GDAKK_geografia_turystyczna_Polski.pdf

(437 KB) Pobierz
Geografia Turystyczna Polski
Akademicki Klub Kadry GDAKK
Geografia Turystyczna Polski
Spis treści
Kilka przykładowych pytań z geografii turystycznej Polski (beznadziejnie prostych)
1. Organy Oliwskie zbudował facet nazwiskiem ....................................
2. Wilczy szaniec to dawna..........................w okolicy.......................
3. Jarząb Szwedzki to ..................................
4. Gdzie rozpoczyna i gdzie kończy się Szlak Czarnej Hańczy ?
5. Góry Pieprzowe leżą w rejonie ..................................
04-01-07 Prawa autorskie zastrzeżone © AKK GDAKK
1 (19)
Akademicki Klub Kadry GDAKK
Geografia Turystyczna Polski
6. Gdzie w Sudetach zebrano do kupy mnóstwo ludzkich piszczeli ?
7. Przełęcz Łupkowska dzieli ..................................
8. W Beskidzie Żywieckim udany wypad na narty (mając trochę kasy) to tylko
do..........................
9. Najwyższy szczyt w Tatrach Wysokich (całkowicie po Polskiej Stronie) to .............................
10. Z czego słynie Św. Lipka ?
11. Kamieńczyk to ................w.........................
12. Gdzie rozpoczyna i gdzie kończy się Szlak Orlich Gniazd ?
Regiony krajobrazowe Polski
Regiony krajobrazowe Polski układają się mniej więcej pasmowo w kierunku równoleżnikowym.
Przyczyną tej tak często cytowanej „pasowości” krajobrazu naszego kraju jest równoleżnikowy układ
pasm górskich oraz także równoleżnikowy bieg zasięgów zlodowaceń plejstoceńskich. Można zatem
wydzielić szereg stref- pasów, licząc od Bałtyku do Tatr.
1. NizinyNadmorskie
2. Pojezierza
3. NizinyŚrodkowopolskie
4. Stare Góry i Wyżyny
5. KotlinyPodkarpackie
6. Karpaty
Wymienione obszary, mające odmienną budowę geologiczną, rzeźbę, klimat, hydrologię, gleby oraz
świat roślin i zwierząt można podzielić na mniejsze jednostki określone jako regiony krajobrazowe.
Różnią się one przede wszystkim warunkami geomorfologicznymi i glebowymi, co wpływa na
odmienność fauny i flory. Coraz większą rolę w formowania się odmienności krajobrazowych
odgrywa działalność człowieka. Obok licznych, negatywnych przykładów antropopresji
(zanieczyszczania środowiska powietrznego, wodnego i glebowego, zmiana stosunków wodnych,
wprowadzenie monokultur, nadmierny rozwój turystyki w niektórych regionach itp.), widoczna jest
działalność człowieka na rzecz ochrony przyrody. Świadczy o tym tworzenie parków narodowych,
rezerwatów i parków krajobrazowych.
Wszystkie te negatywne i pozytywne fakty i zjawiska przestrzenne decydują o stanie krajobrazu.
Spróbujmy zatem uwzględniając zasadnicze cechy środowiska, scharakteryzować podstawowe
obszary krajobrazowe Polski.
Niziny Nadmorskie
Jest to wąski pas obszaru Polski, rozciągający się wzdłuż wybrzeża Bałtyku od ujścia Odry po Gdańsk
i dalej do Zalewu Wiślanego, włączając w to Mierzeję Helską. Ten nizinny pas nadmorski powstał w
wyniku działalności lądolodu w okresie zlodowacenia bałtyckiego. Można tu wyróżnić krajobraz
wybrzeża morskiego oraz strefę krajobrazu przymorskiego charakteryzującą się szerokimi
płaskodennymi dolinami nadbałtyckimi i rozległymi wzniesieniami moreny dennej, która dochodzi
nieraz niemal do samego morza. Na terenach pradolin dochodzących do brzegu morza, wybrzeże jest
bagniste, miejscami zaś ciągną się długie wały wydm często przemieszczających się pod wpływem
silnych wiatrów zachodnich. Miejscami odcięte od morza przez długie mierzeje zatoki, tworzą płytkie
przybrzeżne jeziora, np. Jamno, Gardno, Łebsko. Tam gdzie wzgórza moreny czołowej usuwają się
nad samym morzem, utworzyły się urwiste brzegi tzw. klifowe. Typowe wybrzeża klifowe spotykamy
n za Wolinie, koło Rozewia, Pucka, Gdyni itd. Różnorodność przybrzeżnych form krajobrazowych
jest znaczna. Inaczej wyglądają niziny nadmorskie koło Szczecina, inaczej koło Gdańska czy Elbląga.
Formy morfologiczne uzależnione są od materiałów budujących obszary przybrzeżne, od działalności
morza i wiatrów.
04-01-07 Prawa autorskie zastrzeżone © AKK GDAKK
2 (19)
Akademicki Klub Kadry GDAKK
Geografia Turystyczna Polski
Dalej do brzegu morskiego krajobraz się zmienia, są to tereny moreny dennej z fragmentami moreny
czołowej. Powstał tu krajobraz falisty, przechodzący ku południowi w pogórkowaty z rozrzuconymi
głazami narzutowymi, kemami , ozami , drumlinami (pagórki i wały lodowcowe), oczkami
lodowcowymi, rzadziej jeziorami rynnowymi. Krajobraz ten rozcięty jest szerokimi pradolinami, na
których płaskich dnach meandrują rzeki i strumienie. Rzeki, przecinając się przez pasy moren
czołowych tworzą piękne głębokie jary i przełomy.
Roślinność nadaje specyficzny charakter krajobrazowi. Wiele tu pozostałości lodowcowych i
polodowcowych. Przy brzegach, w pobliżu zalewów i jezior, ciągną się pasy oczeretów, a przy
ujściach rzek, słone nadmorskie łąki tzw. słonawy. Wydmy porasta roślinność trawiasta i turzyce ,
które wiążą lotne piaski. Typowym gatunkiem jest wydmuchrzyca piaskowa , rzadszym zaś mikołajek
nadmorski . Miejscami na starych wydmach rośnie bór sosnowy z bogatym runem. W pasie
zabagnionych dolinek nadmorskich w pradolinach skupiają się zespoły torfowiskowe. Między
pradolinami rozciągają się miejscami rozległe wrzosowiska z krzewami i krzewinkami będące
charakterystycznym składnikiem krajobrazowym nadmorskich obszarów. Na wysoczyznach między
pradolinami i na oderwanych kępach moreny dennej rosną lasy bukowe i mieszane z bujnym
poszytem, miejscami zaś lasy mieszane z dębem, grabem i bory sosnowe. Na terenach podmokłych
nad rzekami rosną lasy olchowe (olsy) i wierzbowe. Zatrzymuje się tu przelotne ptactwo. Stąd są tu
miejsca z wielką ilością rozmaitych gatunków ptaków, wśród których również tak rzadkie, jak np.
orzeł bielik zwany orłem morskim.
W krajobrazie Nizin Nadmorskich wyróżniają się: Pobrzeże Szczecińskie (nizinny obszar pocięty
szerokimi, nierzadko bagnistymi dolinami) i Żuławy Wiślane (płaska równina przecinana gęstą siecią
kanałów zajęta pod intensywną gospodarkę ze względu na żyzne gleby).
Dla zachowania pierwotnego krajobrazu, flory i fauny nizin nadmorskich utworzona na wyspie Wolin
– Woliński Park Narodowy. Tu na małej przestrzeni, występują niemal wszystkie elementy krajobrazu
nadmorskiego z całą bogatą i urozmaiconą szatą roślinną. Pofałdowana powierzchnia wyspy ze
wzniesieniami moren czołowych sięgających 115 m n.p.m. (Góra Grzywacz) urywa się krawędzią
klifową nieraz dziewięćdziesięciometrową ku Bałtykowi. Idąc zaś ku południowi, w stronę Zatoki
Szczecińskiej napotykamy typowe bory bukowe i sosnowe, a dalej rozciąga się krajobraz z jeziorami i
torfowiskami z bogatą roślinnością łąk podmokłych i oczeretów.
