoczeniu.

TENDENCJE OPANOWYWANIA OTOCZENIA

v     osiągnąć monopol – ustala on ceny dostaw, ceny zbytu, np. PKN Orlen;

v     strategia tworzenia tendencji, a nie nadążania za nimi – stworzenie mody, potrzeby.

TYPY OTOCZENIA

                                                                                    PROSTE                                                                                             

STAŁE    ZMIENNE

                                                                                    ZŁOŻONE

STAŁE OTOCZENIE ORGANIZACJI

§         rodzaj produktów lub usług w dłuższym czasie nie ulegają zmianom

§         w stosowanej w danej dziedzinie technice i technologii nie występują istotne zmiany czy innowacje

§         krąg dostawców i odbiorców jest stabilny, nie pojawiają się nowi konkurenci

§         panujący ład społeczny, polityczny i prawny oraz system ekonomiczny mają charakter utrwalony i nie podlegają zakłóceniom, a tym bardziej wstrząsom

§         polityka gospodarcza i fiskalna państwa jest spójna i ustabilizowana

TRENDY ZMIAN W OTOCZENIU

1)     charakteryzują się coraz większą niepewnością, brak jest jakichkolwiek informacji o prawdopodobieństwie występowania przyszłych zjawisk

2)     globalizacja działalności gospodarczej