Neurokinezjologia jako metoda wspomagająca rozwój i uczenie się dzieci i młodzieży.pdf

Neurokinezjologia jako metoda wspomagająca

rozwój i uczenie się dzieci i młodzieży

z dysleksją, nadpobudliwością psychoruchową,

autyzmem oraz syndromem Aspergera

dr Swietłana Masgutowa

specjalista w dziedzinie psychologii rozwojowej i edukacyjnej, Mentor

Kinezjologii Edukacyjnej w Polsce i Europie, dyrektor Międzynarodowego

Instytutu NeuroKinezjologii w Polsce, przedstawiciel Międzynarodowego

Fakultetu Fundacji Kinezjologii Edukacyjnej (USA). Przez wiele lat pracowała

jako wykładowca na uniwersytetach w Rosji m.in. w Naukowo-Badawczym

Instytucie Rosyjskiej Akademii Edukacji; autorka 85 publikacji edukacyjnych

i psychologicznych, prac dotyczących Kinezjologii Edukacyjnej, rozwoju

osobowości, twórczości i rozwoju ruchowego. Twórca kierunku NeuroKinezjologii

Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów.

Od 1988 roku dr Swietłana Masgutowa prowadzi badania naukowe nad technikami stosowanymi

w NeuroKinezjologii i Kinezjologii Edukacyjnej; wpływem ruchów kinezjologicznych na osobowość

i emocje oraz rozwój ruchowy i trudności w nauce. Wśród licznych zainteresowań można wymienić:

zastosowanie ruchu i rysunku jako pomocy terapeutycznej przy zaburzeniach emocjonalnych, a także

fizycznej rehabilitacji przy problemach rozwoju sensoryczno-motorycznego.

Za skuteczną pracę i entuzjazm otrzymała pięć nagród uniwersyteckich i Rosyjskiej Akademii

Edukacji. W 1996 roku otrzymała również międzynarodową nagrodę Fundacji Kinezjologii

Edukacyjnej (USA).

NEUROKINEZJOLOGIA JAKO METODA

WSPOMAGANIA ROZWOJU I UCZENIA SIĘ DZIECI Z DYSLEKSJĄ,

NADPOBUDLIWOŚCIĄ PSYCHORUCHOWĄ ORAZ AUTYZMEM

Neurokinezjologia to współczesny kierunek wiedzy i praktyki o rozwoju człowieka i

wykorzystaniu jego naturalnych zasobów rozwojowych, uczenia się i zdrowia.

Neurokinezjologia bazuje na wiedzy z zakresu neurologii, w szczególności o rozwoju

układu nerwowego i funkcjonowaniu mózgu oraz kinezjologii, czyli stymulacji

mechanizmów rozwojowych przez ruch i specjalne sensoryczno-motoryczne techniki

wpływające na optymalne funkcjonowanie mózgu. Specyfiką neurokinezjologii jest

aktywizacja mechanizmów samoregulacji poprzez stymulację motoryki pierwotnej,

czyli schematów odruchów i innych dynamizmów danych od przyrody.

Podstawowe cele i zadania neurokinezjologii:

- diagnozowanie rozwoju i kształtowania schematów sensomotorycznych odruchów

i naturalnych koordynacji

- kreowanie programów skierowanych na reanimację i integrację ruchów pierwotnych,

odruchów, systemu koordynacji

- rozwijanie umiejętności optymalnej pracy mechanizmów i programów danych nam

od przyrody.

NEUROKINEZJOLOGIA

NEUROLOGIA

KINEZJOLOGIA

Metody diagnozy i

neurorehabilitacji

rozwoju i kształtowania

odruchów i innych

dynamizmów świadomych

i nieświadomych

Diagnoza i neuro-

rehabilitacja:

- dojrzałości układu

nerwowego i

funkcjonowania mózgu

- neurologicznego

funkcjonowania odruchów

Metody diagnozy i rozwoju

nawyków i umiejętności związanych

z kształtowaniem sfery ruchowej

Diagnoza i rozwój:

• koordynacji ruchów i nawyków

stron ciała

- lewa – prawa

- góra – dół

- przód - tył

• koordynacja motoryki precyzyjnej

- oczy (funkcje wzroku)

- uszy (funkcje słuchu)

- ręce (motoryka precyzyjna)

• koordynacja motoryki dużej

- ręce (motoryka manualna)

- nogi (motoryka duża – kinestetyka

motoryczna i kinestetyka

sensomotoryczna)

NEUROKINEZJOLOGIA

Metody diagnozy, rozwoju oraz integracji

układu ruchów pierwotnych (danych od przyrody) z ruchami i nawykami

kontrolowanymi

Diagnoza i integracja:

• Archetypów rozwoju ruchowego (globalnych schematów - ruchów)

• Odruchów i ich schematów

- wewnątrzpłodowych - wczesnego dzieciństwa

- narodzin - stałych

- poporodowych - wzrokowo–słuchowych

- noworodka - ustno-twarzowych

- niemowlęcia

• Sensomotorycznej i proprioreceptywnej koordynacji odruchów

• Schematów odruchów i nawyków ruchowych (ruch intencjonalny

i kontrolowany)

• Schematów odruchów i sfery emocjonalnej

• Schematów odruchów i sfery poznawczej

Misją neurokinezjologii i kinezjologii jest przekazywanie dzieciom i dorosłym wiedzy i

narzędzi, jakimi są naturalne zasoby do łatwego i radosnego uczenia się, bezpiecznego i

prawdziwego rozwoju i zdrowia.

Neurokinezjologia zorientowana jest na:

• Wykorzystanie neurologicznej wiedzy w celu analizy i zorganizowania terapii

ruchowego rozwoju (poziomy, etapy, mechanizmy, procesy, strategie i struktura)

• Kreowanie programów integrowania układu ruchów pierwotnych z ruchem

kontrolowanym i wyższymi funkcjami psychicznymi

• Pomoc dzieciom z różnymi deficytami w rozwoju (dysleksją, nadpobudliwością

psychoruchową, niestabilnością emocjonalną, opóźnieniem w rozwoju intelektualnym

i ruchowym, porażeniem mózgowym, autyzmem)

DZIECI Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE

Kiedy mówimy o trudnościach w nauce szkolnej, mamy na myśli przypadki trwałego

nienadążania. Ważne jest, aby odróżniać trwałe nienadążanie spowodowane chorobą,

sytuacją rodzinną itp. od trudności w nauce spowodowanymi nieprzyswojeniem

pewnego zakresu wiedzy. Do nienadążających zaliczamy również dzieci oceniane

dostatecznie i słabo, które nieefektywnie, powierzchownie i z pewnymi problemami

przyswajają zagadnienia programu szkolnego.

Przyczyny psychologiczne, które kryją się za nienadążaniem, można podzielić na dwie

grupy, do pierwszej należy niedostatek aktywności poznawczej w szerokim tego słowa

znaczeniu, natomiast do drugiej zaliczamy braki w rozwoju sfery motywacyjnej dzieci

(A.K. Markowa, M.K. Akimova i V.T. Kozlova 1991; L.S. Slavina, 1998).

Niedostateczny rozwój aktywności poznawczych polega na błędnym rozumowaniu,

dzieci nie są w stanie przyswajać sobie efektywnie wiedzy z zakresu przedmiotów

szkolnych, nie potrafią na wymaganym poziomie wykonywać poleceń nauczyciela.

U takich dzieci występuje:

• niewykształcenie umiejętności uczenia się

• niedostateczne rozwinięcie procesów umysłowych, szczególnie sfery myślowej

dziecka

• nieodpowiednie wykorzystywanie przez dziecko swoich właściwości indywidualnych

i typologicznych, przejawiających się w aktywnościach poznawczych.

Niedostateczne ukształtowanie podstawowych procesów psychicznych jest bardziej

skryte i mniej oczywiste niż się wydaje. Najczęściej stosuje się to do sposobów

myślenia i metod pracy, a także do właściwości pamięci i uwagi. Nie każde dziecko

może być uczone w taki sam sposób. Psycholog Z.I. Kalmijkova (1986) zaproponowała

specjalny termin wyuczalność, rozumiany jako podatność na uczenie się.

Wyuczalność zależy od indywidualnej specyfiki człowieka, która ma wpływ na

osiągnięcia w nauce. Wyuczalność zawiera w sobie: uogólnianie aktywności

umysłowej, ekonomiczność myślenia, samodzielność myślenia, elastyczność procesów

myślowych i inne.

Myślenie jest najistotniejszym procesem psychicznym wpływającym na wyuczalność

dziecka. W rzeczywistości to braki w rozwoju myślenia, a nie pamięci i uwagi, jak

powszechnie się sądzi, stanowią powszechną, psychologiczną przyczynę wszelkich

niepowodzeń uczniów. Uczniowie, którzy ledwo nadążają [w przeciwieństwie do tych

nienadążających w ogóle - przyp. tłum] nie wykształcili racjonalnych metod

zapamiętywania, jednak te braki pamięci są ściśle związane z brakami w rozwoju

myślenia. Niska koncentracja uwagi wynika u nich z tego, że z powodu właściwości

swojego myślenia nie są zaangażowani w aktywną pracę szkolna, trudno im jest w niej

uczestniczyć. Niewłaściwe wykorzystywanie przez dziecko jego indywidualnych i

typologicznych cech także powoduje defekty w aktywności poznawczej. Układ

nerwowy ma naturę genotypiczną. Dlatego nie wolno pomijać indywidualnych i

typologicznych właściwości dziecka, które przejawiają się w procesie uczenia.

Szczególnie ważne jest uwzględnienie właściwości układu nerwowego: siły i

ruchliwości .

Rodzaje sytuacji szkolnych, w których słaby układ nerwowy sprawia uczącym się

trudności:

1) długotrwała praca powodująca napięcia (w domu albo w klasie); dziecko słabe

szybko się meczy, traci zdolność do pracy, zaczyna popełniać błędy, wolniej

przyswaja materiał;

2) trudna, bardzo emocjonująca i stresująca klasówka lub egzamin (szczególnie przy

ograniczonym czasie);

3) sytuacje, kiedy nauczyciel w szybkim tempie zadaje pytania i wymaga

natychmiastowej odpowiedzi;

4) praca w sytuacji, kiedy nauczyciel zadaje nieoczekiwanie pytanie i wymaga ustnej

odpowiedzi (przy słabym układzie nerwowym ze względu na jego właściwości

neurodynamiczne dla uczącego jest bardziej sprzyjająca sytuacja odpowiedzi

pisemnej, a nie ustnej);

5) praca po nieudanej odpowiedzi, ocenionej negatywnie;

6) praca w sytuacji wymagającej myślenia abstrakcyjnego (na odpowiedzi

nauczyciela, odpowiedź lub pytanie innego ucznia);

7) praca w sytuacji wymagającej podzielnej uwagi lub przenoszenia jej z jednego

rodzaju pracy na drugi (na przykład kiedy w trakcie wyjaśniania nauczyciel

jednocześnie prowadzi przepytywanie z zakresu materiału, który wcześniej został

omówiony, wykorzystuje różny materiał dydaktyczny – mapy, slajdy, podręcznik,

wymaga robienia notatek w zeszycie, poleca wyszukać coś na mapie, sprawdzić

w podręczniku itd.);

8) praca w otoczeniu głośnym i niespokojnym;

9) praca po krytycznej uwadze dorosłego, po sprzeczce z kolegą itd.;

10)praca pod kierunkiem porywczego i nieopanowanego dorosłego;

11)sytuacja, kiedy wymaga się od ucznia, żeby na lekcji przyswoił sobie duży

i różnorodny zakres materiału.

Trudności pojawiające się u biernych dzieci:

1) różnorodne zadania ze względu na zawartość i sposoby rozwiązania;

2) materiał jest podawany w szybkim tempie i niejasna jest kolejność pytań

zadawanych dzieciom;

3) czas pracy ograniczony, za niewykonanie jej w tym czasie grozi negatywna ocena;

4) zbyt częste odwracanie uwagi (na replikę nauczyciela, odpowiedź lub pytanie

innego ucznia);

5) wymagane jest szybkie przenoszenie uwagi z jednego rodzaju pracy na drugi;

6) ocenia się efektywność przyswojenia sobie materiału we wczesnym okresie jego

uczenia się;

7) wykonywanie zadań związanych z pojmowaniem przy szybkim tempie pracy.

W ostatnich latach w psychologii i pedagogice zaczęło się wyodrębniać

w chronicznym szkolnym nienadążaniu zjawisko dysleksji .

U niektórych dzieci nagle ujawniają się poważne kłopoty w czytaniu i pisaniu. Dzieci

mają problemy z językiem, chociaż dobrze sobie radzą z matematyką i innymi

przedmiotami, w których jak się wydaje, wymagana jest większa zdolność orientacji.

U dzieci tych zauważyć można słaby rozwój mowy.

Dysleksja jest zaburzeniem umiejętności czytania. Do tego zjawiska specjaliści

zaliczają także dysgrafię , stanowiącą zaburzenie pisania. Często zdarza się, że obydwa

typy zaburzeń łączą się, nie stwierdza się jednak oznak odbiegania dzieci od normy w

rozwoju umysłowym.

Dysleksja zdarza się 3-4 razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Około 5-8%

uczniów cierpi na dysleksję. Zaburzenia czytania są już zauważane w drugiej klasie

szkoły podstawowej. Niekiedy dysleksja z upływem czasu kompensuje się, jednak u

wielu dzieci występuje również w starszym wieku.

Dzieci z dysleksją popełniają błędy w czytaniu: gubią litery, dodają niepotrzebne,

zmieniają brzmienie słów, prędkość czytania jest niezbyt wysoka, zamieniają miejscami

litery, czasami opuszczają początkowe sylaby wyrazów. Często zawodzi zdolność

wyraźnego przyjmowania ze słuchu określonych dźwięków i wykorzystywania ich we

własnej mowie, w czasie czytania i pisania. Zaburza się również przy tym możliwość

rozróżniania bliskich dźwięków (na przykład w języku polskim B-P, D-T, K-G, CZ-

DZ), dlatego takie dzieci bardzo niechętnie wykonują zadania z języka polskiego: nie

lubią opowiadań, czytania, streszczania. Wszystkie tego typu prace przychodzą im z

ogromnym trudem.

W przypadku dysgrafii dzieci z młodszych klas szkoły podstawowej z trudem

opanowują pisanie: ich dyktanda czy wykonywane przez nie ćwiczenia zawierają

mnóstwo błędów gramatycznych i ortograficznych. Nie posługują się wielkimi literami,

znakami przestankowymi, mają niewyraźny charakter pisma. W średnich i starszych

klasach dzieci w czasie pisania starają się wykorzystywać krótkie frazy z ograniczonym

doborem słów, ale w pisowni robią poważne błędy. Dzieci często odmawiają chodzenia

na lekcje lub wykonywania pisemnych zadań. Rozwija się u nich poczucie niższej

wartości, depresja.

Ze względu na swoje wewnętrzne przeżycia odsuwają się na bok grupy i unikają

kontaktów, w efekcie czego znajdują się w izolacji. Dorośli mający podobny problem

nie są w stanie napisać pocztówki z pozdrowieniami lub krótkiego listu, szukają takiej

pracy, w której nie będą musieli niczego pisać.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: