Zorpette Glenn - W imię nauki.pdf - świat nauki - joliet_

W SKRîCIE

FIZJOLOGIA SPORTU

nek na morzu prawniczej skrupulatno-

æci Pierwszego åwiata.

Saltin, uwaýany przez niektrych za

czo¸owego æwiatowego specjalist« od

ludzkich mi«æni, pokazuje mi pobrany

z mojego mi«ænia czworog¸owego nie-

pozorny skrawek (przypominajcy ku-

rze mi«so) i mwi z uznaniem: ãWygl-

da na to, ýe masz mnstwo w¸kien

szybkich.Ó Przyjmuj« to jako komple-

ment oraz powd, aby nigdy nie bra

udzia¸u w maratonie.

Wi«kszoæ doktorantw zapewne

ch«tnie poæwi«ci¸aby dla dobra nauki

kawa¸ek swego cia¸a, niewielu jednak

mia¸o okazj« uczyni to tak jak Mor-

ten Zacho Ð doktorant Saltina. Musku-

larny Zacho przeszed¸ w cigu ostat-

nich trzech lat ponad 80 biopsji. Wyja-

ænia, ýe wejd« w sk¸ad grupy kontrol-

nej badanej w duýym projekcie nauko-

wym dotyczcym reakcji ludzkiego or-

ganizmu na zmniejszon dost«pnoæ

tlenu podczas wysi¸ku fizycznego. Na-

ukowcy z KOBM wykonali g¸wn se-

ri« prb latem 1998 roku na wysokoæci

5260 m n.p.m. w miejscowoæci Chacal-

taya w Boliwii.

Jeden z magistrantw, Hans S¿nder-

gard, wprowadza cewnik z zaworkiem

do ýy¸y w moim lewym ramieniu; mo-

W imi« nauki

Reporter ofiarowuje kawa¸ek

mi«ænia do badaÄ reakcji organizmu

podczas wysi¸ku fizycznego

Nowotwr na zamwienie

Czy naukowcom uda¸o si« wreszcie zg¸«bi

tajemnic« powstawania raka? Jak donosi

Nature z 28 lipca br., zesp¸ R. Weinberga

z Whitehead Institute w MIT zmieni¸

doæwiadczalnie hodowane in vitro zdrowe

komrki ludzkie w nowotworowe.

Uýyto do tego celu zarodkowych komrek

nerek i dojrza¸ych komrek skry, ktre

poddano æciæle okreælonym zabiegom.

Wszczepiono do nich odkryty przez

Weinberga zaledwie trzy lata temu gen

telomerazy Ð enzymu pozwalajcego

na wielokrotnie d¸uýsze niý normalne

dzielenie si« komrek, co upodobni¸o je

do komrek nowotworowych, oraz

odpowiednio zmutowane tzw. bia¸ko ras.

Zablokowano takýe kierujce rozwojem

komrek geny p53 oraz Rb . Wystarczy¸y

zaledwie cztery zmiany, aby nastpi¸ proces

transformacji nowotworowej. Na praktyczne

zastosowanie tych sensacyjnych wynikw

w leczeniu nowotworw przyjdzie

nam zapewne jeszcze jakiæ czas poczeka.

wiady z naukowcami i inýynie-

rami i pisz« o ich pracy, niekt-

rzy wi«c mieli pewnie ch« dgn mnie

noýem. Czyni to w¸aænie w tej chwili

Bengt Saltin: po zrobieniu oko¸o p¸cen-

tymetrowego naci«cia na moim prawym

udzie zag¸«bia skalpel na 3 cm, aby wy-

ci fragment mi«ænia wielkoæci duýej

g¸wki zapa¸ki.

ãW Ameryce Ð chichocze Ð musia¸-

bym ci« prosi o podpisanie oæwiadcze-

nia, ýe nie oskarýysz mnie o zrobienie

ci dziury w nodze. Ale my tu nie jeste-

æmy formalistami.Ó

Znajduj« si« w Kopenhaskim Oærod-

ku BadaÄ Mi«æni (KOBM) i zaczynam

rozumie, dlaczego Skandynawia jest

dla badaczy mi«æni tym, czym Francja

dla kucharzy. Zw¸aszcza Dania to wy-

spa pob¸aýliwoæci dla pobieraczy tka-

Wiekowa debata

Dwa ostatnie pomiary wieku Wszechæwiata

da¸y niezgodne ze sob oceny. Wendy L.

Freedman z Carnegie Observatories uýywa¸a

wraz z kolegami Kosmicznego Teleskopu

HubbleÕa do æledzenia

NGC 4603 Ð najdalszej

galaktyki zawierajcej

gwiazdy stosowane

do wyznaczania odleg¸oæci

i zwane cefeidami Ð oraz

inne obiekty gwiazdowe.

Na majowej odprawie

oznajmili oni, ýe

Wszechæwiat liczy

12Ð14 mld lat. Lecz juý

na czerwcowym spotkaniu

American Astronomical

Society naukowcy

uýywajcy zestawu

radioteleskopw zwanego Very Long Baseline

Array (uk¸ad o bardzo d¸ugiej bazie) stwierdzili,

ýe Wszechæwiat jest o 15% m¸odszy.

Ich oszacowanie pochodzi z radiowych

ãgorcych plamÓ w galaktyce NGC 4258,

lokujc j w odleg¸oæci 23.5 mln lat æwietlnych.

Liczba ta podwaýa kalibracj« wieku

Wszechæwiata opart na cefeidach,

ktra w tej galaktyce szacuje

odleg¸oæ na 27Ð29 mln lat æwietlnych.

NGC 4258

Lek McGwireÕa wypada z gry

Androstenedion, dost«pny bez recepty

substytut sterydowy, ktry rozs¸awi¸ znany

z pot«ýnych uderzeÄ baseballista Marc

McGwire, nie pomaga przybywajcym

do si¸owni nowicjuszom w budowie masy

mi«æniowej ani nie podnosi poziomu

testosteronu. Powoduje natomiast, jak

donosz w Journal of the American Medical

Association Douglas King i jego wsp¸pracow-

nicy z Iowa State University, spadek poziomu

lipoprotein o wysokiej g«stoæci i wzrost

poziomu estrogenw, co ma prawdopodobnie

zwizek z chorobami serca, udarami mzgu,

rakiem trzustki i powi«kszeniem piersi.

PODCZAS TESTU symylujcego sprawnoæ mi«æni na duýej wysokoæci Hans S¿ndergard

pobiera prbk« krwi od peda¸ujcego Glenna Zorpette.

Cig dalszy na stronie 16

14 å WIAT N AUKI Padziernik 1999

O d 14 lat przeprowadzam wy-

ýemy kontynuowa doæwiadczenie.

Moim zadaniem jest siæ na cykloergo-

metr (rower stacjonarny) i kr«ci peda-

¸ami ze sta¸ szybkoæci 80 obrotw na

minut«. Oczywiæcie, nie jest to proste:

co dwie minuty badajcy zwi«ksza opr

peda¸owania o 40 W, pocztkowe ob-

ciýenie zaæ wynosi¸o 120 W. We wdy-

chanym i wydychanym przeze mnie po-

wietrzu dokonuje si« pomiaru V O2 max,

czyli maksymalnego tempa, w jakim

moje mi«ænie zuýywaj tlen. Jest to waý-

ny wskanik poziomu sprawnoæci fi-

zycznej. Co 4 min pobierana jest krew

z mojego lewego ramienia, ýeby ozna-

czy w niej st«ýenie mleczanu, odpado-

wego produktu przemian metabolicz-

nych zachodzcych w mi«æniach.

Padam przy 280 W. Dwa osi¸ki, Za-

cho i S¿ndergard, pop«dzaj mnie

wprawdzie warkni«ciami, lecz mj puls

wali 187 na minut«, usi¸uj« z¸apa od-

dech, pot ze mnie æcieka, a nogi dr«twie-

j z blu. Gdy przerywam peda¸owa-

nie, dwch studentw podtrzymuje

mnie, a Saltin wykonuje nast«pn biop-

sj« mi«ænia, w ktrym oznaczy pniej

poziom kwasu mlekowego (prekurso-

ra mleczanu).

To jeszcze do wytrzymania. Po go-

dzinnym wypoczynku mam wszystko

powtrzy, oddychajc jednak miesza-

nin z¸oýon z 90% azotu i 10% tlenu

zamiast zwyk¸ym powietrzem zawiera-

jcym 21% tlenu. Ca¸kowicie opadam

z si¸ przy n«dznych 200 W. Kompletnie

wyczerpany z trudem wdycham rzad-

kie powietrze i przestaj« cokolwiek wi-

dzie. W¸aæciwie nie pami«tam, jak Sal-

tin dokona¸ ostatniej biopsji. Zacho

wyzna¸ potem ze wstydem, ýe raz po

podobnym doæwiadczeniu by¸ tak sko-

nany, iý zwali¸ si« na pomocnika usi¸u-

jcego zdj go z roweru. (Szcz«æciem

dla jego akademickiej kariery nie by¸ to

Saltin.)

Par« tygodni pniej Zacho przes¸a¸

mi faksem wyniki. Mj V O2 max, kiedy

oddycha¸em zwyk¸ym powietrzem, wy-

nis¸ 56 ml/min/kg masy cia¸a. To wi«-

cej niý u prowadzcych siedzcy tryb

ýycia DuÄczykw po trzydziestce, kt-

rzy osigaj ærednio 43 ml/min/kg,

a znacznie wi«cej niý u przesiadujcych

na kanapie i opychajcych si« chipsami

Amerykanw. Olimpijscy narciarze bie-

gowi i uczestnicy kolarskiego Tour de

France osigaj natomiast oko¸o 80. Za-

cho jest zadowolony z mojego st«ýenia

mleczanu, ktre wynosi¸o 13.9 milimo-

la na litr krwi przy spoczynkowej war-

toæci rwnej 2.4.

Oddychajc 10% tlenu by¸em wyczer-

pany, chociaý wykona¸em znacznie

mniejsz prac«, a st«ýenie mleczanu oka-

za¸o si« takýe niýsze. Jakkolwiek taki

wynik wydaje si« logiczny, nie po-

krywa si« on z badaniami wykonywa-

nymi juý od lat trzydziestych, zgodnie

z ktrymi powinienem mie podobne

st«ýenia mleczanu po obu prbach mi-

mo wykonania mniejszej pracy w wa-

runkach niedotlenienia. Gdybym jed-

nak przebywa¸ na duýej wysokoæci

przez kilka tygodni, st«ýenie mleczanu

po wyczerpujcym wysi¸ku obniýa¸oby

si« stopniowo. Nikt nigdy nie wyjaæni¸

tego zjawiska znanego jako paradoks

mleczanowy.

Ku zaskoczeniu wszystkich wst«pne

wyniki doæwiadczenia w Chacaltaya

wykaza¸y, ýe po dziewi«ciu tygodniach

aklimatyzacji nie stwierdzono niczego

paradoksalnego w powysi¸kowych st«-

ýeniach mleczanu: by¸y one stale tak sa-

mo wysokie jak przed rozpocz«ciem

aklimatyzacji.

Saltin i jego zesp¸ nie potrafi tego

wyt¸umaczy. ãAugust Krogh powie-

dzia¸, ýe nie warto publikowa wyni-

kw rýnicych si« od podanych przez

innych autorw, jeæli nie potrafi si« wy-

jaæni, co one znacz Ð mwi Saltin. Ð

W tej sytuacji by moýe nigdy nie opu-

blikujemy naszych danych.Ó

Glenn Zorpette

å WIAT N AUKI Padziernik 1999 15

Zorpette Glenn - W imię nauki.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: