opis.pdf

SAMOLOTY POLSKIE

TYPY PRODUKOWANE SERYJNIE

VOL.3

SAMOLOT MYŚLIWSKI PWS-10

W 1928 r. konstruktorzy z zakładów PWS – Aleksander Grzędzielski i

August Zdaniewski opracowali koncepcję samolotu myśliwskiego w

dwóch wersjach. Pierwsza wersja (prostsza) zakładała konstrukcję z

chłodnicą czołową (jak w samolocie SPAD S-61 C1 czy też PWS-1),

płatem niedzielonym o stałej wysokości konstrukcyjnej i z podwoziem z

osią niedzieloną. Druga wersja miała bardziej aerodynamiczny kadłub z

chłodnicą pod kadłubem (z możliwością jej chowania), płat trójdzielny o

zmiennej wysokości konstrukcyjnej oraz podwozie z osią dzieloną.

Do realizacji wybrano drugą wersję. Samolot otrzymał oznaczenie

PWS-10M1 (M1 oznaczało „myśliwski jednomiejscowy”).

Pierwsze próby prototypu w locie zostały przeprowadzone w

marcu 1930 roku. Prototyp różnił się od pierwotnej koncepcji

niechowaną chłodnicą, trochę innym usytuowaniem otworów w

obudowie silnika i staranniejszym oprofilowaniem zastrzałów przy

kadłubie. Pod koniec roku 1929 wytwórnia otrzymała zgodę na

przeprowadzenie prób tego płatowca z silnikiem Bristol Jupiter

VIIF (ze sprężarką). Jednak nie posiadamy żadnych informacji,

czy takie próby zostały przeprowadzone i jakie były ich efekty.

Ostatecznie PWS-10, po drobnych zmianach, został zamówiony

dla lotnictwa myśliwskiego w ilości 80 egzemplarzy. Od samego

początku samolot ten był traktowany jako „typ przejściowy”,

ponieważ trwały prace nad następcą samolotu PZL P-1 z silnikiem

gwiazdowym i to właśnie on miał być podstawowym typem

samolotu myśliwskiego w lotnictwie polskim na początku lat 30-

ych ubiegłego wieku.

Seryjne PWS-10 zostały wyprodukowane na przełomie lat 1931/32

i trafiły do 3 i 4 Pułku Lotniczego (wyposażono w nie eskadry:

131, 132, 141, 142 a następnie 133 i 143). W 1933 roku samoloty

trafiły na wyposażenie 1 Pułku Lotniczego (eskadry 112 i 114).

Samoloty te służyły również (obok Potezów) 113 Eskadrze

Myśliwskiej Nocnej.

Po wprowadzeniu na wyposażenie lotnictwa myśliwskiego

samolotów PZL P-7a, samoloty PWS-10 przeznaczono do

szkolenia. Znalazły się w Szkole Wyższego Pilotażu w Grudziądzu

oraz w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie i w

Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa w Bydgoszczy.

Na przełomie lat 1936/37, poprzez przedsiębiorstwo z Portugalii,

zostało sprzedanych 20 egzemplarzy PWS-10 do Hiszpanii.

Ponieważ samoloty przedstawiały niską wartość bojową, zostały

przeznaczone do treningu pilotów myśliwskich przy czwartej

Grupie Myśliwskiej stacjonującej w Leon. Samoloty miały

oznaczenia liczbowe od 4-1 do 4-20. Następnie bazę przeniesiono

z Leon do Jerez, gdzie PWS-10 były używane od kwietnia 1937 r.

do połowy 1938 r. Później (prawdopodobnie jeszcze w 1938r.)

zostały skasowane.

W Polsce kilka samolotów tego typu przetrwało do wybuchu II

wojny światowej, a 10 egzemplarzy zostało nawet wystawionych

do obrony szkoły lotniczej w Dęblinie. Nie odegrały one żadnej

roli, ponieważ w chwili wybuchu wojny były całkowicie

przestarzałe i nadawały się ewentualnie jedynie do zadań

patrolowych.

Płaty zewnętrzne miały konstrukcję drewnianą, dwudźwigarową.

Pokrycie płatów było częściowo wykonane ze sklejki i w całości (wraz z

pokryciem sklejkowym) płat został pokryty płótnem.

Lotki kryte były płótnem, różnicowe ze szczeliną Lachmana,

nieskompensowane.

Usterzenie miało konstrukcję stalową, z rur o różnej średnicy, kryte

płótnem. Statecznik poziomy był przestawialny na ziemi. Do tego celu

służył trójkątny luk z lewej strony kadłuba pod statecznikiem.

Podwozie było dwugoleniowe z osią dzieloną. Amortyzatory olejowo -

powietrzne Vickers. Płoza ogonowa ze stalowego resora.

Silnik – Lorraine Dietrich LD-12Eb 12 cylindrowy w układzie W,

chłodzony wodą. Moc silnika: 450 KM. Zbiornik paliwa o pojemności

280 l odrzucany w locie. Śmigło drewniane Szomański.

Uzbrojenie – dwa karabiny Vickers wz. 09/18 lub Vickers wz. E (oba

typy kalibru 7,92 mm) z zapasem amunicji po 500 sztuk na każdy

karabin. Celownik typu Chretien. Możliwość zamontowania

fotokarabinu K-28.

Dane techniczne:

Rozpiętość – 11,00 m

Długość (w osi samolotu wraz z kołpakiem) – 7,70 m

Powierzchnia nośna – 18,25 m 2

Masa własna – 1.080 kg

Masa użyteczna – 381 kg

Prędkość maksymalna – 241 km/h

Pułap – 6.125 m

Zasięg – 420 km

Publikowany w tym numerze CardPlane model samolotu PWS-10 został

opracowany według rysunków odtworzonych na podstawie

archiwalnych fotografii. Rysunki te można znaleźć na www.modele-

kartonowe.com lub w 29-ym numerze „Lotnictwa z Szachownicą”

http://www.sanko.wroclaw.pl/ .

Model przedstawia jeden z samolotów użytkowanych w Hiszpanii.

Do wykonania modelu niezbędna będzie tektura o grubości 0,9 do 1,0

mm, karton o grubości ok. 0,2 mm, kilka spinaczy biurowych jako

„źródło” drutu, kawałek celuloidu na wiatrochron pilota oraz szare nici.

Model należy wykonać na podstawie rysunków pogrupowanych w

części dotyczące kolejnych etapów budowy.

Przyjęto następujące oznaczenia:

* - nakleić na karton o grubości ok.

0,2 mm

** - nakleić na tekturę o grubości 0,9 do 1,0 mm

W – wyciąć przed sklejeniem

WS – wyciąć po sklejeniu

Litera L przy numerze części oznacza wersję tej części

montowanej z lewej strony samolotu, natomiast litera R przy

numerze części oznacza wersję tej części z prawej strony

samolotu.

Ponadto przyjęto poniższe oznaczenia dotyczące formowania

części:

Konstrukcja samolotu:

Kadłub miał konstrukcję kratownicową. Kratownica wykonana była z

rur stalowych, spawana, wykrzyżowana cięgnami stalowymi,

dodatkowo usztywniona w pierwszym, drugim i czwartym przęśle

ukośnymi rurami. Przód kadłuba pokryty był blachą duralową. Pokrycie

górnej części kadłuba (do końca kabiny), pokrywa luku za kabiną,

owiewka głowy pilota, trójkątna pokrywa luku pod statecznikiem

poziomym oraz pokrywy wszystkich pozostałych otworów rewizyjnych

wykonane były z blachy duralowej. Reszta kadłuba pokryta była

płótnem rozpiętym na drewnianych listwach, które nadawały kadłubowi

owalny przekrój.

- zwinąć w „ciasny rulon”

- zwinąć w „pustą rurkę”

- zgiąć, złożyć i skleić

Płat był trójdzielny. Centropłat – baldachim miał konstrukcję stalową.

Lech Kołodziejski

CardPlane; październik 2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: