matka_1.pdf

Na podstawie: Andersen, Hans Christian (-), Baśnie, tłum.

Cecylia Niewiadomska, Gebethner i Wolﬀ, wyd. , Kraków, 

Wersja lektury on-line dostępna jest na stronie wolnelektury.pl .

Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się

w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wy-

korzystywać, publikować i rozpowszechniać.

HANS CHRISTIAN ANDERSEN

Matka

Przy kolebce chorego ǳiecka sieǳiała matka barǳo niespokojna o swoje ukochane

maleństwo. Ze smutkiem patrzyła na bladą twarzyczkę i zamknięte oczy ǳieciny,

z niepokojem śleǳiła jego ciężki oddech, to znów zwracała oczy łez pełne ku niebu.

Wtem ktoś zapukał do drzwi. Był to ubogi staruszek otulony derką, jaką otulają

konie, gdyż na świecie mróz był potężny, a wiatr ostry siekł po twarzy jakby nożem.

ǲiecię zasnęło właśnie, a że staruszek drżał z zimna, więc poczciwa kobieta pręd-

ko zagrzała piwa, aby ubogi miał się czym rozgrzać choć trochę. Usiadł on obok ko-

łyski ǳiecięcia i patrzył na nie długo i uważnie; matka usiadła także z drugiej strony

i głaǳiła chudą, maleńką rączynę.

— Prawda, że ono wyzdrowieje? — rzekła. — Jak ci się zdaje? Przecież Bóg jest

dobry, więc mi go nie zabierze?

Staruszek skinął głową jakoś ǳiwnie i nic nie odpowieǳiał. Po twarzy kobiety

łzy spływały powoli, pochyliła głowę i zasnęła.

Przez trzy dni i trzy noce czuwała przy ǳiecku, a teraz zasnęła na jedną chwileczkę.

Zbuǳiła się natychmiast przestraszona, drżąc z zimna.

— Co to jest? — zapytała, oglądając się na wszystkie strony. Staruszek zniknął

i ǳiecka nie było w kołysce: zabrał je z sobą.

Stary zegar w kącie odezwał się głuchym mruczeniem, ciężka waga osunęła się

do samej ziemi i — bum! Upadła. Stary zegar stanął.

Biedna matka z krzykiem wybiegła z pokoju, wołając ǳiecka swego.

Ale nikogo nie było na ulicy, tylko śnieg biały, miękki.

Pod ścianą jednak sieǳiała kobieta w długiej, żałobnej sukni.

— Nie wołaj nadaremnie — rzekła cichym głosem. — Śmierć była w twoim

domu. Wiǳiałam, jak wychoǳiła stamtąd z małym ǳieckiem: zabrała je. Biegnie

ona pręǳej od wiatru i burzy, a co raz weźmie, tego nie zwraca już nigdy.

— Powieǳ mi tylko, którą drogą poszła — pytała nieszczęsna matka. — Powieǳ

tylko w którą stronę, a ja ją znajdę!

— Wiem, w którą stronę poszła — odparła czarno ubrana kobieta — mogę ci

wskazać jej drogę, ale musisz mi przedtem zaśpiewać wszystkie te śliczne piosenki,

które śpiewałaś co ǳień przy kolebce swego ǳiecięcia. Polubiłam je barǳo; jestem

ciemną nocą i przychoǳiłam tu co wieczór słuchać twojego śpiewu; słuchałam do

rana i patrzałam na łzy twoje, gdy śpiewałaś.

— Zaśpiewam ci je wszystkie, wszystkie co do jednej, lecz teraz nie zatrzymuj

mnie, o nocy ciemna! Pozwól mi śpieszyć, pozwól biec za ǳieckiem.

Lecz noc sieǳiała cicha i milcząca.

Wtedy biedna matka załamała ręce i zaczęła śpiewać, płacząc. Płynęły śliczne pie-

śni, ale łez płynęło więcej. W końcu noc rzekła:

— Idźże teraz na prawo, aż do jodłowego lasu. Tam zniknęła śmierć z twą ǳieciną.

Kobieta pobiegła. Las był ciemny, ale ścieżkę wiǳieć było można, więc śpieszyła.

W głębi lasu jednakże drogi się krzyżowały, rozchoǳiły w strony przeciwne i biedna

nie wieǳiała, którą obrać. Wtem spojrzała na krzak cierniowy, na którym, zamiast

liści i kwiatów, wisiały sople zmarzniętego szronu.

— Czy nie wiǳiałeś, w którą stronę poszła śmierć z moim ǳieckiem? — zapytała

matka.

— Wiǳiałem — szepnął krzak — nie powiem ci jednak, dopóki mnie nie ogrze-

jesz na swej piersi. Przemarzłem aż do rǳenia, w lód się zmienię za chwilę.

Nie namyślając się, biedna kobieta przycisnęła do piersi nagi krzak cierniowy.

Ze zranionego ciała krople krwi spływać zaczęły, krople krwi ciepłej. Lecz z nagich

gałązek wystrzeliły listeczki, potem pączki białe i krzak cierniowy zakwitł pośród zimy,

tak gorącym było serce biednej matki.

Wtedy wskazał jej drogę, którą śmierć poszła z jej ǳieckiem.

I biegła znowu, a biegła tak długo, aż niezmierne jezioro zagroǳiło jej drogę. Nie

było na nim łoǳi ani statku. Cienka powłoka lodu mostu zastąpić nie mogła, ale nie

pozwalała przepłynąć na stronę przeciwną. Co tu począć? Matka dostać się tam musi;

bo tam jej ǳiecię!

Upadła na ziemię i zaczęła pić wodę. Wypić jezioro całe? Czyż człowiek podoła?

Ale ona myślała, że cud stać się może.

— Nie, tego nie dokażesz — rzekło jej jezioro — starajmy się lepiej coś na to

poraǳić. Ja lubię barǳo perły, na dnie mam skarb cały, lecz twoje oczy są piękniejsze

od wszystkich; takich czystych i jasnych pereł nikt nie wiǳiał. Oddaj mi je. Za to

zaniosę cię do ogrodu śmierci; znajǳiesz tam wszelkie kwiaty i rośliny, a każda z nich

to życie człowieka.

— Czegoż bym nie oddała, aby ocalić ǳiecko — rzekła biedna kobieta. — Wy-

płaczę oczy moje, byleś mnie zaniosło do strasznego ogrodu śmierci.

I płakała tak barǳo, że jasne jej oczy wypłynęły i wpadły do wodnej otchłani;

a wówczas fale podniosły ją lekko i płynęła, bujając się na nich łagodnie, aż do prze-

ciwnego brzegu. Tu wznosił się gmach ǳiwny: niby zamek, niby ogród, pełen gór

i przepaści.

Nieszczęśliwa matka wiǳieć go jednak nie mogła, gdyż zostawiła oczy na dnie

głębokiego, zielonego jeziora.

— Gǳież mam teraz szukać śmierci, która zabrała mi ǳiecko? — zawołała gło-

sem żałosnym.

— Nie powróciła jeszcze — odparła jej stara siwa niewiasta, która czuwała tutaj

nad kwitnącymi roślinami. — Ale skąd się tu wzięłaś, żyjąca istoto? Kto ci pokazał

drogę, kto cię przywiódł?

— Bóg dobry mnie tu przywiódł. On jest miłosierny i ulitował się nad sercem

matki. I ty się ulitujesz. Powieǳ mi, gǳie ǳiecię moje?

— Tego nie wiem — odpowieǳiała staruszka — nie znam go przecież, a ty nie

masz oczu, więc jakże je poznać możesz? Wiele drzew i kwiatów tej nocy powiędło

i śmierć nadleci wkrótce, aby je z tego ogrodu usunąć. Zapewne mięǳy nimi jest

ǳiecię twoje. Wiesz przecie, że każdy człowiek ma drzewo swoje albo kwiatek drobny

w ogroǳie śmierci; rośliny te z pozoru nie różnią się niczym od zwykłych roślin

ziemskich, ale w każdej z nich bĳe serce. Może rozpoznasz bicie serca swego ǳiecka?

Ale co mi dasz za to, jeżeli ci powiem, jak należy dalej postąpić?

— Nic nie mam — rzekła matka — ale gdybyś chciała, na koniec świata poszła-

bym za ciebie.

Matka



— Co mi po tym, moja droga? — Nie mam tam interesu. Oddaj mi lepiej swoje

czarne włosy. Ja ci dam za to moje siwe, więc tak wiele nie stracisz.

— Tylko to? Ach, najchętniej! — I z radosnym pośpiechem oddała biedna matka

swe czarne warkocze, a w zamian otrzymała siwe włosy starej kobiety.

Następnie weszły razem do ogrodu śmierci, gǳie rosło mnóstwo krzewów róż-

norodnych, drzew, kwiatów polnych, wodnych, ogrodowych, silnych, wspaniałych,

zdrowych i bladych, więdnących. Tu delikatne i wonne hiacynty pod szklanymi klo-

szami, tam czerwone piwonie; do łodyg lilii wodnych czepiały się raki, wysmukłe

palmy wysoko wznosiły pyszne korony, dalej dęby, sosny i słabiuchne mietliczki, ty-

mianek drobny; goźǳiki i ciernie, grzyby, mchy i paprocie, mnogość i rozmaitość

nieprzebrana.