Na Pobrzeżu Słowińskim utworzono Słowiński Park Narodowy jako fragment płaskiego wybrzeża
morskiego z niskimi torfowiskami borami bagiennymi, podmokłymi olszynami, torfowiskami
wysokimi i przejściowymi. Tu znajdują się jedne z największych w Europie tereny odpoczynku
ptactwa przelotnego. Tu również, na terenach Mierzei Łebskiej, jest obszar z wędrującymi wydmami
sięgającymi do 38 m wysokości.
Poza parkami narodowymi Wolińskim i Słowińskim utworzono na terenach nadmorskich kilka
parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody. Największym z parków krajobrazowych jest Park
Nadmorski, obejmujący Mierzeję Helską wraz z nasadą półwyspu.
Pojezierza
Pojezierza, to obszar położony między Nizinami Nadmorskimi a pasem Nizin Środkowopolskich,
podzielony doliną Wisły na Pojezierze Pomorskie i Pojezierze Mazurskie. Krajobraz Pojezierzy jest
urozmaicony m.in. dzięki dużym różnicom wysokości względnych. Występujące tu ciągi moren
czołowych tworzą długie wały z widocznymi gdzieniegdzie ostrzejszymi kopułami. Wzniesienia
morenowe mają na ogół strome, asymetryczne zbocza,. Nieraz między wzniesieniami znajdują się
rozległe bezodpływowe zagłębienia. Na obszarze Pojezierza Pomorskiego najwyższe wzniesienia
stanowią tzw. Wzgórza Szymborskie, których kulminacją jest Wierzyca (329 m n.p.m.). Najwyższym
wzniesieniem Pojezierza Mazurskiego jest Dylewska Góra (312 m. n.p.m). Na północ od moren
czołowych aż po Niziny Nadmorskie rozciąga się krajobraz moreny pagórkowatej i dennej. Wśród
nich rozciągają się wzgórza wachlarzowato ułożonych wydm i tereny zasłane piaskiem rzeczno-
04-01-07 Prawa autorskie zastrzeżone © AKK GDAKK
3 (19)
Akademicki Klub Kadry GDAKK
Geografia Turystyczna Polski
lodowcowym z głazami narzutowymi. Od moren zaś ku południowi spływają rozległe pola piasków.
Ten szeroki pas polodowcowych wzniesień cechuje się wielką ilością jezior typu zaporowego o
okrągłych kształtach lub długich południkowo ułożonych rynnach. Największe ich skupiska znajdują
się na Pojezierzu Mazurskim. Wśród nich wyróżnia się wielkością Jezioro Śniardwy. Rzeki
spływające z pasa pojezierzy północnych ku północy są krótkie i wartkie, spływające zaś ku
południowi – znacznie dłuższe i o łagodnych spadkach.
Roślinność pokrywająca obszar Pojezierzy złożona jest ze swoistego zespołu wytworzonego tutaj
dzięki specyficznemu klimatowi. Ten rozległy wał wzgórz o równoleżnikowym układzie stanowi
barierę klimatyczną między Bałtykiem a pasem Nizin Środkowopolskich. Od północy więc na
roślinność ma wpływ klimat morski zaś od południa oddziałuje suchsze i zimą chłodniejsze
powietrze.
Pojezierze Pomorskie charakteryzuje się lasami bukowymi z domieszką dębu i sosny. Na morenowych
piaskach rosną lasy bukowo-sosnowe. Na glebach torfowiskowych występują bory sosnowe z
domieszką brzozy. W obszarach sandrów rosną lasy sosnowe, a wśród nich rozciągają się rozległe
wrzosowiska. Wzdłuż potoków i rzek ciągną się lasy liściaste, wielogatunkowe z udziałem jesiona,
nieraz topoli, dębu, wiązu, z bujnym podszytem.
Na terenach Pojezierza Mazurskiego w wielu miejscach wprowadzono świerk, z rzadszych zaś drzew
rosną tu: brzęk. Modrzew i cis. Ważnym składnikiem krajobrazu są torfowiska.
Szata roślinna Pojezierza Mazurskiego różni się od szaty Pojezierza Pomorskiego. Zanika tu
stopniowo, idąc ku wschodowi buk, a przybywa lasów świerkowych. Przebiega tędy granica zasięgu
dębu bezszypułkowego i jaworu. Często występują tu lasy sosnowo-świerkowe oraz lasy mieszane
sosnowo-dębowe z lipą lub nieraz olchą. W krajobrazie zaznaczają się liczne torfowiska z ciekawymi
reliktami roślin arktycznych. Cały opisany pas Pojezierzy Północnych odznacza się bogactwem
ptactwa wodnego i błotnego. Znajdują się tu ostaje łabędzi i kormoranów, ptaków drapieżnych oaz
osiedla bobrów, a w chłodnych, bystrych potokach pływają pstrągi i lipienie.
Niziny Środkowopolskie
Ten szeroki pas obejmuje tereny między pasem Pojezierzy a pasem Starych Gór i Wyżyn czyli
obejmuje ziemię lubuską Wielkopolskę Mazowsze, Kujawy, Podlasie i część Lubelszczyzny.
Rozległe tereny nizinne zawdzięczają swój charakter krajobrazowy zlodowaceniu środkowopolskiemu
i bałtyckiemu. Jest to lekko falista równina, o mało urozmaiconym krajobrazie, poprzecinana bardzo
szerokimi pradolinami, wzdłuż których biegną wydmy. Miejscami tylko natrafiamy na pasma moren
czołowych, silnie rozmytych. Występują tu również jeziora, bardzo często rynnowe, ciągnące się
łańcuchowo, o różnych głębokościach i przebiegu południkowym. Krajobraz urozmaica także drobne
„oczka” polodowcowe.
Istotnym elementem krajobrazu Nizu Polskiego są pradoliny czyli rozległe obniżenia dolinne często
porozdzielane na przepływowe kotliny (Warszawska, Płocka, Toruńska) z charakterystycznymi
trasami na zboczach, świadczącymi o stopniowym wcinaniu się rzeki w stare dno koryta. Tarasy są na
tyle czytelne w krajobrazie, że często noszą lokalne nazwy, a odmienność roślinności na nich jest
zauważana przez każdego turystę. Z strony drugiej pradoliny wykształciły także strome krawędzie
wysoczyznowe o kilkudziesięciometrowych nawet deniwelacjach. Te nadrzeczne skarpy znane znad
Wisły, Odry i Warty są całkowitą odrębnością przyrodnicza dzięki innym warunkom klimatycznym i
wodnym. Do największych pradolin zaliczamy odcinek Wisły od Warszawy do Wyszogrodu potem
Bzurą w górę i przez Ner do Warty, Odry i Łaby (Pradolina Warszawsko-Berlińska) oraz odcinek
Wisły od Torunia do Bydgoszczy i dalej Notecią. Pradolinny charakter ma także dolina Narwi i
Biebrzy, oraz Baryczy.
04-01-07 Prawa autorskie zastrzeżone © AKK GDAKK
4 (19)
Akademicki Klub Kadry GDAKK
Geografia Turystyczna Polski
Cały rozległy obszar Nizin Środkowopolskich pokryty jest bielicami, szczerkami (rodzaj gleb),
glebami gliniastymi, miejscami czarnoziemami i glebami torfowymi. Szerokie dna dolin rzecznych
wysłane są nanosami rzecznymi. Szata roślinna tego obszaru nie jest obecnie zbyt urozmaicona,
chociaż występują tu bardzo zróżnicowane warunki siedliskowe. W części zachodniej rozciąga się
obszar lasów mieszanych z przewagą sosny i udziałem buka. Miejscami zaś występują typowe bory
sosnowe, zwłaszcza na terenach piaszczystych. W części północno-wschodniej przeważają lasy
mieszane z dużym udziałem świerka oraz lasy sosnowo-świerkowe i bory sosnowe. W części
centralnej omawianego terenu przeważają lasy sosnowe z niewielką domieszką drzew liściastych oraz
niewielkie dąbrowy. Wschodnie obszary posiadają rozległe torfowiska z typowym zespołem krzewów
i krzewinek. Nad rzekami i jeziorami znajdują się duże ostoje ptactwa. Tu wymienić trzeba największe
w Europie skupisko ptaków wodnych w Kotlinie Milickiej.
Pas Starych Gór i Wyżyn
Tereny Polski południowej, obejmujące Sudety i ich przedgórze. Wyżynę Małopolską i Lubelską ujęte
zostały w jeden pas, który nazwano pasem Starych Gór i Wyżyn. Jednostki morfologiczne wchodzące
w skład tego pasa są bardzo różnorodne. Różnorodność krajobrazowo-florystyczna tych terenów
wynika z ich skomplikowanej geologii. Budują je bowiem skały archaiczne, paleozoiczne i
mezozoiczne tak osadowe jak i wulkaniczne silnie pofałdowane i potrzaskane. Pod wpływem
czynników zewnętrznych występujące tu skały dały swoiste, niepowtarzalne formy krajobrazowe.
Najważniejsze regiony krajobrazowe wchodzące w skład tego pasa to góry, wyżyny i kotliny, które
noszą nazwy: Sudety, Przedgórze Sudeckie, Nizina Śląska, Wzgórza Trzebnickie, Wyżyna Śląska,
Wyżyna Krakowsko-Wieluńska, Niecka Nidziańska, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Łódzka, Wyżyna
Lubelska i Roztocze.
Sudety
Jest to geologicznie najstarsza część Polski. Występujące tu skały były kilkakrotnie fałdowane,
erodowane i potrzaskane wielkimi uskokami. Wzdłuż tych uskoków doszło do wielkich przesunięć
dużych bloków co zadecydowało o budowie zrębowej tego górotworu. Dzięki takim warunkom
geologicznym Sudety miejscami zaś złożone ze zrębów i rowów tektonicznych. W efekcie, w
krajobrazie zaznaczają się rozległe zrównania wierzchowinowe, strome krawędzie, kopulaste góry
oraz odizolowane góry wulkaniczne. Między tymi formami wyżłobione są głębokie doliny, przełęcze,
kotliny zapadliskowe i niecki erozyjne. A zatem występują tu elementy starego i odmłodzonego
krajobrazu. Rzeki spływające z tego górotworu mają dużą siłę erozyjną, są one wartkie, pełne bystszy
i wodospadów. Najwyższe partie Sudetów były zlodowacone i stąd ich postglacjalna rzeźba z
zagłębieniami wypełnionymi wodą jezior. Osobliwością Sudetów są formy wietrzenia skał, tak
granitów, jak i piaskowców. Tworzą one rumowiska skalne lub pojedyńcze skałki o fantastycznych
formach, labirynty skalne.
Sudety porosłe są zwartymi lasami bardzo zmienionymi w swym składzie gatunkowym przez
człowieka, który dawne lasy mieszane zastąpił lasami świerkowymi. Roślinność w Sudetach układa
się piętrowo: regiel dolny (500-1000 m. n..p.m.) z lasami bukowo-świerkowymi z jodłą, regiel górny
(1000-1250 m n.p.m.) zajęty przez lasy świerkowe, piętro kosodrzewiny (powyżej 1250 m n.p.m.), a
od 1450 m n.p.m. rozciąga się strefa roślinności alpejskiej.
Sudety podzielić można na Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe, Sudety Wschodnie. Osobną
jednostka jest Przedgórze Sudeckie. W skład Sudetów Zachodnich wchodzą Karkonosze, Góry
Izerskie, Góry Kaczawskie, Rudawy Janowickie i Kotlina Jeleniogórska. Głów trzon Sudetów
Zachodnich stanowią Karkonosze, które chronione są w Karkonoskim Parku Narodowym. W
Sudetach Środkowych wydziela się m. in.: Góry Wałbrzyskie, Góry Sowie, Góry Bardzkie, Góry
Stołowe, Góry Bystrzyckie. W Sudetach Wschodnich zaś Kotlinę Kłodzką, Masyw Śnieżnika, Góry
Złote, Góry Opawskie.
04-01-07 Prawa autorskie zastrzeżone © AKK GDAKK
5 (19)
 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin