Interakcja leków – wzajemne oddziaływanie podanych równocześnie kilku leków, w wyniku czego zmienia się końcowy efekt działania niektórych leków.
Niepożądana interakcja leków – terapeutycznie niepożądane działanie, które może wystąpić podczas równoczesnego zastosowania kilku leków (osłabienie lub nasilenie działania, pojawienie się objawów toksycznych, lub odmiennego niż spodziewane działanie farmakologiczne)
Możemy wyróżnić trzy rodzaje interakcji :
1. interakcje farmaceutyczne – chemiczne i fizykochemiczne niezgodności recepturowe – czyli
wzajemne reagowanie ze sobą leków przed ich wchłonięciem do organizmu,
2. interakcje farmakodynamiczne – zmiany siły i czasu działania jednego leku pod wpływem efektu farmakologicznego drugiego, jednocześnie zastosowanego leku :
· synergizm – zgodne, jednokierunkowe działanie leków. Może być:
§ addycyjny – działanie leków podanych razem to suma działania poszczególnych składników
§ hiperaddycyjny – działanie leków podanych razem jest większe niż suma działania poszczególnych składników
· antagonizm – przeciwne, różnokierunkowe działanie leków, które mogą hamować lub znosić wzajemnie swoje działanie
3. interakcje farmakokinetyczne – wpływ jednego leku na losy drugiego leku w organizmie, czyli:
· wchłanianie
· wiązanie z białkami
· transport przez błony biologiczne
· biotranformacje
· wydalanie
Czynnikami ryzyka (najczęściej zwiększającymi możliwość wystąpienia interakcji) są :
1. polifarmakoterapia – liczba niepożądanych interakcji wzrasta proporcjonalnie do liczby leków przyjmowanych przez chorego,
2. ambulatoryjne leczenie chorych i związany z tym brak możliwości konsultacji postępowania terapeutycznego z innymi lekarzami,
3. leczenie chorych przez kilku lekarzy jednocześnie,
4. zjawisko samoleczenia się chorych,
5. zażywanie środków antykoncepcyjnych - które często wchodzą w interakcje z innymi lekami,
6. niewydolność wątroby i nerek,
7. starszy lub bardzo młody wiek.
Lekami, których stosowanie w terapii wielolekowej stwarza największe prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych interakcji są :
1. doustne leki przeciwzakrzepowe,
2. leki przeciwcukrzycowe,
3. niesteroidowe leki przeciwzapalne,
4. glikozydy nasercowe,
5. leki przeciwarytmiczne,
6. beta – blokery,
7. leki hipotensyjne,
8. leki moczopędne,
9. antybiotyki,
10. leki przeciwdrgawkowe,
11. cytostatyki,
12. aminofilina.
Istnieją dwa, najczęściej spotykane rodzaje następstw interakcji leków :
1. osłabienie działania farmakologicznego (utrata skuteczności leczniczej)
2. zwiększenie siły działania farmakologicznego lub działań niepożądanych (zwiększona toksyczność leku)
Osłabienie działania farmakologicznego leku może być spowodowane przez :
1. farmakologiczny antagonizm,
2. utrudnienie wchłaniania (zmniejszenie dostępności biologicznej),
3. nasilenie procesów biotransformacji,
4. zwiększenie wydalania.
Zwiększenie siły działania farmakologicznego leku może być spowodowane przez :
1. farmakodynamiczny synergizm,
2. wypieranie leków z połączeń z białkami,
3. zahamowanie procesów biotransformacji,
4. zmniejszenie wydalania.
Interakcje leków mogą być wykorzystane w celach leczniczych :
1. możliwość wzmagania wchłaniania leków trudno wchłaniających się,
2. zwolnienie wchłaniania leków w celu przedłużenia ich działania lub utrudnienia wchłaniania zażytej trucizny,
3. zastosowanie „wypieraczy” w celu przyspieszenia eliminacji trucizny z organizmu,
4. przyspieszenie wydalania nerkowego trucizn lub przedłużenie działania leku przez zwolnienie wydalania,
5. stosowanie leczenia skojarzonego w celu zwiększenia skuteczności i zmniejszenia objawów niepożądanych.
Koval8