WSTRZĄS  HIPOWOLEMICZNY

Definicja

              postać wstrząsu spowodowana utratą:

·        krwi,

·        osocza,

·        płynów ustrojowych

lub ucieczką płynów do tzw. trzeciej przestrzeni.

Przyczyny:

1.     krwawienia i krwotoki zewnętrzne lub wewnętrzne,

2.     utrata płynów ustrojowych przez przewód pokarmowy, nerki, skórę,

3.     sekwestracja płynów ustrojowych w świetle przewodu pokarmowego (niedrożność porażenna),

·        w zapalnie zmienionych tkankach (krwotoczne zapalenie trzustki),

·        w zmiażdżonych lub rozpadających się tkankach (oparzenia, martwica tkanek na skutek niedokrwienia),

·        w jamie otrzewnowej (zapalenie otrzewnej).

Obraz kliniczny – zależy od etiologii, wielkości i czasu trwania hipowolemii:

1.     utrata poniżej 15 % krwi krążącej:

-       bladość skóry,

-       niewielkie przyspieszenie czynności serca (do ok. 100/min.),

-       zapadanie się żył powierzchownych,

-       prawidłowe lub lekko obniżone ciśnienie tętnicze,

-       prawidłowy lub nieco przyspieszony oddech,

2.     utrata 15 – 30 % krwi krążącej:

-       blada, chłodna skóra, pokryta zimnym potem,

-       tachykardia 100 – 120/min.,

-       tętno słabo napięte,

-       obniżone ciśnienie skurczowe poniżej 100 mmHg,

-       podwyższone ciśnienie rozkurczowe,

-       zmniejszenie amplitudy ciśnienia,

-       przyspieszony i spłycony oddech,

-       niepokój,

-       zmniejszona diureza (skąpomocz 20 – 30 ml/godz.),

-       wydłużony czas powrotu włośniczkowego,

3.     utrata 30 – 40 % krwi krążącej (rozwinięty wstrząs):

-       wyraźna tachykardia pow. 120/min.,

-       przyspieszony i spłycony oddech,

-       wyraźne zmniejszenie ciśnienia tętniczego poniżej 90 mmHg,

-       znacznie wydłużony czas powrotu włośniczkowego >2 sekund,

-       blada, zimna i spocona skóra,

-       zaburzenia świadomości,

-       bezmocz (diureza poniżej 10 ml/godzinę),

4.     utrata powyżej 40 % krwi krążącej:

-       znaczna tachykardia a następnie na skutek dekompensacji bradykardia,

-       tętno nitkowate, do zatrzymania krążenia włącznie,

-       bezmocz,

-       blada, zimna, sina i lepka skóra,

-       ciśnienie tętnicze znacznie obniżone,

-       utrata świadomości,

-       przyspieszony oddech i zaburzenia czynności oddechowej,

Wyniki badań laboratoryjnych zależą od etiologii i czasu trwania hipowolemii:

1.     po krwotoku przez 2 – 4 godzin wartości morfologii mogą pozostawać niezmienione; po tym czasie pojawiają się objawy niedokrwistości pokrwotocznej;

2.     u chorych z utratą płynów przez przewód pokarmowy, nerki lub skórę stwierdza się objawy zagęszczenia krwi krążącej oraz odwodnienia izo- lub hipertonicznego;

3.     przy utracie płynów drogą wymiotów występuje także zasadowica oraz hipokaliemia;

4.     długotrwałe biegunki prowadzą do kwasicy i hipokaliemii;

Postępowanie we wstrząsie hipowolemicznym:

1.     w miarę możliwości usunąć przyczynę wstrząsu (zatamować krwawienie),

2.     ułożyć pacjenta w pozycji poziomej lub przeciwwstrząsowej z kończynami uniesionymi powyżej poziomu klatki piersiowej (jeżeli nie ma przeciwwskazań),

3.     zastosować tlenoterapię przez maskę lub cewnik do nosa z wysokim przepływem tlenu,

4.     zabezpieczyć dostęp dożylny przez założenie dwóch wkłuć „grubą” igłą typu Venflon,

5.     rozpocząć dożylne przetaczanie płynów celem uzupełnienia ilości utraconej krwi lub płynów ustrojowych;

·        skład podawanych płynów  należy uzależnić od przyczyny wstrząsu i jego nasilenia oraz dostosować do charakteru występujących zaburzeń wodno – elektrolitowych;

6.     zabezpieczyć chorego przed utratą ciepła;

7.     zapewnić komfort psychiczny;

8.     monitorować podstawowe parametry życiowe i wskaźniki nasilenia wstrząsu;

9.     przetransportować chorego do szpitala celem wdrożenia leczenia przyczynowego;

10. dalsze postępowanie uzależnione od przyczyny i nasilenia wstrząsu.

2