1. Podejście wielowymiarowe do alienacji politycznej:
a) bezsilność – niemożność wywierania wpływu na rzeczywistość, kształtowania jej zgodnie z własnymi oczekiwaniami.
b) bezsens – brak kontroli poznawczej, niemożność ogarnięcia myślami rzeczywistości; człowiek nie jest w stanie deskryptywnie pojąć świata, nie wie z czego się on składa, jakie prawa nim rządzą etc.
c) anomia- brak kontroli poznawczej, niemożność ogarnięcia myślami rzeczywistości; poczucie zagubienia ewaluatywnego bądź afektywnego, człowiek nie wie, co jest dobre, ani komu można ufać.
d) wyobcowanie – niemożność integracji, identyfikacji z realiami społeczno-politycznymi.
2. Czym właściwie jest ta cała alienacja polityczna?
Alienacja to stan bezradności i wyobcowania z systemu społeczno-politycznego.
3. Skala alienacji politycznej: 15 pozycji diagnostycznej dla 4 postaci tego zjawiska; narzędzie o wysokim poziomie rzetelności.
4. Rozmiary politycznej alienacji w polskim społeczeństwie lat 80. i 90.
· Wydarzenia 1989 roku pozwalały przypuszczać, że w społeczeństwie polskim spadnie stopień alienacji politycznej, jednak wkrótce okazało się, że nasilenie alienacji zaczęło się zwiększać.
· W I poł. lat 90. , w trakcie budowania systemu społeczno-politycznej podmiotowości, czuli się coraz bardziej wyalienowani politycznie.
· W połowie lat 90. wyalienowanie polityczne Polaków było zbliżone do tego z końcówki lat 80.
· Wyniki badań wskazują, że osoby wyalienowane politycznie są bierne politycznie, nie są skłonne do partycypacji politycznej czy czynnego protestu.
5. Alienacja polityczna Polaków w latach 80. a zjawisko alienacji politycznej na Zachodzie:
Zachód:
· Silniejsza alienacja osób o niższych/mniej korzystnych pozycjach społecznych.
· Osoby wyalienowane z reguły posługiwały się zewnętrznymi kryteriami wartościującymi (znaczenie autorytetu).
· Mimo założeń o wielowymiarowości, alienacja wydaje się w badaniach zjawiskiem jednorodnym, jednowymiarowym.
Polska lat 80-tych
· Bardziej wyalienowane osoby młodsze i zamożniejsze; postawy społeczne bardzo słabo związane ze statusem społeczno-ekonomicznym.
· Osoby silnie wyalienowane z reguły posługiwały się orientacją aksjologiczną (ważne wartości ogólnohumanistyczne), osoby słabiej wyalienowane miały skłonność do orientacji autorytarnej.
· Osoby wyalienowane wywodziły się z różnych klas społecznych, ale właściwą im cechą wspólną był pewien etos inteligencki.
· Polacy czuli się bardziej politycznie bezsilni niż skuteczni, przeżywali raczej bezsens niż poczucie sensu, oraz wyobcowanie niż identyfikację.
· Przeżywali poczucie dobrej orientacji w zakresie wartości systemu społeczno-politycznego.
· Bezsilność i wyobcowanie pozytywnie i wysoko skorelowane ze sobą, anomia nie jest z nimi związana prostoliniowo.
· Najsilniejsza polityczna eunomia i pewność co do politycznej rzeczywistości u osób najbardziej bezsilnych politycznie i najbardziej politycznie skutecznych oraz u osób najsilniej politycznie wyobcowanych i najgłębiej identyfikujących się z systemem społeczno-politycznym.
Istnienie grupy osób prezentujących jednocześnie polityczną alienację i polityczną eunomię.
6. Alienacja polityczna a „polska rewolucja”:
· Ukierunkowanie zachowań wyborczych Polaków na zmianę systemu społeczno-politycznego.
· Masowy sprzeciw wobec reżimu komunistycznego.
· Wyniki wyborów z 1989 roku nie były przypadkowe – poprzedzała je mobilizacja społeczna, liczne akcje protestacyjne wobec politycznej sytuacji z lat 80tych.
· Skąd więc alienacja? à wyłamywanie się anomii z syndromu alienacji: było sporo osób jednocześnie wyalienowanych i eunomicznych i ta eunomia ich chroniła przed popadaniem w marazm, bierność, apatię – mieli sprecyzowane poglądy na temat panującej sytuacji politycznej i tego, jak chcieliby ją zmienić.
· Eunomia – funkcja energetyzująca i ukierunkowująca działanie; sprzyjała zaangażowaniu emocjonalnemu, bo uaktywniała wartości podstawowe, podobnie czyniła orientacja aksjologiczna, akcentująca ogólno humanistyczne wartości abstrakcyjne.
7. Alienacja polityczna w latach 90.
· Upodobnienie obrazu polskiej alienacji politycznej do modelu zachodniego.
· Silne wyalienowanie ludzi niżej/mniej korzystnie ulokowanych w strukturze społecznej.
· Silne zakotwiczenie alienacji strukturze społecznej: najbardziej wyalienowane kobiety nisko wykształcone, o niskiej pozycji zawodowej, niskich dochodach i nie pełniące
f-cji kierowniczych.
· Alienacja polityczna jako funkcja interesów, a nie wartości jak w latach 80.
· Autorytarna postawa u osób wyalienowanych.
· Alienacja polityczna staje się syndromem.
· Polacy odczuwający polityczną anomię nalezą do niższych/mniej korzystnych warstw społecznych, przeżywają silną deprywację, bardziej krytycznie oceniają panujący system społeczno-polityczny, są słabiej psychologicznie przystosowani.
8. Czy czeka nas nowa rewolucja?
· Obecny wśród Polaków tylko 1 czynnik zaangażowania rewolucyjnego: poczucie frustracji z powodu niezaspokojonych potrzeb życiowych.
· Wpisanie alienacji politycznej w system demokratyczny: przedstawiciele niższych warstw, którzy są wyalienowani, raczej wolą być rządzeni niż sami rządzić, mają słabsze oczekiwania, niższe standardy wpływu politycznego.
· Póki alienacja jest syndromem i ludzie wyalienowani czują się słabsi poznawczo, zdezorientowani i zagubieni, to mają trudności z formułowaniem celów politycznych, układaniem strategii ich osiągnięcia czy przewidywaniem skutków własnych działańà bierność polityczna, absencja wyborcza.
· Małe szanse osób wyalienowanych, by się znaleźć w strukturach władzy i by wyrazić swój krytycyzm.
9. Jak oceniamy transformację ustroju?
· W 2002r. większość Polaków uważała, że demokratyczne zmiany przyniosły nam tyle samo korzyści, co strat, a nawet więcej strat.
· Jesteśmy zawiedzeni wynikami transformacji, od 1997r. stale rośnie liczba osób niezadowolonych ze zmian.
10. Oczekiwania związane z demokratyczną transformacją:
· Nie będzie politycznej kontroli nad aktywnością obywateli
· Swobody wszelakie: wypowiedzi, podróżowania, działalności
ekonomicznej
· Wolne wybory.
· Władza zapewni obywatelom podmiotowość polityczną i będzie
o nich dbać
· Rządy prawa.
· Zasada sprawiedliwości w życiu społecznym – awans zależny od
kryteriów merytorycznych, a nie politycznych.
· Tryumf prawdy w publikacjach, badaniach, mediach,
życiu publicznym.
· Pełna suwerenność narodowa.
· Poprawa ekonomicznego bytu.
11. Jak zmiany wyglądały?
· Głównym regulatorem działań społecznych stał się mechanizm ekonomiczny zamiast politycznego – własność podstawą dostępu do zasobów, regulacja rynkowa, mechanizm polityczny nadal odgrywa rolę.
· Zmiana zasad zdobywania władzy – poparcie elektoratu jest warunkiem zdobycia władzy, poza tym ważna jest przedsiębiorczość i zasady ekonomicznej racjonalności.
· Polityczny kapitalizm – rozpowszechnienie korupcji i umacnianie kontroli warstw zamożnych nad życiem politycznym.
· Zasada rywalizacji w ekonomii, polityce, życiu zawodowym, edukacji – dążenie do zniszczenia przeciwnika, skompromitowania go, bezwzględność.
· Wzrost roli kościoła katolickiego.
· Otwarcie na zachód, zniknięcie kolejek.
· Inwazja amerykańskiej pop-kultury, zmiana roli i pozycji twórców kultury.
12. Co się stało z demokratycznymi wartościami?
· WOLNOŚĆ: ubóstwo, nędza, brak środków finansowych ograniczają wolność podobnie jak system polityczny to czynił.
· POLITYCZNA PODMIOTOWOŚĆ: poczucie alienacji politycznej, przekonanie że władze są niewrażliwe na problemy obywateli, krytyczna ocena demokratycznych instytucji.
· PAŃSTWO PRAWA: pojawiły się nowe naciski – interesy ekonomiczne, zasoby finansowe, układy personalne, medialne wpływy.
· SPRAWIEDLIWOŚĆ: awans wciąż nie zależy od samych kompetencji, ale od powiązań politycznych, rodzinnych, towarzyskich, promocji samego siebie, interesu wpływowych grup, rola finansowych zasobów w możliwościach edukacji i awansu społecznego.
· PRAWDA: nierówny dostęp do różnych źródeł informacji, różna dostępność przekazów pochodzących z różnych mediów.
· SUWERENNOŚĆ: układy międzynarodowe, przynależność Polski do różnych organizacji międzynarodowych typu UE, NATO budzi w Polakach nieufność i niepewność co do faktycznej suwerenności.
· SYTUACJA EKONOMICZNA OBYWATELI: większy dostęp do dóbr materialnych, większa różnorodność, ale ograniczona zasobnością portfela, zmiany na rynku pracy – bezrobocie i konkurencja, polaryzacja bieda –bogactwo.
kaya86