A najlichsza trawka miała imię swoje, każda była życiem człowieka, w każdej biło

serce, dopóki żył człowiek, do którego należała. Były tu wielkie drzewa w maleńkich

doniczkach, które rozsaǳały siłą swych korzeni i były wątłe kwiatki w ziemi tłustej,

mchem otulone, ǳwonami szklanymi nakryte. Jedne rosły na loǳie, inne na spiekłej

ziemi, inne czepiały się nagich skał.

Matka szła pochylona, przykładając ucho do najmniejszej roślinki, nasłuchując

długo, z trwogą ogromną; wreszcie wśród milionów, milionów serc poznała uderzenia

serca najdroższej swej ǳieciny.

— To ono! — zawołała, osłaniając ręką drobny bławatek, który zwiesił główkę,

pobladły i znużony.

— Nie dotykaj kwiatka! — rzekła staruszka — stań tylko przy nim i czekaj,

aż śmierć powróci ze świata. Nadbiegnie lada chwila. Wtedy nie pozwól jej wyrwać

roślinki z ziemi, ale zagróź, że powyrywasz wszystkie inne kwiaty. Tego się bęǳie bała,

gdyż jest odpowieǳialna przed Panem Bogiem za ich życie i nie wolno jej zniszczyć

żadnego, dopóki nie otrzyma na to pozwolenia.

Wtem przebiegł mroźny powiew po ogroǳie i niewidoma zgadła, że to śmierć

powraca.

— Skąd się tu wzięłaś? — spytała zǳiwiona. — Jak mogłaś znaleźć drogę i przy-

być tak prędko, pręǳej ode mnie?

— Jestem matką — odpowieǳiała nieszczęśliwa.

Śmierć wyciągnęła do bławatka długą kościstą rękę, lecz matka osłoniła go obu

dłońmi, starając się nie dotknąć żadnego listeczka. Wtedy śmierć dmuchnęła chłodem

na jej ręce i opadły bezwładnie, jak dwie skorupki lodowe.

— Mnie nie zwyciężysz — rzekła.

— Bóg cię zwyciężyć może.

— Pełnię tylko Jego wolę. Jestem Bożym ogrodnikiem i pielęgnuję tutaj Jego

kwiaty, dopóki każe; a potem przesaǳam je stąd do piękniejszego, rajskiego ogrodu,

w dalekim, nieznanym kraju. Nie mogę ci powieǳieć jednak, co się tam z nimi ǳieje.

— Oddaj mi ǳiecko moje! — zawołała matka. — Oddaj mi je natychmiast! —

I z jękiem upadła i płakała głośno, boleśnie.

Nagle podniosła się i pochwyciła dwa piękne kwiaty, które rosły blisko.

— Oddaj mi ǳiecko moje! — powtórzyła — bo wyrwę i poniszczę… te rośliny!

Zniszczę wszystkie kwiaty twoje, jeżeli mnie doprowaǳisz do rozpaczy!

— Nie dotykaj ich! — zawołała śmierć poważnie. — Tak nieszczęśliwa jesteś i tak

cierpisz, a chcesz inne matki podobnie nieszczęśliwymi uczynić?

— Inne matki — szepnęła z przestrachem kobieta i odsunęła się zaraz od kwia-

tów.

Matka



— Masz tutaj swoje oczy — mówiła śmierć dalej — wyjęłam je z jeziora, nie

wieǳąc, że należą do ciebie. Weź je. Piękniejsze są teraz, niż były; weź je i spojrzyj

w te studnię głęboką. Tam zobaczysz, coś chciała uczynić wbrew woli Bożej.

W głębokiej studni widać było obraz życia luǳkiego: jeden jasny i szczęśliwy,

błogosławiony przez Boga i luǳi, pełen radości cichej; drugi pełen nęǳy, boleści

i udręczenia.

— Którego z kwiatów jest ten jasny obraz? — pytała matka. — Którego ten

straszny?

— Tego ci powieǳieć nie mogę. Wieǳ jednak, że jeden z nich jest przyszłością

twego ǳiecka.

Wtedy nieszczęsna matka załamała ręce.

— Który? — pytała. — O, powieǳ mi, który! Ocal niewinne ǳiecię! Ja nie chcę,

aby ono w życiu tak cierpiało! Zanieś je lepiej do raju, do Boga. Zapomnĳ o łzach

moich, ocal moje ǳiecię!

Śmierć patrzała na nią.

— Więc czegóż chcesz? — szepnęła. — Czy mam ci oddać ǳiecię, czy zanieść

je do kraju nieznanego, dalekiego?

Wtedy matka upadła na kolana i modliła się płacząc, z wzniesionymi ku niebu

rękoma:

— Nie słuchaj mnie, o Boże! Ja nie wiem co dobre, ja nie wiem, czego pragnę.

Niech się stanie wola Twoja!

I uleciała śmierć z duszą ǳiecięcia w kraj daleki, nieznany…

Matka



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: