Hauptmann, Gerhart - Atlantyda.pdf - Gerhart Hauptmann - mordohaj

ATLANTYDA

Tytuł oryginału

„Atlantis"

Rok powstania: 1 909 1 9 1 1

Pierwsza publikacja

w czasopiśmie „Berliner Tageblatt" 1912

Pierwsze wydanie książkowe

Berlin 1912, S. Fischer

Pierwsze polskie wydanie

„Atlantis"

Warszawa-lwów 1927

Instytut Wydawniczy „Renaissance"

Przekład Róża Nossig i Irena Łozińska

Szybki niemiecki parowiec pocztowy „Roland" opuścił Bremę

23 stycznia 1892 roku. Był jednym z najstarszych statków Północno-

niemieckiego Towarzystwa Żeglugi, które obsługiwały połączenie

z Nowym Jorkiem.

Załoga statku składała się z kapitana, czterech oficerów, sześciu

maszynistów, płatnika i intendenta, pierwszego i drugiego stewarda,

szefa kuchni, kucharza i wreszcie z lekarza. Poza tymi ludźmi, którym

powierzono pieczę nad owym ogromnym pływającym domem, na po-

kładzie znajdowali się marynarze, stewardzi, stewardessy, pomoce

kuchenne, palacze i inni pracownicy, kilku chłopców pokładowych

i pielęgniarka.

Statek wiózł z Bremy prawie stu pasażerów w kajutach. Między-

pokład zajmowało zaś około czterystu osób. Na tymże statku zare-

zerwowano telegraficznie z Paryża miejsce w kajucie dla Fryderyka

von Kammermachera. Pośpiech naglił. W niespełna półtorej godziny

po zapewnieniu sobie miejsca młody człowiek musiał wsiąść do po-

ciągu pospiesznego, którym dotarł około północy do Hawru. Stąd

rozpoczął przeprawę do Southampton, która minęła spokojnie, a którą

przespał w koi obskurnej sali noclegowej.

O brzasku stał na pokładzie, obserwując zbliżające się, niemal upior-

ne wybrzeża Anglii, aż w końcu parowiec zawinął do portu South-

ampton, gdzie Fryderyka oczekiwać miał „Roland".

W biurze portu powiedziano mu, iż przy nabrzeżu stoi gotowy do

drogi mały salonowy parowiec, który odbije od brzegu, gdy tylko na

horyzoncie pojawi się „Roland". Radzono zatem panu von Kammer-

macherowi, aby pod wieczór znalazł się ze swymi bagażami na po-

kładzie owego stateczku.

Miał więc przed sobą wiele bezczynnych godzin oczekiwania w ob-

cym i ponurym mieście. Do tego było zimno, dziesięć stopni poni-

żej zera. Zdecydował się poszukać jakiejś gospody i w miarę moż-

liwości przespać większość wolnego czasu.

Na jednej z wystaw dostrzegł papierosy Simona Arzta z Port Sa-

idu. Wszedł do małego sklepu, który akurat zamiatała służąca, i ku-

pił kilkaset sztuk.

Był to właściwie raczej akt pietyzmu niż przejaw szczególnego

zapału palacza.

Fryderyk von Kammermacher nosił w wewnętrznej kieszeni port-

fel z krokodylej skóry. Portfel ów zawierał oprócz innych papierów

także pewien list, który Fryderyk otrzymał przed niespełna dobą.

Brzmiał on tak:

Kochany Fryderyku!

Wszystko na nic. Z sanatorium w Harcu wróciłem do domu mo-

ich rodziców jako człowiek przegrany. Ta przeklęta zima w Górach

Stołowych! Nie powinienem był zaraz po powrocie z tropików wpa-

dać w szpony takich mrozów. A już najgorszą rzeczą było futro mo-

jego kolegi, ten przeklęty łach, który powinien doszczętnie spłonąć

w ogniu piekielnym i któremu zawdzięczam całą mą zgryzotę. Że-

gnaj! Wszczepiono mi oczywiście tuberkulinę i po niej wyplułem ca-

łe mnóstwo bakcyli. Enfin : pozostało ich jeszcze wystarczająco du-

żo, aby zapewnić mi rychły exitus letalis.

Lecz teraz do rzeczy, mój dobry przyjacielu. Muszę uregulować

moją spuściznę. Sądzę, że winien Ci jestem trzy tysiące marek. Swe-

go czasu umożliwiłeś mi ukończenie studiów medycznych, co mi ra-

czej w chwili obecnej nie na wiele się zdało. Lecz oczywiście nie

Twoja to wina, a i tak kuriozalny jest fakt, iż teraz, gdy wszystko

stracone, męczy mnie świadomość, że nie będę mógł Ci się w żaden

sposob odwdzięczyć. - Spójrz tylko na mego ojca, kierownika szko-

ły miejskiej, który dziwnym trafem coś zaoszczędził, a ma też oprócz

mnie pięcioro zaniedbanych dzieci. Uważał mnie za swój kapitał i ło-

żył na mnie więcej niż trzeba, w nadziei na liczne odsetki. Dziś, ja-

ko człowiek praktyczny, widzi, że stracił i kapitał, i odsetki. Krótko

mówiąc, boi się zobowiązań, których nie zabiorę ze sobą na tamten

- tfu! tfu! tfu! (po trzykroć wypluj to słowo!) - lepszy świat. Cóż

mam począć? Czy mógłbyś podarować mi mój dług?

Poza tym, stary przyjacielu, byłem już parę razy prawie na krawę-

dzi. Pozostawiam Ci zapiski o przebiegu takich stanów, które być mo-

że zainteresują Cię z naukowego punktu widzenia. Gdy będę już po

tamtej stronie, odezwę się do Ciebie, jeśli to tylko będzie możliwe.

Gdzie Ty właściwie się podziewasz? We wspaniałych orgiach mo-

ich snów kołyszesz się zawsze na pełnym morzu. A może Ty na-

prawdę chcesz wyruszyć w rejs?

Jest styczeń. Chyba wypada cieszyć się przynajmniej tym, że już

nie muszę obawiać się kwietniowej słoty? - Ściskam Twoją dłoń,

Fryderyku Kammermacher!

Twój Georg Rasmussen

Na ten list odbiorca natychmiast odpowiedział telegraficznie z Pa-

ryża, i to w tonie, który heroicznie umierającemu synowi nie kazał

się już martwić o zdrowego ojca.

W czytelni hotelu Hofmann nie opodal portu Fryderyk napisał list

do swojego umierającego przyjaciela:

Drogi Staruszku!

Piszę do Ciebie odrętwiały z zimna, zanurzając raz po raz stare

pióro w zmętniały m kałamarzu. Jeślibym jednak teraz tego nie zro-

bił, musiałbyś czekać na wieści ode mnie dłużej niż trzy tygodnie;

dziś wieczorem wsiadam na pokład „Rolanda",należącego do Pół-

nocnoniemieckiego Towarzystwa Żeglugi.

Twoje sny były więc niemal prorocze, bo nie sądzę, by ktoś mógł

Ci coś wyjawić na temat mojej morskiej wyprawy. Na dwie godzi-

ny przed otrzymaniem Twojego listu sam jeszcze o niej nie wiedzia-

łem.

Pojutrze minie rok od dnia, kiedy po swojej drugiej wielkiej

podróży przybyłeś do nas w Góry Stołowe bezpośrednio z Bremy,

przywożąc ze sobą bagaż pełen opowieści, fotografii i papierosów

Simona Arzta. Ledwie stanąwszy na angielskiej ziemi, odkryłem na

jednej z wystaw, dwadzieścia kroków od przystani naszą ulubioną

markę. Oczywiście kupiłem - i to całe mnóstwo, i właśnie palę so-

bie jednego, by przywołać wspomnienia. Niestety, nie da się tym by-

najmniej ogrzać tej obrzydliwej czytelni, w której siedzę.

Już dwa tygodnie byłeś u nas, gdy w pewną zimową noc do drzwi

mojego domu zapukało przeznaczenie. Wypadliśmy obaj na dwór

i wtedy, jak sądzę, przeziębiliśmy się. Co do mnie, to sprzedałem

mój dom, porzuciłem praktykę, a dzieci oddałem do pensjonatu; co

się zaś tyczy mojej żony, sam przecież wiesz, co się z nią stało.

Do diaska! Czasem, gdy tak wspominam, ogarnia mnie przeraże-

nie. Przecież właściwie obu nam odpowiadał fakt, że zastąpiłeś na-

szego chorego kolegę. Wciąż Cię widzę - w jego futrze z lisa i na

saniach, odwiedzającego pacjentów. A kiedy umarł, nie miałem prze-

cież nic przeciwko temu, byś był poczciwym lekarzem wiejskim mie-

szkającym nie opodal; choć przecież kiedyś wyśmiewaliśmy się z gło-

dowej lekarskiej pensyjki.

No cóż, wszystko ułożyło się inaczej.

Czy pamiętasz, jak bez końca opowiadaliśmy sobie dowcipy

o trznadlach, które wtedy całymi chmarami szalały po ośnieżonych

stokach gór? Wystarczyło tylko zbliżyć się do drzewa lub krzaka, by

ten nagle zaczynał się cały trząść i miało się wrażenie, że rozrzuca

wokół niezliczone złote liście. Patrzyliśmy razem na te góry złota.

Tego wieczora jedliśmy też trznadle, bo niedzielni myśliwi dostar-

Hauptmann, Gerhart - Atlantyda.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: