Wampiry.pdf

Wampiry

Wampir to według dawnych

wierzeń ludowych zmarły wstający

z grobu i wysysający krew śpiących

ludzi. Wampirem mógł zostać

samobójca, zbrodniarz, człowiek

wyklęty, kacerz, dziecko zmarłe

przed chrztem itd. Wątki

wampiryczne można znaleźć w

mitologiach i wierzeniach prawie

wszystkich ludów.

W literackich portretach wampira

powtarzają się m.in.

charakterystyczne cechy jego

wyglądu: blada cera, chudość,

wysoki wzrost, niezwykła siła i

zręczność, zbyt czerwone usta i

ostre zęby, oczy o niezwykłym

blasku (niekiedy czerwone), długie i

ostre paznokcie. Kobiety-wampiry to zazwyczaj osoby obdarzone niezwykłą

urodą, elegancją, inteligencją i wrażliwością.

Inne właciwości wampirów oraz ich obyczaje to: nocny tryb życia,

odżywianie sie wyłącznie krwią, przesypianie dnia w trumnie (często w

starej kaplicy; wampir nie ulega procesom starzenia ani rozkładowi), zimne

ciało, niezdrowy oddech (lub jego brak), możliwooć zmiany postaci (w

nietoperza, psa lub wilka; zwierzęta te przedstawione są często jako

towarzysze wampira), umiejętnooć przechodzenia przez ociany, zdolnooci

telepatyczne, hipnotyzowanie ludzi i zwierząt.

Wampir

Przechylony na bok, cerę miał świeżą i czerstwą, paznokcie długie i

zakrzywione jak szpony, usta zaś ociekały krwią z ostatniego nocnego

posiłku. Przebito mu klatkę piersiową palem, a gdy krew obficie polała się z

rany, wampir wydał z siebie przeraźliwy skrzek. Na koniec spalono go na

popiół.

Tak wyglądał wampir wykryty w roku 1732. Od początku wieku XIX

wampiry stały się przedmiotem zainteresowania wielu wybitnych pisarzy,

zainspirowanych uczonymi dysertacjami akademickimi o wybuchach

epidemii wampiryzmu w Europie Wschodniej XVIII stulecia. Samo słowo

"wampir" jest pochodzenia węgierskiego i pojawia się w zbliżonych formach

także w językach słowiańskich; nie można wykluczyć, że etymologicznie

wywodzi się z tureckiego "uber" (czarownik). Odpowiada mu z grubsza

pojęcie łacińskie "strix" (polska strzyga), w języku portugalskim nazywany

jest "bruxsa" - termin oznaczający kobietę-ptaka wysysajacego krew z dzieci.

Do języka angielskiego słowo "wampir" trafiło po raz pierwszy w 1743 roku

jako określenie "ciała osoby zmarłej, które, ożywione przez złego ducha,

wychodzi nocą z grobu i ssie krew żyjących, gubiąc ich tym sposobem".

Dopiero później, w roku 1762, terminem tym zaczeto określać nietoperze,

które atakują zwierzęta. Wampir jest istota niewątpliwie pokrewną

wilkołakowi, różni się jednak odeń dwiema zasadniczymi cechami: po

pierwsze, jest to ozywiony trup, po drugie, potrzebuje krwi ludzkiej dla

zachowania swych sił witalnych. Opinie na temat natury wampirów

oscylowały wokół dwóch koncepcji: wedle pierwszej miał on być demonem

wstępującym w ciało zmarłego, druga natomiast głosiła, że wampir to dusza

samego zmarłego przebywająca w zwłokach. Montague Summers pisał:

"Jego natura jest dwoista i ciemna, zawiera tajemnicze i potworne cechy

obydwu [zarówno demonam, jak i duszy zmarłego]. [...] Wampir przeto nie

jest ścisłym tego słowa znaczeniu złym duchem". z kolei piszący u schyłku

XXII stulecia Walter Mapes w swoim

dziele "De Nugis Curialium" opowiada sie

za rozwiązaniem pierwszym, przytaczając

opowieść o demonie, który wcielał się w

zwłoki pewnej damy szlachetnego rodu i

e tej postaci przegryzał gardła małym

dzieciom. Idea wampira ma starożytną

metrykę i w swej ostatecznie

ukształtowanej postaci jest zlepkiem

różnych wierzeń i przesądów ludowych, z

których część wyrosła na kanwie zdarzeń

autentycznych. Są to przede wszystkim:

Szeroko rozpowszechniona wiara w

upiory, czyli powracające do rodowych

siedzib ciała zmarłych, po dziś dzień

widoczna w obrzędach zadusznych i

uroczystościach związanych z dniem

Wszystkich Świętych, mających, jak się wydaje, związek z celtyckimi

uroczystościami ku czci Samhaina - Władcy Zmarłych.

Istnienie pewnej kategorii ludzi łaknących krwi.

Zdarzające się niekiedy przypadki przedwczesnego pochówku osób

pogrążonych w transie kataleptycznym lub zapaści. Rozpaczliwe próby

wydostania się z zamknięcia, jakie podejmował żywcem pochowany, były

przyczyną, że zwłoki znajdowano w nienaturalnych, konwulsyjnie

wykrzywionych pozach, a dno trumny pełne było świeżej krwi. Doktor H.

Mayo w opublikowanej w roku 1851 rozprawie "On the Truths Containted in

Popular Superstitions" wyraża opinię, że

niekiedy w trumnach znajdowano ciała "osób

po prostu wciąż jeszcze żywych lub takich,

które jakiś czas po pochówku pozostawały

przy życiu; krótko mówiąc pogrzebanych

żywcem, których zgon nastąpił wskutek

barbarzyństwa i ignoracji tych, którzy

przedwcześnie oddali ich ziemi".

Ludowe rozumienie sprawiedliwości

domagało się, by złoczyńcę spotkała kara

wieczna - wiarę w to podtrzymywała zresztą

i religia - dlatego też uważano, że ktoś, kto

był wyrzutkiem społecznym za życia,

pozostanie takim i po śmierci. Było zatem

wielce prawdopodobne, że wampirem stanie

się także człowiek, na którym w chwili zgonu

ciążyła klątwa czy przekleństwo, a także w

Węgrzech - martwo narodzone dzieci z nieprawego łoża, których rodzice

również byli bękartami. W krajach słowiańskich za potencjalnych wampirów

uważano również tych, nad których zwłokami przeleciał ptak lub

przeskoczył przez nie kot. Wrogośc niewielkich zamkniętych grup społ.

wobec wszystkiego co niezwykłe znalazła odbicie w głębokiej wierze, że

ludzie starzy, biedni i kalecy mają naturalną skłonność do bycia

czarownikami i wampirami; z podobnych przyczyn za oznaki wampiryzmu

uważano, w zależności od czasu i miejsca, zajęczą wargę, owłosioną wew.

stronę dłoni, niebieskie oczy lub rude włosy.

Zbieżność w czasie relacji o pojawianiu się wampirów z atakami morowego

powietrza, przy czym i jednemu, i drugiemu towarzyszyć miał trudny do

wytrzymania fetor. Od czasów najwczęsniejszych uważano ten wampirzy

fetor za zapowiedź i nieodłącznego towarzysza zarazy. "Za przyzczyna

wałęsających suę po okolicy tych cuchnących rozkładem zwłok powietrze

stało się tak skażone i zepsute, że rychło wybuchła straszliwa zaraza i mało

który dom nie opłakiwał swoich zmarłych, miasto zaś - niedawno jeszcze

ludne - opustoszało doszczętnie; ci bowiem, którym udało się przetrwać mór

i uniknąć zdradzieckich ataków z jego strony, w największym pośpiechu

przenosili się do innych prowincji, aby ujść groźbie śmierci". Jacyś dwaj

młodzi ludzie dopadli wreszcie rzeczonego trupa i przebiwszy go mieczem -

a z rany chlusnęła wtedy czerwona krew - spalili na popiół. "I dopiero wtedy,

gdy w taki właśnie sposób zniszczony został ów piekielny potwór, zaraza,

która tak srodze gnębiła ludzi, ustała zupełnie, a zepsute powietrze oczyściło

sie w ogniu trawiącym szczątki tego piekielnego bydlęcia, które je skaziło".

W "Dissertatio de Vampiris Serviensibus" (1733) H. Zopfta czytamy: "Nocami

wampiry wstają z grobów, napadają na śpiących i wysysają z nich całą krew,

powodując ich śmierć. Nękają one zarówno mężczyzn, jak i kobiety i dzieci,

nie szczędząc nikogo ani ze względu na wiek, ani na płeć. Ci zaś, którzy

pozostają pod ich szkodliwym wpływem, uskarżają się na duszności i ogólny

upadek ducha; rychło też umierają".

Istnienie pewnych zboczeń, których objawy podobne są do działań

przypisywanych wampirom, np. nekrofagia (pożeranie zwłok),

nekrosadyzm (okaleczanie zwłok w celu osiągnięcia zaspokojenia

seksualnego) czy nekrofilia (stosunki płciowe ze zmarłymi, zarówno hetero-

jak i homoseksualne, oraz masturbacja przy zwłokach).

Wampira można było unieszkodliwić, odkopując grób, wydobywając zeń

ciało - które powinno znajdować się w doskonałym stanie - i przebijając mu

serce jednym ciosem włóczni lub szpady.

DRACULA

Hrabia Dracula - ze swoimi lśniącymi krwistą

czerwienią ustami i długimi kłami stał się dla

nas wcieleniem wampira. Ale podobnie jak

wampiry ze starych opowieści i legend, Dracula

potrafił przemieniać się także w wilka lub

nietoperza. Zmierzając ku swej ofierze, potrafił

przybrać nawet postać mglistego obłoku,

prześlizgującego się przez szczeliny w oknie do

wnętrza sypialni. Po swojej krwistej uczcie

zamykał sie z powrotem w trumnie. Jak głoszą

mity, wampira można odpędzić za pomoca

czosnku, soli i krucyfiksu, ale jedynym

sposobem, aby go unicestwić, jest przebicie

serca kołkiem osikowym. W niektórych,

bardziej skomlikowanych przypadkach, może być wskazane obcięcie mu

głowy lub wręcz spalenie ciała, jak zalecały czynić komisje papieskie w XVI

W Londynie i Kaliforni istnieją stowarzyszenia o nazwie "Dracula Society".

Studia na temat wampiryzmu publikują pisarze i uczeni profesorowie ( w

Polsce przede wszystkim Maria Janion ). Hrabia Dracula należy do

najpopularniejszych bohaterów kina. W tej chwili nie sposób juz zliczyć

wszystkich adaptacji i pastiszów telewizyjnych, filmowych ( ponad 200 ) czy

komiksowych. Wymieńmy tylko te najważniejsze: Nosferatu - symfonia

grozy F.W.Murnau'a z 1992 roku, Dracula - książę ciemności T.Fischera z

1958 roku, Nosferatu - wampir W.Herzoga z 1979 roku, Dracula F.F.Coppoli

z 1993 roku i komedia M.Brooksa z 1996 roku pt. Dracula - wampir bez

zębów. W postać tę wcielały się takie sławy sceniczne jak Bela Lugosi, Klaus

Kinski, Christopher Lee czy Gary Oldman, pożyczając sobienieco jego

legendy do swojej biografii. W Wielkiej Brytanii aktor Denholm Elliot,

występujący w telewizyjnym serialu o Draculi, okazał się osobą, o której

śniło najwięcej ludzi w kraju. Stwierdzono również, że pacjenci szpitali

psychiatrycznych równie często utożsamiają się z rumuńskim hrabią, jak z

Napoleonem.

Modę na wampiryzm zaczęły

wykorzystywać biura podróży. Szlak

przetarli Amerykanie, proponujący w

1972 r. "Wycieczke szlakiem

wyszczerzonych kłów". W ślad za nimi

udały sie w 1974 r. British Airways ze

swoim "Dracula Tour" w Rumunii. W

końcu obudzili się nawet sami Rumuni,

sprzedając podobizny swojego bohatera

narodowego w pawilonie strachów w

Disneylandzie. Przybywających gości wita

nagrane na taśmę wycie wilków z przełęczy Borgo. Bram Stocker nie był

jakimś szczególnym nowatorem w dziedzinie "wampirystyki".

Wykrystalizował on jedynie pewien stereotyp makabrycznego bohatera,

powielany w XX wieku w nieskończoność. Dokonał podsumowania

wysiłków pisarzy XIX-wiecznych ( Byron, Goethe, Baudelaire ), próbujących

zorientolizować nieco swoją twórczość. Cóż - opowieści z Europy

Południowo-Wschodniej - z terenów Bułgarii, Rumunii czy byłej Jugosławii

były i są dla przeciętnego Europejczyka egzotyką porównywalną z

podróżniczymi relacjami Marco Polo.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: