Stanisław Herakliusz Lubomirski (1641–1702) był także autorem przeróbek, ale przede wszystkim wszechstronnym twórcą, poetą i tłumaczem. Narodził się on jako potomek bogatej rodziny magnackiej. Był dygnitarzem na dworach kolejnych dwóch królów. Na Zachodzie zdobył wyjątkowe jak na ówczesne warunki wykształcenie. Po powrocie do kraju, biorąc aktywny udział w polskim życiu publicznym, okazał się awanturnikiem, który kierował się przede wszystkim prywatnymi interesami. Wykazał się wszystkimi ujemnymi cechami ówczesnej arystokracji, ale u schyłku życia to właśnie on pisał najkrytyczniej i najpesymistyczniej o pseudodemokratycznym działaniu sejmu, który doprowadzi naród do nieuchronnej katastrofy.
Działalność polityczna i artystyczna Stanisława Lubomirskiego to dwa odrębne światy. Na terenie dzisiejszej Warszawy zbudował pałac, który wywoływał zdumienie nawet u obcokrajowców. W jego murach mieścił się zresztą nawet teatr. Jako mecenas wspierał wielu pisarzy i artystów.
Lubomirski, jako wybitny znawca literatur antycznych i współczesnych, sam był autorem licznych dzieł literackich. Są wśród nich wiersze o tematyce religijnej, poematy wykorzystujące wątki mitologiczne (na przykład Orfeusz), idylla dramatyczna polemizująca z mitem arkadyjskim (Ermida, królewna pasterska) oraz komedie napisane wierszem i prozą (jak na przykład Don Alvares — parafraza wybranych fragmentów Dekamerona). Za szczytowe osiągnięcie twórczości Lubomirskiego uważa się Rozmowy Artaksesa i Ewandra (1676), które są powieścią dyskursywną czy raczej eseistyczną, a więc utworem prozatorskim. Dzieło to stanowi rodzaj intelektualnej zabawy w formie mistrzowsko poprowadzonego dialogu, który zawiera — jak wynika z pełnego brzmienia tytułu — „polityczne, moralne i naturalne uwagi”.
Dzieła Lubomirskiego nie cieszą się dziś czytelniczą popularnością, chociaż w XVII wieku odpowiadały najmodniejszym wówczas, europejskim prądom i modom literackim. Wszak Stanisław Lubomirski był zwolennikiem i znawcą twórczości między innymi Giambattisty Mariniego oraz wpływowym członkiem intelektualnej i kulturalnej elity kraju, którego twórczość mieściła się w wykraczającym poza sarmacki zaścianek nurcie baroku dworskiego.
Daniel Naborowski (1573–1640), choć również wielbił Kochanowskiego i był starszy od Sarbiewskiego, jest już niewątpliwie lirykiem barokowym. Urodził się w rodzinie mieszczańskiej, pracował jako lekarz i dyplomata dla protestanckiej familii Radziwiłłów. We wzruszający i nawet współcześnie poruszający sposób przywoływał w swej poezji znany od wieków motyw vanitas, ale ujmowany w stylu barokowym (Marność). Był to bowiem poeta „harmonii sprzeczności” (określenie Hernasa) i poeta-wirtuoz formy. Nie unikał on jednak układania nieprzyzwoitych fraszek erotycznych, które stały się modne w okresie baroku.
Daniel Naborowski (ur. w 1573 w Krakowie, zm. w 1640 w Wilnie)- syn krakowskiego aptekarza, jeden z wybitniejszych polskich poetów barokowych. Studiował medycynę w Bazylei oraz prawo we Włoszech i Francji, później także podróżował po Europie. Lekarz i dyplomata. Jako poeta został doceniony dopiero w XX wieku. Przez 12 lat przebywał w różnych europejskich uniwersytetach, gdzie studiował pod kierunkiem znakomitych uczonych (w Padwie np. pobierał lekcje u Galileusza). Mówił swobodnie po włosku, francusku i niemiecku, znał łacinę i grekę. Życie spędził jako nadworny medyk i dyplomata w służbie kalwińskiej gałęzi rodu Radziwiłłów (sam poeta był kalwinem i aktywnie działał na rzecz tego wyznania). Twórczość poetycka stanowiła tylko margines jego zajęć. Był jednym z pionierów polskiego baroku, tak w formie, jak i w treści – reprezentując nurt dworski, kunsztowny, konceptystyczny. Był prawdziwym wirtuozem słowa. Jego twórczość jest niezwykle różnorodna, w dorobku literackim Naborowskiego znaleźć można listy poetyckie (po raz pierwszy w literaturze polskiej), fraszki, erotyki, sonety, panegiryki, epitafia i epitalamia, poważne wiersze traktujące o przemijaniu życia ludzkiego i frywolne żarciki. Naborowski doskonale ukazuje problemy i rozterki, które nurtowały ludzi epoki baroku: niepokoje religijne wynikające z trwającej kontrreformacji, zagubienie w świecie i obawę przed nieuchronną śmiercią. Był także tłumaczem: Triumf miłości Petrarki, Triumf wiary du Bartasa, łacińskie poezje Sarbiewskiego.
KynioWolny